Những bất cập khiến cho danh hiệu nghệ sĩ đang dần mất thiêng!

Họa sĩ, NSƯT Hoàng Hà Tùng: Quy đổi giải thưởng là phi nghệ thuật

Mỗi lần xét tặng danh hiệu là chúng ta cứ đưa nhau ra mổ xẻ, tôi thấy rất đau lòng, bởi nghệ sĩ đích thực là những người trọng danh dự, dễ tổn thương. Cứ đà này, thì không còn nghệ sĩ thường nữa, vì chúng ta có quá nhiều danh hiệu, như mưa giải thưởng. Tôi cho rằng, vấn đề quy đổi huy chương là bất cập nhất hiện nay, nó tạo điều kiện cho những người không trực tiếp làm nghệ thuật, những cá nhân không có nhiều cống hiến cũng được danh hiệu vì họ tham gia vào một khâu nào đó, rất nhỏ trong quá trình sáng tạo.

Họa sĩ Hoàng Hà Tùng.

Quy đổi là một sự xúc phạm- bởi không có gì quy đổi được những giá trị tinh thần đó. Chỉ có vàng quy đổi ra tiền, một cách lạnh lùng mà thôi. Đã xét tặng danh hiệu phải là 3 HCV cá nhân thì được NSƯT và thêm 2 HCV cá nhân sẽ được NSND chứ không thể có chuyện, ngồi cộng dồn từng phần của HCV để được danh hiệu. Sự quy đổi đã đẻ ra nhiều NSƯT và NSND mà nhiều người không biết họ là ai, họ có đóng góp gì. Vì thế nền nghệ thuật của chúng ta cứ lẹt đẹt, không có nghệ thuật đỉnh cao.

Một vở kịch không phải chỉ có diễn viên chính làm nên sự thành công, đó là sự cộng hưởng của nhiều người, ở nhiều lĩnh vực, diễn viên, hậu đài, ánh sáng, họa sĩ thiết kế... Nhưng, không thể cao bằng. Ai có tài năng, tâm huyết, ai để lại dấu ấn cá nhân, người đó được ghi nhận và tôn vinh. Một ca sĩ hát hay, dù hát ít thì họ vẫn là được ghi nhận, bởi họ tài năng. Nhưng một ca sĩ có thể hát không hay, vì hát nhiều, sẽ thành NSƯT. Vậy thì cần gì cá tính sáng tạo? Cần gì tài năng.

Danh hiệu là cá nhân, không thể quy đổi tập thể thành cá nhân được.Tôi nghĩ, việc xét tặng danh hiệu phải dựa vào huy chương cá nhân không quy đổi và uy tín nghề nghiệp và dư luận xã hội về cá nhân đó. Làm như vậy, chúng ta sẽ  đảm bảo sự công bằng, tôn vinh được những người xứng đáng và giữ được danh giá của danh hiệu. Tại sao ngày xưa, các thế hệ trước, danh hiệu là một điều cao quý như thế và họ giữ được điều đó. Còn chúng ta bây giờ?

Nghệ sĩ Tuyết Minh: Việc quy đổi huy chương xóa nhòa cá tính sáng tạo

Bất cập lớn nhất trong việc xét tặng danh hiệu là việc quy đổi huy chương. Cứ mỗi mùa xét danh hiệu, nhiều người chạy nháo nhào xin chứng nhận tham gia các vở được HCV để cộng huy chương. Điều đó thật đáng buồn vì nó cào bằng mọi giá trị mà trong nghệ thuật, cá tính sáng tạo là điều cốt lõi nhất. Nghệ sĩ không có cá tính nghệ thuật, họ sẽ không có gương mặt của chính mình. Việc quy đổi đã góp phần tạo nên sự cào bằng, xóa nhòa cá tính sáng tạo.

Như trong lĩnh vực múa, các nghệ sĩ tham gia múa tập thể, hay những người làm ánh sáng, hậu đài, họ chỉ góp một phần vào thành công của vở diễn, chứ không có nghĩa, không có họ thì không có HCV. Đối với nghệ thuật biểu diễn, người ta đánh đồng nhân vật chính và nhân vật phụ như nhau. Nhân vật phụ chỉ cần có mặt, chỉ cần làm nhiều, và vở mà họ tham gia được HCV, nghiễm nhiên họ cũng được một phần vàng. Nên rất nhiều NSƯT và NSND mà không ai biết. 

Biên đạo múa Tuyết Minh.

Bản thân một tác phẩm múa chẳng hạn, vai trò của solo rất quan trọng, họ phải biểu đạt được tình cảm, cảm xúc và tài năng của mình, thành công của tác phẩm là nhờ họ. Còn các nghệ sĩ múa tập thể, họ chỉ cần cười tươi, múa đều, không có sự xuất chúng, không có dấu ấn cá nhân. Nhưng qua thời gian, nhiều tác phẩm họ tham gia được HCV,  họ cũng sẽ được cộng và quy đổi để được danh hiệu. Như thế là không ổn. Tuy nhiên, nếu không tính quy đổi cho họ, thì có vẻ thiệt thòi. Nhưng không thể đánh đồng mọi giá trị. Nếu họ có tài năng, họ phải khổ luyện và phấn đấu, mới có cơ hội.

Còn chúng ta đang làm như thế này, sẽ khiến cho nhiều người không cố gắng rèn luyện, phấn đấu, bởi kiểu gì rồi họ cũng sẽ có danh hiệu. Dù với những nghệ sĩ chân chính, họ làm nghề bằng cảm xúc, bằng tình yêu, bằng sự đam mê chứ không phải vì danh hiệu. Năm nay, rất nhiều nghệ sĩ múa tập thể ở các đoàn được xét tặng danh hiệu trong khi các solid lại rất ít. Đó là một kẽ hỡ cần điều chỉnh để đảm bảo giá trị của danh hiệu.