Cây nhãn tổ có tuổi thọ hơn 400 năm, tọa lạc tại chùa Hiến (Phố Hiến, Hưng Yên) chính là minh chứng chứng hùng hồn cho nguồn gốc của giống nhãn lồng đặc sản Hưng Yên ngày nay.
Tương truyền rằng, cây nhãn tổ (Hưng Yên) là đặc sản quý của vùng, vì thế, hàng năm cứ vào tháng bảy (âm lịch) hàng năm, khi quả nhãn đã chín, các vị quan dân địa phương cùng các vị tiền bối trong làng liền chọn các chàng trai trẻ khôi ngô, tuấn tú trong làng để trèo cây hái nhãn.
Trong ảnh bia chứng nhận cây nhãn tổ tại chùa Hiến Hưng Yên
Cây nhãn có cùi dày, múi thơm, mọng và ngọt nhất trong vùng nên được lựa chọn lựa để cúng thành hoàng làng, dâng lên Đức Phật và làm sản vật tiến vua nên giống nhãn này bây giờ còn gọi là giống nhãn tiến.
Cây nhãn có tuổi đời ước tính khoảng 400 năm. Theo lời kể của người dân địa phương thân cây có đường kính tới 2 người ôm, tuy nhiên vào năm 1980 một trận bão lớn khiến cây bị đổ ngang thân duy trì còn một nhánh nhỏ vẫn vươn lên.
Người dân địa phương đắp một ụ đất xung quanh thân cây cũ, phần cây mọc lên bây giờ là từ nhánh nhỏ trước đó.
Tương truyền rằng quả từ cây nhãn tổ rất lớn có thể to bằng lòng chén trà.
Ông Nguyễn Diễm, người gốc Phố Hiến kể lại: “Chúng tôi lớn lên thì cây nhãn tổ đã có từ rất lâu rồi. Xưa cây nhãn to và quả sai lắm. Mỗi khi làng có hội họp thì đều tổ chức tại đình (chùa Hiến) nên ký ức của chúng tôi đều gắn chặt với cây nhãn tổ. Mỗi dịp như vậy, chúng tôi đều được các bô lão trong lành kể về sự tích cây nhãn tổ
Trong lịch sử rất nhiều người tới xin giống từ cây nhãn tổ này.
Có thể nói rằng đa số các cây nhãn lồng tại Hưng Yên hiện nay đều có một phần bộ gien từ cây nhãn tổ này.
