Eugene Merril Deitch - người làm sống lại "Tom và Jerry"
Cả sự nghiệp của Deitch gắn bó với phim hoạt hình. Năm 1960, ông giành giải Oscar cho "Phim hoạt hình ngắn hay nhất" với tác phẩm Munro. Năm 1964, ông tiếp tục được đề cử Oscar cho "Here's Nudnik and How to Avoid Friendship". Năm 2004, ông nhận được Giải thưởng Winsor McCay vì đóng góp trọn đời cho hoạt hình.
Từ nhân viên thiết kế máy bay thành họa sĩ phim hoạt hình
Eugene Merril Deitch sinh ngày 8/8/1924 ở Chicago, Illinois, Mỹ, là con trai của nhân viên bán hàng Joseph Deitch và Ruth Delson Deitch. Năm 1929, gia đình ông chuyển đến California. Deitch theo học tại Hollywood. Ông tốt nghiệp trường trung học Los Angeles năm 1942.
 |
| Tên tuổi của đạo diễn Deitch gắn với 13 tập phim "Tom và Jerry". |
Sau khi tốt nghiệp, Deitch bắt đầu làm việc cho hãng Hàng không Bắc Mỹ (North American Aviation - nhà sản xuất hàng không vũ trụ lớn của Mỹ) với công việc là vẽ bản thiết kế máy bay. Năm 1943, khi đang tham gia khóa đào tạo phi công, Deitch bị viêm phổi nên đành bỏ dở ước mơ thành phi công. Từ năm 1945 đến năm 1951, Deitch làm công việc thiết kế trang bìa và nghệ thuật nội thất cho tạp chí jazz The Record Changer.
Cuộc đời mỗi con người luôn có những ngã rẽ bất ngờ làm thay đổi số phận. Với Deitch, ngã rẽ ấy là năm 1955, khi Deitch học việc tại xưởng phim hoạt hình United Productions of America (UPA), và sau đó trở thành Giám đốc sáng tạo của Terrytoons. Với vai trò Giám đốc sáng tạo, Deitch là "cha đẻ" của các nhân vật như Sidney the Elephant, Gaston Le Crayon, và Clint Clobber.
Đầu năm 1958, phim hoạt hình sân khấu Sidney's Family Tree của Deitch đã được đề cử cho giải Oscar. Tháng 8-1958, Deitch bị sa thải khỏi Terrytoons, với nghề sẵn có, ông thành lập hãng phim riêng của mình mang tên Gene Deitch Associates, Inc., và đặt trụ sở ở New York chuyên về lĩnh vực quảng cáo truyền hình.
Năm 1959, khi nhà tài trợ là hãng Rembrandt Films hứa tài trợ cho dự án phim Munro, một sân khấu hoạt hình ngắn mà Deitch muốn tạo ra, ông đã chuyển đến chi nhánh của công ty tại Prague, Tiệp Khắc.
Ban đầu ông dự định chỉ đến Prague 10 ngày để thực hiện công việc, tuy nhiên khi gặp người vợ tương lai của mình là Zdena, ông đã quyết định ở lại hẳn Prague để làm việc tại hãng phim Rembrant Films. Bộ phim Munro sau đó đã giành giải Oscar cho Phim hoạt hình ngắn hay nhất năm 1960. Ông cũng đã được đề cử cho giải thưởng này hai lần vào năm 1964 cho tác phẩm Here's Nudnik và How to Avoid Friendship.
"Đóng đinh" tên tuổi với "Tom và Jerry"
Năm 1960, hãng phim MGM (Metro - Goldwyn - Mayer Studio) của Mỹ quyết định hồi sinh loạt phim hoạt hình nổi tiếng "Tom và Jerry" đã phải ngừng sản xuất từ năm 1957.
 |
| Deitch cũng là đạo diễn loạt phim hoạt hình truyền hình "Thủy thủ Popeye". |
Loạt phim "Tom và Jerry" kể về trận chiến bất tận giữa hai đối thủ truyền kiếp là một chú mèo nhà và một chú chuột con. Mỗi tập phim đều tập trung vào mưu đồ bắt chú chuột Jerry của mèo Tom với vô vàn kế hoạch tinh vi. Dù vậy trong suốt quá trình rượt đuổi, Tom và Jerry đã phát triển một mối quan hệ thân thiết không thể thiếu và ít thấy trong những loạt phim hoạt hình khác.
Mặc dù nội dung của Tom và Jerry có thể xem là bạo lực khi có nhiều cảnh thân hình của Tom bị cắt khúc, đầu và thân mình bị kẹp dưới cửa sổ, cửa ra vào, đàn piano... cùng rất nhiều phương pháp sử dụng từ thuốc độc, bom mìn, súng ống nhằm vào đối thủ, thế nhưng bộ phim không có cảnh máu me nào cùng những hình ảnh được biến đổi hài hước mang lại cho "Tom và Jerry" một không khí gay cấn và vui vẻ...
Trong thời gian 1940-1957, "Tom và Jerry" là một series phim hoạt hình dài 114 tập do Hanna và Barbera viết kịch bản và đạo diễn. "Tom và Jerry" có lượng khán giả đông đảo trên toàn thế giới với đủ mọi thành phần từ trẻ em cho tới thanh niên, người lớn và được công nhận là một trong những huyền thoại điện ảnh sống mãi trong lòng công chúng và lịch sử điện ảnh Mỹ. Tạp chí TIME của Mỹ đã bình chọn "Tom và Jerry" là một trong những show truyền hình hay nhất mọi thời đại. Vì thế hãng MGM đã quyết định làm tiếp series phim này.
Tuy nhiên, khó khăn của MGM khi đó là hãng không có những người sáng tạo độc đáo cho 13 phim hoạt hình ngắn. Và thay vì tự sản xuất, MGM quyết định thuê người bên ngoài sản xuất và tìm đến hãng Rembrandt Films ở Prague. Cuối cùng Deitch đã được chọn làm đạo diễn cho 13 tập "Tom và Jerry".
Sau này, Deitch kể rằng, trước khi được giao công việc này, ông không phải là fan của "Tom và Jerry". Trong quá trình làm phim, Deitch đã cố gắng tạo một số thay đổi mới cho "Tom và Jerry", từ các phong cách thể hiện mới đến việc khám phá nhiều địa điểm trong phim hơn. Trong khi những "cuộc chiến" giữa Tom và Jerry trong 114 tập phim trước đó của Hanna-Barbera thường xảy ra bên trong và bên ngoài ngôi nhà, thì Deitch đã chọn những địa điểm kỳ lạ hơn, như con tàu săn cá voi thế kỷ 19, rừng rậm của Nairobi, một ngôi đền cổ Hy Lạp, hoặc miền Tây hoang dã...
 |
| Deitch từng làm giám đốc sáng tạo cho hãng phim hoạt hình Terrytoons và sau đó thành lập hãng phim riêng tại Mỹ mang tên Gene Deitch Associates, Inc. |
13 tập "Tom và Jerry" của Deitch đã thu được thành công lớn về doanh thu. Năm 1961, "Tom và Jerry" đã trở thành bộ phim ngắn hoạt hình có doanh thu cao nhất thời đó, vượt qua Looney Tunes, vốn đã giữ vị trí này trong 16 năm; thành công này đã được lặp lại một lần nữa vào năm 1962. Tuy nhiên, không có phim nào của Deitch được đề cử và cũng không giành giải Oscar như series của Hanna và Barbera.
Không những thế, 13 tập phim của Deicth thường bị đánh giá là tồi nhất trong series "Tom và Jerry" khi công chiếu. Deitch lý giải rằng, do sự thiếu kinh nghiệm của đội mình cũng như ngân sách sản xuất thấp nên ông "không có cơ hội để thành công", và "hiểu rõ những phản ứng tiêu cực" với phim ngắn của ông.
Ông tin rằng "Tất cả họ đều có thể diễn tốt hơn - đúng với các nhân vật - nhưng Tom và Jerry của chúng tôi được sản xuất vào đầu những năm 1960, gần lúc bắt đầu sự hiện diện của tôi ở đây". Nhưng dù đã có những lời chỉ trích, một số fan đã viết thư cho Deitch, cho biết rằng, phim ngắn của "Tom và Jerry" là những yêu thích cá nhân của họ "do tính chất kỳ quặc và siêu thực của họ". Những bộ phim ngắn này đã được phát hành vào năm 2015 trong bộ phim Tom and Jerry: The Gene Deitch Collection.
Sau "Tom và Jerry", Deitch còn đồng sản xuất và đạo diễn một loạt phim ngắn về truyền hình Krazy Kat cho King Feature từ năm 1962 đến 1964. The Bluffers, dựa trên một trong những ý tưởng của Deitch, cũng do anh ta đồng sản xuất. Ông chỉ đạo bộ phim “Alice of Wonderland” năm 1966 tại Paris. Deitch còn được hãng phim 20th Century Fox thuê làm nhiều tập trong loạt phim hoạt hình về thủy thủ Popeye. Deitch đã đoạt giải Oscar Phim ngắn hoạt hình hay nhất năm 1960 với Munro. 4 năm sau, ông được đề cử giải Oscar với những phim ngắn với Here's Nudnik và How To Avoid Friendship.
Từ năm 1969 đến khi nghỉ hưu năm 2008, Deitch là Giám đốc hoạt hình của Tổ chức Connecticut Weston Woods Studios, điều chỉnh sách tranh cho trẻ em. Deitch đã chuyển thể 37 bộ phim cho Weston Woods. Năm 2004, Deitch đã được ASIFA-Hollywood trao giải thưởng Winsor McCay vì đóng góp trọn đời cho nghệ thuật hoạt hình.
Bên cạnh sự nghiệp thành công, Gene Deitch cũng có cuộc sống khá may mắn. Deitch gặp người vợ đầu tiên của mình, Marie, khi cả hai cùng làm việc tại Hàng không Bắc Mỹ và họ kết hôn vào năm 1943. Hai người có ba con trai sau này đều là những nghệ sĩ và nhà văn cho truyện tranh ngầm và truyện tranh thay thế. Năm 1960, vài ngày sau khi đến Prague, Deitch đã gặp Zdenka Najmanová, Giám đốc sản xuất tại studio nơi ông làm việc. Họ kết hôn vào năm 1964.
