Đại sứ Cuba Orlando Nicolás Hernández Guillén: Luôn có Việt Nam bên mình!

- Thưa Đại sứ, đã hai năm trôi qua kể từ ngày ngài đến nhận nhiệm vụ tại Việt Nam. Cảm xúc của ngài ở thời điểm đó liệu có khác biệt nhiều so với hiện tại?

+ Năm 2021, khi tôi nhận nhiệm vụ Đại sứ Cuba tại Việt Nam, các hạn chế COVID-19 vẫn còn rất nghiêm ngặt, các cửa khẩu đóng cửa, các chuyến bay thường xuyên hoãn hủy. Tôi đã phải đợi 3 tháng để có thể đáp chuyến bay sang Việt Nam, và hành trình đặt chân đến Việt Nam cũng đầy vất vả, khi tôi phải bay qua Paris, dừng chân tại Istanbul, đến Singapore, và rồi đáp chuyến bay tới Hà Nội. Ngay cả khi đến Việt Nam, tôi vẫn phải cách ly trong khách sạn 21 ngày và tiếp tục tự cách ly 1 tuần, không được gặp bất cứ ai. Nhưng, cho dù chuyến đi của tôi gặp rất nhiều khó khăn phức tạp, tôi vẫn mong muốn sang Việt Nam – đất nước có mối quan hệ đặc biệt với Cuba – để góp phần phát triển tích cực trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội giữa hai nước.

Và như bạn biết, dần dần các hạn chế vì COVID-19 đã được nới lỏng, tình hình được cải thiện và nối lại các hoạt động, quan hệ giữa hai nước nhờ thế cũng được mở rộng hơn. Với tôi, mặc dù chúng ta không thể trốn tránh được COVID-19, nhưng chúng ta cũng đã kiên cường trải qua đại dịch và nỗ lực tránh được những tác động tiêu cực nhỏ nhất, có thể một phần nhờ những tiến bộ khoa học của Cuba và của Việt Nam. Giờ thì chúng ta đã có thể quay trở lại cuộc sống bình thường. Nhưng cũng vì thế, với tôi, hiện giờ có rất nhiều điều là “lần đầu” thực hiện khi đến Việt Nam. 

- Cụm từ “lần đầu” mà Đại sứ vừa nhắc đến liệu có phải những kế hoạch chưa thể thực hiện vì COVID-19?

+ Đúng vậy! Lần đầu ở đây là các nguyện vọng, các nội dung mong muốn hợp tác, các nơi tôi muốn đến thăm tại Việt Nam nhưng chưa thể thực hiện do dịch COVID-19. Thực tế năm ngoái vẫn còn một số hoạt động bị hạn chế, nhưng năm nay, các hoạt động xã hội của người dân đã bình thường trở lại như trước kia. Tôi cho đó là sự khác biệt cơ bản nhất sau 2 năm tôi đến Việt Nam.

- Quả thật đại dịch COVID-19 đã gây ra những hệ lụy không nhỏ cho cả thế giới. Nhưng người Việt Nam cũng có câu: “Trong hoạn nạn mới hiểu lòng nhau”. Trong cuộc chiến chống COVID-19 đầy cam go ấy, ngài đánh giá như thế nào về tình bạn Việt Nam – Cuba?

+ Câu nói “Trong hoạn nạn mới hiểu lòng nhau” có lẽ không chỉ là câu nói của người Việt Nam đâu, mà còn là câu nói chân tình của nhiều nước trên thế giới. Với Việt Nam và Cuba, tình cảm hữu nghị, anh em, đoàn kết đã được thể hiện và trải qua nhiều trong khó khăn theo thời gian chứ không chỉ riêng gì COVID-19. Việt Nam đã luôn nỗ lực hỗ trợ giúp Cuba vượt qua khó khăn. Thời điểm COVID-19 hoành hành cũng là lúc Cuba đang hứng chịu các lệnh cấm vận nặng nề. Vượt qua khó khăn, Cuba đã nỗ lực tự sáng chế vaccine ngừa COVID-19 của riêng mình. Thế nhưng, việc Cuba dồn nguồn lực rất lớn để sáng chế vaccine cũng gây ảnh hưởng nặng nề tới tình hình kinh tế đất nước. Và trong khó khăn ấy, Việt Nam đã gửi tặng Cuba hàng hóa viện trợ, từ hàng nghìn tấn gạo, cho đến các thiết bị y tế và các vật phẩm thiết thực khác.

Trong lần đầu tiên Cuba xuất khẩu vaccine ngừa COVID-19 ra nước ngoài, chuyến hàng đầu tiên là chuyển sang Việt Nam. Tháng 9/2021, Chủ tịch nước Việt Nam cũng đã có chuyến thăm đến Cuba, đây là chuyến thăm Cuba đầu tiên của một nguyên thủ kể từ khi dịch COVID-19 bùng phát. Điều đó rất có ý nghĩa. Trong đại dịch COVID-19, khi cấm vận bủa vây, và trong mọi hoàn cảnh, lúc nào chúng tôi cũng luôn có Việt Nam bên mình! Ngược lại, trong giai đoạn COVID-19, dù còn nhiều khó khăn, nhưng Cuba đã sẵn sàng chia sẻ và dành ưu tiên cao nhất để cung ứng, chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine phòng COVID-19 của Cuba cho Việt Nam, đồng thời cử bác sĩ của mình sang hỗ trợ Việt Nam trong quá trình chống dịch.

- Đúng như Đại sứ chia sẻ, không phải chờ đến COVID-19, tình bạn Việt Nam – Cuba mới được thể hiện sâu sắc. Câu nói bất hủ của Chủ tịch Fidel Castro - “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình” - là minh chứng trường tồn cho điều ấy, trở thành nguồn động viên lớn lao cho cách mạng Việt Nam và cho sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Trong ký ức của Đại sứ, người dân Cuba cảm nhận như thế nào về chiến thắng lịch sử 30/4/1975 của Việt Nam?

+ Đó là câu nói được lãnh tụ Fidel Castro đưa ra khi đến thăm Quảng Trị nửa thế kỷ trước để cổ vũ, động viên tinh thần chiến đấu của nhân dân Việt Nam. Chủ tịch Fidel Castro vĩ đại có ảnh hưởng lớn lao và sâu sắc tại Cuba. Những suy nghĩ của người cũng là suy nghĩ của toàn dân Cuba. Vì thế, câu nói của Chủ tịch Fidel Castro trong chuyến thăm Quảng Trị không chỉ là cảm nhận của riêng người, mà còn thể hiện tinh thần của nhân dân Cuba, sự sẵn sàng giúp đỡ của Cuba với Việt Nam anh em trong mọi hoàn cảnh.

Đại thắng 30/4/1975 của Việt Nam cũng là chiến thắng của Cuba, và đó cũng là chiến thẳng của phong trào nhân đạo quốc tế. Ở thời điểm đó, tôi là một thanh niên, và tôi cảm thấy toàn dân Cuba đều hạnh phúc khi Việt Nam chiến thắng. Bạn biết không, khi đó, nhiều người Việt Nam cũng đang học tập ở Cuba, và tất cả họ đều có thể cảm nhận được điều ấy.

- Vậy còn trên cương vị một Đại sứ, ngài cảm nhận ra sao về chiến thắng này?

+ Với cá nhân tôi, trên cương vị một đại sứ, tôi nhận thấy cuộc đấu tranh của Việt Nam là cuộc đấu tranh chung của nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới, chiến thắng của Việt Nam là chiến thắng mang tầm quốc tế, là kết quả của nỗ lực đấu tranh giành độc lập không ngừng nghỉ của một đất nước nhỏ bé chống lại đế quốc lớn, một cuộc chiến không cân sức, nhưng các bạn là người giành thắng lợi sau cùng.

Việt Nam đã trải qua nhiều cuộc chiến tranh, điều ấy đã tôi luyện và làm sâu sắc tinh thần quả cảm, kiên định, ý chí sắt đá của người dân Việt Nam, của đất nước Việt Nam, giúp dân tộc Việt Nam vững vàng bước tiếp trên con đường xây dựng đất nước. Khi tôi đến thăm địa đạo Củ Chi, tôi lại càng thấu hiểu hơn vì sao một đất nước nhỏ bé lại có thể đương đầu với các thế lực hùng mạnh đến vậy, điều đó là nhờ sự đồng lòng, sự hi sinh vì tổ quốc của nhân dân, và sự đoàn kết toàn dân trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.

- Năm thập kỷ đã trôi qua kể từ mốc son lịch sử, Việt Nam đang từng bước chuyển mình, vươn mình ra thế giới. Đại sứ đánh giá như thế nào về sự phát triển của Việt Nam?

+ Trong những năm gần đây, Việt Nam luôn nằm trong nhóm các quốc gia dẫn đầu về phát triển kinh tế. Từ một đất nước bị tàn phá nặng nề bởi chiến tranh, Việt Nam đã phát triển với năng lực kinh tế vượt trội. Vai trò của Việt Nam trong khu vực ASEAN, tại châu Á ngày càng được nâng cao, và lan rộng đến cả Mỹ Latinh. Nhiều Đại sứ quán các nước đã được mở tại Việt Nam. Ngay cả việc Việt Nam tham gia lực lượng Gìn giữ hòa bình cũng cho thấy nỗ lực của Việt Nam trong việc mở rộng quan hệ và nâng cao vị thế trên trường quốc tế.

Cuba và Việt Nam cũng luôn ủng hộ nhau trên các diễn đàn đa phương. Và việc các quốc gia đang phát triển như Việt Nam, đất nước đã từng trải qua chiến tranh để giành độc lập dân tộc và hiện đạt được nhiều thành tựu về kinh tế, có mặt trong Hội đồng nhân quyền Liên hợp quốc, cũng có ý nghĩa quan trọng.

- Thưa Đại sứ, phát triển luôn song hành cùng hợp tác. Xin Đại sứ chia sẻ thêm về quan hệ và triển vọng hợp tác giữa Việt Nam và Cuba trong thời gian tới?

+ Hợp tác giữa Việt Nam và Cuba đang được mở rộng ra nhiều lĩnh vực, trong đó nổi bật là hợp tác kinh tế, khoa học kỹ thuật, với Kỳ họp lần thứ 40 Ủy ban liên chính phủ Việt Nam – Cuba được tổ chức gần đây. Cuba đang trong quá trình mở cửa và hội nhập với thế giới, với tư cách Đại sứ, tôi mong muốn Việt Nam sẽ là một trong những nhà đầu tư lớn tại Cuba và sẽ có thêm nhiều doanh nghiệp Việt Nam hiện diện tại Cuba. Chúng tôi sẽ tiếp tục quan tâm, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các hoạt động đầu tư của Việt Nam tại Cuba.

Với những thành quả về sinh học, y tế, Cuba cũng sẽ nỗ lực để tăng cường hơn nữa các sản phẩm Cuba trên thị trường Việt Nam, song song với việc phát triển thêm các hoạt động đưa chuyên gia y tế và bác sĩ Cuba đến làm việc tại Việt Nam, tăng cường hỗ trợ Việt Nam trong lĩnh vực này. Hiện đang có các bác sĩ Cuba làm việc tại Việt Nam nhưng chúng tôi tin rằng sẽ có thể có nhiều hơn.

- Thế giới đang đối diện đầy rẫy biến động với bất ổn luôn hiện diện. Những thách thức an ninh ấy liệu có ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa Cuba và Việt Nam, thưa Đại sứ?

+ Việt Nam và Cuba có mối quan hệ đặc biệt, mà trong tiếng Cuba chúng tôi thường dùng từ “đặc biệt” để mô tả về một mối quan hệ hiếm có. Biến cố, khủng hoảng hay thách thức sẽ chỉ là cơ hội để thắt chặt tình bạn ấy. 

- Hai năm gắn bó có lẽ đủ khiến ta thấy yêu một vùng đất. Vậy, Đại sứ yêu điều gì nhất ở Việt Nam và vì sao?

+ Trong quá trình làm việc tại Việt Nam và có chuyến thăm đến các địa phương, tôi thật sự xúc động trước tình cảm đặc biệt mà người dân Việt Nam dành cho Cuba, cho lãnh tụ Fidel Castro, cho sự ủng hộ của chúng tôi dành cho các bạn trong sự nghiệp giải phóng dân tộc vĩ đại. Sự ủng hộ ấy có thể chỉ là hạt cát nhỏ thôi, nhưng tôi cảm nhận được sự trân trọng của người dân Việt Nam, dù nhỏ nhưng ý nghĩa vô cùng!

Tôi không chỉ là một người nước ngoài sống tại Việt Nam, mà tôi còn là một người Cuba sống tại Việt Nam, điều đó khiến tình cảm của tôi thêm đặc biệt. Tôi cảm nhận được bản lĩnh Việt Nam trong sự nghiệp của các bạn và nỗ lực để phát triển kinh tế trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động, điều đó thật tuyệt vời!

- Xin cảm ơn ngài với cuộc trò chuyện ý nghĩa này!