Về Quảng Hòa nghe chuyện “Trạng”

Quảng Hoà, phường nằm trong lưu vực con sông Gianh thuộc thị xã Ba Đồn, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình, quê hương của Lâm Úy, anh hùng thời chống Pháp, của nhạc sĩ Nguyên Nhung... Quảng Hoà là một làng quê có nhiều nghề truyền thống như may mặc, khắc chạm, rèn, đúc... nổi tiếng từ trong Nam đến ngoài Bắc. Vừa qua, có dịp lại về Quảng Hoà, gặp nhiều bà con, già có, trẻ có. Họ đã kể say sưa chuyện “Trạng" của quê hương mình. Qua những chuyện "Trạng Quảng Hoà", ta không những thấy được phong cách sống của người dân ở đây, luôn lấy tiếng cười để bộc lộ trí thông minh, tính hài hước, mà còn thấy được cuộc sống lao động, chiến đấu đa sắc màu qua nhiều thế hệ của con người ở đây. Sau đây là một số câu chuyện trong kho chuyện "Trạng Quảng Hoà" mà chúng tôi đã ghi lại được:

Chợ quê Hòa Ninh ở Quảng Hòa - Quảng Bình.

Complê đóng tại Quảng Hoà mới thứ thiệt!

Một chàng trai quê Quảng Hoà, lúc vào quán cà phê ở bên Hồ Tây, Hà Nội bỗng nhận ra người bạn cũ đồng hương của mình đang ngồi ở đây. Anh ta bắt tay rất chặt và tỏ rõ sự ngạc nhiên với người bạn của mình:

- Kìa! Nghe cậu nói sang Đức làm việc lâu rồi, sao lại ở đây? Ở bên đó mới về à?

- Đâu có! Từ Quảng Hoà mới ra đây hôm qua, cũng là vì mục đích xin Bộ Ngoại giao hẹn lại trong giấy tờ để định ngày xuất ngoại.

- Vì lý do gì?

- Vì chưa có comple đóng từ thợ Quảng Hoà.

Chàng trai quê Quảng Hoà vỗ vào vai bạn:

- Trời ơi! Cậu quá lạc hậu. Các nước Đức, Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha v.v... đều cử người về Quảng Hoà đón rước thợ may sang đó làm chuyên gia đóng comple cho nước họ từ hơn mấy chục năm nay. Cậu sang Đức, hay sang bất kỳ một nước nào, cũng có thợ Quảng Hoà đóng comple giỏi.

Anh bạn mới từ Quảng Hoà (Quảng Bình) ra, mặt buồn rười rượi:

- Biết thế rồi! Nhưng đó là thợ ngọn. Còn thợ gốc, đời nào người ta đi khỏi quê. Comple đóng tại Quảng Hoà mới gọi là comple thứ thiệt. Mặc vào, người đàng hoàng, bề thế, giao thiệp với mọi người đạt hiệu quả mới cao. Mình đã đăng ký thứ tự một năm rồi, nhưng thợ ở đây hẹn phải hai năm nữa mới đến lượt. Ra Hà Hội lần này cũng vì mục đích làm lại giấy tờ, hẹn Bộ Ngoại giao, hai năm sau, mình mới xuất ngoại sang Đức được.

Anh bạn quê Quảng Hòa há hốc mồm, nghe chuyện bạn như nghe cổ tích.

Đừng thuê thợ nề Quảng Hoà đắp tượng

Nghe tiếng thợ nề Quảng Hoà xây nhà, điêu khắc bằng cát, vữa, xi măng đều tuyệt tác, một thương gia giàu có ở thành phố Hồ Chí Minh liền thuê taxi ra tận Quảng Hoà, Quảng Bình để mời một thợ giỏi vào xây biệt thự, đồng thời, sẽ đắp một số pho tượng về người và thú, tạo nên sự sinh động cảnh quan trong khuôn viên của mình. Hợp đồng đã được ký kết, thoả thuận đôi bên. Bên B phải tiến hành các phần việc. Bên A phải thanh toán tất cả công trình, nếu như vì một lý do nào đó phải hoãn lại.

Khi biệt thự xây sắp xong thì con trai chủ nhà từ bên Mỹ vội vàng đáp máy bay về. Anh ta can ngăn, không cho bố tiếp tục để thợ Quảng Hoà thực hiện tiếp hợp đồng của bước hai. Người bố thắc mắc thì người con trai liền giải thích:

- Nếu để thợ nề Quảng Hoà đắp tượng thì coi như bằng không. Bởi vì, sau khi đắp xong, tượng quá đẹp, sẽ sống lại như thực. Người đi đằng người, vật đi đằng vật, tìm không thể nào ra được.

Nói rồi, anh ta còn chiếu cho cả nhà xem những đoạn phim mình đã từng dùng camera quay cảnh người và vật hoá thực từ các bức tượng, đã bỏ đi khỏi khuôn viên được thợ Quảng Hoà tạo dựng ở nước Mỹ khi họ được mời qua xây đắp.

Thế là chủ nhà đành trả tiền theo toàn bộ hợp đồng đã ký cho người thợ nề Quảng Hoà, chứ không dám thực hiện hợp đồng bước hai nữa. Ông ta dành tiền và thời gian để thuê thợ khác làm theo chủ định của mình.

Lính quê Quảng Hoà à? Thả ra!

Trong một trận đánh nảy lửa ở chiến trường B trước năm 1975, không may một chiến sĩ quân giải phóng bị rơi vào tay địch. Chúng liền đưa về Sở Chỉ huy tra khảo, lấy cung. Chiến sĩ giải phóng quân bất khuất, kiên cường, không hề hé răng khai báo một lời. Bọn giặc liền chuyển sang biện pháp dụ dỗ, mua chuộc. Nhưng, mưu mô của chúng đều bị thất bại. Cuối cùng, chúng hỏi:

- Mày quê đâu?

Chiến sĩ giải phóng quân rắn rỏi trả lời:

- Quê Quảng Hoà, Quảng Trạch, Quảng Bình.

Lập tức tên lấy khẩu cung liền báo với cấp trên. Nghe xong, tên chỉ huy hoảng hốt ra lệnh:

- Lính quê Quảng Hoà à? Thả ngay! Chúng nó giỏi độn thổ và thăng thiên bất kỳ ở đâu. Xong rồi, chúng kéo đồng bọn vào đánh tập, giải vây đồng đội với tất cả sự dũng mãnh của nó. Thả ra, biết đâu chúng nó có ân huệ khi gặp lại chúng ta.

Cùng lúc đó, viên chỉ huy của quân đội nguỵ lập tức ra lệnh dời Sở chỉ huy khỏi vị trí đóng quân để tránh sự phản kích của giải phóng quân, nếu phải trả người lính quê Quảng Hoà ra.

Sản phẩm rèn truyền thống của xã Quảng Hòa - Quảng Bình.

Phi công Mỹ cũng phải qua lớp đào tạo cấp tốc "Hoà ngữ" trước khi bay

Trong chiến tranh chống Mỹ phá hoại miền Bắc, có lần, một tổ dân quân Quảng Hoà tóm được một giặc lái Mỹ, khi máy bay hắn bị bắn cháy, rơi xuống đất. Người hắn rất cao, đầu rất to, nhưng hướng dẫn cái gì, hắn cũng lóng ngóng, không làm được. Anh dân quân Quảng Hoà tức quá, mắng:

- Mi to trôốc mà dỏ trọ (mày to đầu mà bé óc!)

Không ngờ tên giặc lái đáp lại:

- Troong bầy tui, diều dứa to trôốc mà dỏ trọ hơn nựa tê! (Trong chúng tôi, nhiều đứa lớn đầu mà bé óc hơn nữa cơ!).

Anh dân quân Quảng Hoà trố mắt:

- Ồ! Mi biết tiếng Quảng Hoà bầy tao à?

- Dạ! Phi công Mỹ bọn tui, trước khi ra bắn phá miền Bắc, đứa nào cũng qua một khoá huấn luyện "Hoà ngữ" cấp tốc (tức học tiếng địa phương Quảng Hoà).

Anh dân quân hỏi lại:

- Để mần chi?

Tên giặc lái trả lời:

- Dạ để giao lưu với người miền Bắc, bởi vì người Quảng Hoà yêu nước, ở đâu trên đất nước Việt Nam đều có cả.

Anh dân quân Quảng Hoà muốn thử tài "Hoà ngữ" của tên giặc lái, liền cất tiếng nói bằng âm vực của địa phương mình:

- Xiếc xóng treo côi bụi xuối, là chi?

Tên giặc lái đáp ngay:

- Là chiếc gióng treo trên bụi chuối.

Viên phi công Mỹ bị bắt sống lần ấy được anh dân quân quê Quảng Hòa gật gật đầu. Đó là một cử chỉ nhân ái mà anh ta đã dành cho hắn vì biết "Hòa ngữ".

Thợ làm gương cửa tủ

Một vị khách nghe tin thợ Quảng Hoà đóng tủ giỏi liền hỏi đường đến đặt hàng. Sau khi xem các mẫu mã, vị khách nói với thợ:

- Mẫu tủ nào ở đây cũng đẹp, cũng lạ, hoa văn, kết cấu, mọi chi tiết đều sắc sảo. Nhưng riêng kính tráng thủy (tức gương soi) gắn ở cửa tủ thì quá đặc biệt, không có nơi đâu bằng.

Thợ Quảng Hoà thủng thẳng nói với khách:

- Là vì kính ở đây cũng do chúng tôi tự sáng chế.

Vị khách trố mắt:

- Ở đây cũng có kỹ nghệ nấu thuỷ tinh và tráng thuỷ nữa cơ à?

Anh thợ Quảng Hoà vui vẻ với khách:

- Đây không có lò nấu thuỷ tinh, cũng không có kỹ nghệ tráng thuỷ. Chúng tôi chỉ đổ nước lạnh vào khuôn rồi đổ vào một loại hoá chất đặc biệt, chỉ chúng tôi có. Hai phút sau, lập tức chúng đóng kết lại, thành tấm gương soi bất kỳ.

Vị khách há hốc mồm nghe và trước khi ra về, không quên dặn lại, nhớ làm cho mình một tấm gương cửa tủ đặc biệt hơn cách làm truyền thống ở đây.

Không biết sự thể sẽ xảy ra thế nào khi vị khách kia quay trở lại nhận hàng.