Đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ còn dễ dãi, nể nang

Thứ Tư, 01/03/2023, 07:30

Trước phản ánh của cư tri về tình trạng đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ trong nước hiện “nhiều về số lượng nhưng chất lượng chưa cao, ít có công trình khoa học đột phá, áp dụng trong đời sống xã hội", lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) thừa nhận, chất lượng đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ của Việt Nam hiện nay chưa đồng đều giữa các trường; vẫn còn tình trạng “dễ dãi, nể nang” trong thành lập hội đồng đánh giá luận văn, luận án.

“Mở” đầu vào để thu hút người học

Thông tư 23 năm 2021 của Bộ GD&ĐT ban hành quy chế tuyển sinh và đào tạo thạc sĩ, trong đó quy định việc tuyển sinh được tổ chức một hoặc nhiều lần trong năm do cơ sở đào tạo quyết định khi đáp ứng đủ điều kiện bảo đảm chất lượng thực hiện chương trình đào tạo thạc sĩ theo quy định hiện hành.

Phương thức tuyển sinh do cơ sở đào tạo quyết định bao gồm thi tuyển, xét tuyển hoặc kết hợp giữa thi tuyển và xét tuyển nhưng bảo đảm đánh giá minh bạch, công bằng, khách quan và trung thực về kiến thức, năng lực của người dự tuyển. Cơ sở đào tạo được tổ chức tuyển sinh trực tuyến khi đáp ứng những điều kiện bảo đảm chất lượng để kết quả đánh giá tin cậy và công bằng như đối với tuyển sinh trực tiếp. Quy chế này được xem là “mở” đầu vào cho các trường đại học tuyển sinh và đào tạo thạc sĩ khi thay vì thi tuyển, nhiều cơ sở đào tạo đã chọn việc xét tuyển để thu hút người học có nhu cầu.

Đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ còn dễ dãi, nể nang -0
Bộ GD&ĐT cho biết sẽ tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát nhằm đảm bảo chất lượng đào tạo sau đại học. Ảnh minh hoạ.

Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, trong những năm trở lại đây, tuyển sinh đào tạo thạc sĩ và tiến sĩ ở trong nước giảm đáng kể. Năm 2020, tổng chỉ tiêu tuyển sinh tiến sĩ là 5.111, nhưng các trường chỉ tuyển được 1.274 nghiên cứu sinh (tương đương 24,93% so với tổng chỉ tiêu đã xác định); chỉ tiêu đào tạo thạc sĩ là 59.518 nhưng chỉ tuyển được 41.551 học viên cao học (69,81%). Năm 2021, chỉ tiêu đào tạo tiến sĩ là 5.056 và tuyển được 1.735 (34,32%), chỉ tiêu đào tạo trình độ thạc sĩ là 56.069 nhưng cũng chỉ tuyển sinh được 40.640 (72,48%).

Tính đến thời điểm tháng 11/2022, quy mô đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ của cả nước là 88.243 học viên cao học và 8.933 nghiên cứu sinh ở tất cả các lĩnh vực và ngành đào tạo. Trong khi đó, ở một số nước khác như Trung Quốc, chỉ riêng lĩnh vực kỹ thuật, số tuyển mới năm 2020 tại các trường đại học công lập ở nước này là 980.678 học viên cao học và 195.850 nghiên cứu sinh. Ở Israel, năm 2021 có tới 68.885 học viên cao học và 11.855 nghiên cứu sinh tiến sĩ.

Vẫn còn “nể nang, dễ dãi” trong đánh giá luận văn, luận án

Bộ GD&ĐT cho rằng, mục tiêu và chuẩn đầu ra trình độ thạc sĩ, tiến sĩ của Việt Nam được quy định theo Khung trình độ quốc gia Việt Nam về cơ bản gần tương thích với Khung tham chiếu các trình độ ASEAN 4 và Khung trình độ châu Âu. Theo đó, bảo đảm những người được đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ sau khi tốt nghiệp được trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng, mức tự chủ và trách nhiệm để bắt đầu triển khai và tiến hành các nghiên cứu khoa học một cách độc lập. Như vậy, có thể thấy về chính sách, đào tạo thạc sĩ và tiến sĩ ở Việt Nam đã tiếp cận với các chuẩn của khu vực và quốc tế.

Tuy nhiên, do nguồn lực đầu tư hạn chế, chất lượng đào tạo sau đại học trên thực tế không đồng đều trong toàn hệ thống. Bên cạnh sự cố gắng, nỗ lực của nhiều cơ sở đào tạo thì vẫn còn một số cơ sở chất lượng đào tạo chưa cao do chưa tuân thủ chặt chẽ quy chế đào tạo. Hệ quả là tình trạng chất lượng nhiều công bố khoa học bắt buộc chưa cao, chỉ ở mức đối phó đủ điều kiện công trình. Hiện còn tồn tại tình trạng "nể nang, dễ dãi” khi thành lập hội đồng đánh giá luận văn, luận án, thông qua một số đề tài luận án tiến sĩ có phạm vi quá hẹp, không bảo đảm giá trị khoa học…

Để nâng cao chất lượng công tác đào tạo sau đại học, Bộ trưởng GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết, Bộ GD&ĐT đã và đang thực hiện đồng bộ những giải pháp như hoàn thiện hệ thống chính sách bảo đảm chất lượng đào tạo, tăng cường sự minh bạch, gia tăng vai trò giám sát của các bên liên quan trong đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ.

Bộ GD&ĐT cũng tăng cường kiểm định các chương trình đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ, định kỳ rà soát, tăng cường các điều kiện bảo đảm chất lượng, nhất là đội ngũ giảng viên cơ hữu. Đồng thời, yêu cầu các trường thực hiện nghiêm các quy định trong quy trình đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ từ tuyển sinh, tổ chức đào tạo và cấp bằng, trong đó đặc biệt lưu ý việc xét duyệt đề tài, định hướng và nội dung nghiên cứu bảo đảm đáp ứng yêu cầu về giá trị khoa học và thực tiễn.

Tăng cường công khai, minh bạch danh mục đề tài luận văn, luận án, học viên cao học, nghiên cứu sinh, người hướng dẫn và nội dung các luận văn, luận án trên trang thông tin điện tử của cơ sở đào tạo theo quy định hiện hành. Đặc biệt các cơ sở đào tạo phải đề cao liêm chính khoa học, tránh nể nang, dễ dãi trong việc hướng dẫn, đánh giá và phản biện luận văn, luận án.            

H.Thanh
.
.
.