Triển lãm Mỹ thuật "Anh Em": Đi tìm mình trong hội họa
Sáu họa sĩ, 6 phong cách, 6 cá tính sáng tác khác nhau cùng hội tụ trong triển lãm “Anh Em” với hơn 50 tác phẩm hội họa độc đáo, diễn ra tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Qua 3 lần trưng bày với tên gọi đã trở thành thương hiệu của nhóm, đây không chỉ là dịp để các họa sĩ tương tác, chia sẻ góc nhìn nghệ thuật mà còn đánh dấu hành trình sáng tạo, vượt qua chính mình thông qua mỗi lần công bố.
Triển lãm mỹ thuật “Anh Em” (diễn ra từ ngày 20/12 đến ngày 26/12) tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam là cuộc hội tụ lần thứ 3 của nhóm với các họa sĩ Vũ Thái Bình, Lê Thế Anh, Lê Thanh Bình, Nguyễn Ngọc Tuấn, Nguyễn Cao Hoàng và Cấn Mạnh Tưởng.
Nếu xét về tuổi đời, họa sĩ Vũ Thái Bình có thể coi là anh cả của nhóm. Từ lâu, anh đã được biết tới là một họa sĩ đã dành trọn đam mê và tình yêu cho giấy dó. Anh cho thấy khả năng làm chủ chất liệu truyền thống nhưng cũng được đánh giá là “đỏng đảnh bậc nhất” này qua 4 triển lãm cá nhân về tranh giấy dó bắt đầu từ năm 2016 với “Sắc dó 1”.
Lần này, họa sĩ Vũ Thái Bình phát huy triệt để năng lực vẽ giấy dó với những rung động tinh tế về phong cảnh Tây Bắc. Với những tác phẩm như “Mùa xuân Tây Bắc”, “Mùa xuân cực Bắc”, “Ông già Tây Nguyên”… Miền biên viễn hùng tráng và thiêng liêng của đất nước trong con mắt nghệ sĩ của anh trở nên gần gũi, tựa hồ như cảm nhận được cái lạnh lùa dưới làn da và hơi sương của áng mây vừa vờn qua mặt.
Điều làm nên sự thích thú lần này của họa sĩ Vũ Thái Bình không chỉ ở bút lực trong tác phẩm kích thước lớn mà còn nằm ở các bức tranh nhỏ với màu sắc rất mới và chơi. Anh dám "chơi" với những miếng lớn, độ đậm khỏe và cả mảng màu tươi, thậm chí bút pháp chấm phá như sơn dầu. Cái sự "tưng tửng" khác mọi ngày ấy, hóa ra lại hay... cho thấy một Vũ Thái Bình vô tư nhưng chín chắn, trẻ trung nhưng thâm trầm. Một sự cân bằng cảm xúc cần thiết.
Họa sĩ Nguyễn Ngọc Tuấn hiện đang là giảng viên mỹ thuật của Trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội. Bề ngoài mang dáng vẻ xù xì, gai góc và mạnh mẽ nhưng tranh anh lại mượt mà dịu dàng và nhẹ nhàng của một người giàu cảm xúc lãng mạn. Anh vốn được biết đến với những tác phẩm mang màu sắc khỏe khoắn, rực rỡ. Anh ưa dùng vệt cọ ngắn, đan xen đa sắc, xoắn xuýt tạo ra những va đập trong hòa sắc mang nhiều yếu tố của hội họa ấn tượng. Anh thường đi nét đen cho hình, bắt đầu bằng lớp lót ghi, xám, đen.
Chính quá trình vẽ đơn sắc làm cho họa sĩ Nguyễn Ngọc Tuấn khám phá ra vẻ đẹp mới - vẻ đẹp của sự kiệm màu. Anh gần như loại bỏ phần lớn gam màu bổ túc để thiên về sự chắt lọc theo tone. Thật hay, loạt phong cảnh của anh trong triển lãm này có độ trầm lắng, sự chất chứa dồn nén của vẻ đẹp thời gian, nhất là với Hội An - phố cổ đã 500 năm tuổi. Anh cũng là họa sĩ Hà Nội hiếm hoi dành tình cảm tuyệt đối cho Hội An như một con người Hội An thực thụ qua những tác phẩm như “Sau cơn mưa”.
Họa sĩ Nguyễn Cao Hoàng là người trẻ nhất nhưng cũng mang một cá tính mạnh trong nhóm. Sinh ra trong gia đình có truyền thống hội họa, ông nội anh từng học khóa ngắn hạn trường Mỹ thuật Đông Dương còn cha anh, họa sĩ Nguyễn Cao Ái học Trường Quốc gia Mỹ nghệ, tiền thân Trường Mỹ thuật Công nghiệp. Vì thế, tài năng hội họa của Nguyễn Cao Hoàng là sự kết hợp của năng khiếu bẩm sinh và truyền thống gia đình. Anh am tường hội họa cổ điển, từ các danh họa và cả các họa sĩ đương đại đang thực hành kỹ thuật sơn dầu nhiều lớp. Hơi hướng phương Tây dường như thấm đẫm trong các sáng tác của anh.
Xem tranh của Nguyễn Cao Hoàng lần này thấy anh có thể đang rất quyết liệt ở những bức tranh mang hơi hướng siêu thực, u tịch... tựa như một cuộc chiến tâm lý với những giằng xé, thông điệp đa chiều... thì anh lại đột ngột quay sang sự nhẹ nhàng, thảnh thơi khi vẽ về hoa lá, chim muông, đồ vật. Điều tưởng như mâu thuẫn này cho thấy họa sĩ có những day dứt trong việc chọn cho mình một hướng đi, đề tài hoặc ngôn ngữ biểu đạt. Không thỏa hiệp với thành công vốn có cũng như cố gắng hoàn thiện hơn nữa kỹ thuật sơn dầu. Anh cho rằng hạnh phúc không chỉ nằm ở tác phẩm mà còn ở hành trình sáng tác, trong những trăn trở và tìm tòi. Điều này thật đúng với các sáng tác trong triển lãm lần này ở “An trú”, “Giấc mơ tháng tư”…
Tốt nghiệp ngành Mỹ thuật sân khấu, Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội năm 2005 nhưng sau hơn chục năm Lê Thanh Bình mới công bố các tác phẩm của mình thông qua nhiều triển lãm mỹ thuật ở nhiều quốc gia như Trung Quốc, Ý, Tây Ban Nha... cũng như từng góp mặt trong Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc. Trong nhóm, họa sĩ Lê Thanh Bình là người chuyên tâm với tranh sơn dầu khổ lớn. Anh cũng là người theo đuổi kỹ thuật sơn dầu nhiều lớp và có vẻ kích thước lớn không làm khó được anh. Vốn yêu thích trường phái siêu thực, anh thường gửi gắm vào tác phẩm những suy tưởng, triết luận giàu ý nghĩa nhân sinh.
Triển lãm lần này, họa sĩ Lê Thanh Bình đi sâu vào đề tài Đạo Mẫu. Bằng góc nhìn hội họa riêng biệt, anh đã diễn tả Mẫu Thượng Thiên, Mẫu Địa, Mẫu Thoải, Mẫu Thượng Ngàn... với hình ảnh độc đáo, lồng ghép những không gian đồng hiện, đa chiều... vừa gần gũi vừa thánh thiện. Việc lấy cảm hứng từ văn hóa dân gian, với họa sĩ Lê Thanh Bình là một nhu cầu tự thân bởi ở các triển lãm trước, anh vốn đã say mê tâm huyết cho đề tài này. Tranh của anh vì thế là sự kết nối của câu chuyện phương Đông với cách thiết lập không gian, kỹ thuật sơn dầu phương Tây mang đến cho hội họa Lê Thanh Bình sự hấp dẫn mới mẻ, có tính hiện đại nhưng vẫn giàu bản sắc. Các tác phẩm của anh như “Miền”, “Giai điệu ký ức”… luôn cho thấy rõ từ ý tưởng, bố cục, hình họa, kỹ thuật sơn dầu đến hình tượng, sánh sáng, sắc màu… đều được diễn đạt một cách chuyên nghiệp.
Là họa sĩ duy nhất của dòng tranh sơn mài, tham gia triển lãm “Anh Em” lần này, họa sĩ Cấn Mạnh Tưởng có sự chuyển biến rõ rệt. Các tác phẩm gần đây của anh khẳng định vốn am tường về phong tục tập quán vùng cao. Sự am tường này thôi thúc anh cẩn trọng trong triển khai ý tưởng, minh triết trong tạo hình... để rồi anh tìm đến phong cách biểu hiện trừu tượng như một lẽ tất yếu. Với “Vô ngã”, “Giấc mơ”, “Cơm mới”, “Vũ điệu của lửa”… ở vai trò một họa sĩ sơn mài truyền thống, anh thuyết phục người xem bằng kỹ thuật nghiêm cẩn cùng bảng màu đẹp, óng ả, vang và sâu. Tin rằng với năng lực tạo hình vốn có cùng sự trăn trở tìm tòi, họa sĩ Cấn Mạnh Tưởng sẽ tiếp tục sáng tác thêm nhiều tác phẩm độc đáo, mang phong cách cá nhân.
Vừa là họa sĩ sáng tác, vừa là giảng viên của Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội, Lê Thế Anh được biết tới là người “đa di năng” khi vừa đảm nhiệm tốt công việc giảng dạy, sáng tác đều tay cùng nhiều công việc khác… Được biết đến với nhiều tác phẩm đề tài chân dung miền núi, họa sĩ Lê Thế Anh mặc định cho mình một lối vẽ riêng, mang phong cách hiện thực. Tuy nhiên ở triển lãm lần này, anh mạnh dạn lược bỏ toàn bộ không gian xa gần để đưa vào tác phẩm của mình các motip thiên về biểu hiện, trang trí... của tranh thiếu nhi.
Với “Mùa thu hoạch”, “Mẹ con”… bằng kỹ thuật sơn dầu cổ điển nhiều lớp, anh vẫn phát huy thế mạnh của mình trong việc diễn tả sống động, chân thực, giàu cảm xúc... chân dung trẻ em vùng cao. Khi đặt các hình tượng này vào không gian tranh thiếu nhi... những ánh mắt trong sáng, má đỏ hây hây, nụ cười ngượng nghịu... dường như được sống trong một thế giới khác, vừa đậm vị tuổi thơ vừa giàu sức gợi. Một sự đổi mới đáng quý.
Sáng tạo nghệ thuật là quá trình không ngừng nghỉ cùng những trạng thái dằn vặt, chiêm nghiệm, dày vò, cả hạnh phúc và khổ đau... khi đi tìm và biểu hiện cái đẹp. Mỗi họa sĩ theo đuổi một chất liệu, một phong cách sáng tác khác nhau nhưng điểm chung dễ nhận thấy ở họ, cũng là chất keo kết dính họ trên con đường làm nghệ thuật chính là niềm đam mê hội họa luôn nồng đượm. Và thông qua tác phẩm,mỗi người đều ít nhiều tìm thấy chính mình trong đó.
