Cảnh giác “sập bẫy” lừa đảo thương mại quốc tế

Để hạn chế tình trạng này, Cục An toàn thông tin, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) khuyến cáo khi nhận được những đề nghị kỳ lạ, DN Việt cần xác minh rõ ràng thông tin của đối tác; không nên vội tin vào những lời mời chào hấp dẫn của khách hàng mới quen trên không gian ảo.

Theo Cục An toàn thông tin, Bộ TT&TT, Thương vụ Việt Nam tại một số nước châu Âu đã thông tin cảnh báo về các hiện tượng lừa đảo, rủi ro khi DN kinh doanh xuất khẩu với các đối tác tại thị trường này. Tuy nhiên, điều đáng tiếc là số vụ lừa đảo vẫn không hề giảm. Cụ thể, Thương vụ Việt Nam tại Hà Lan vừa cảnh báo những trường hợp lừa đảo qua mạng, đặc biệt đối với các sản phẩm xăng dầu tại thị trường này.

Theo đó, các đối tượng lừa đảo thường lập một trang web giả mạo với các thông tin bịa đặt hoàn toàn, hoặc lập một trang web giả danh các công ty xuất nhập khẩu hoặc công ty cung cấp dịch vụ cho thuê bồn chứa xăng dầu có thật, với đầu mối liên hệ thường là số điện thoại di động hoặc số điện thoại dùng internet (số của sim 4G).

Lợi dụng tâm lý cho rằng Hà Lan là một nước phát triển, hệ thống luật pháp chặt chẽ, các công ty làm ăn đảm bảo uy tín, một số DN khi thấy hợp đồng có điều khoản hấp dẫn nên đã tiến hành gấp vì sợ mất cơ hội nên không kiểm tra kỹ thông tin về đối tác. Thậm chí, khi các DN này có ý định xác minh tư cách pháp nhân thì họ cung cấp thông tin qua sao chép dữ liệu giấy phép đăng ký kinh doanh trích xuất từ cơ quan có thẩm quyền hoặc cho phép các DN tiến hành xác minh trực tiếp bởi bên thứ ba độc lập nhưng thực tế thì không thể xác minh vì không có thật.

Tương tự, Thương vụ Việt Nam tại Tây Ban Nha cũng thông tin đã nhận được phản ánh của một số DN trong nước kinh doanh xuất khẩu hạt điều và hạt tiêu với DN Tây Ban Nha như viện lý do hàng của DN Việt Nam không bảo đảm chất lượng hàng hóa tại cảng đến, hay bị lâm vào tình trạng thua lỗ do giá thị trường sở tại sụt giảm nên đã không thực hiện đúng theo hợp đồng mua bán, cụ thể là chậm trễ, chây ì trong thanh toán tiền hàng.

Thực tế này đã gây khó khăn, tổn hại thời gian, chi phí lưu kho và phải kéo hàng về đối với DN Việt Nam. Thương vụ Việt Nam tại Canada cũng cho biết, trong năm 2023 đã ghi nhận số vụ lừa đảo nhỏ trên địa bàn sở tại tăng nhanh, bình quân 10 vụ/tháng liên quan đến việc đòi, yêu cầu của DN Canada về chứng chỉ không có thật.

Theo các chuyên gia, có nhiều lý do dẫn đến hình thức lừa đảo doanh nghiệp trên. Trong đó, đáng chú ý là các DN tại Việt Nam có xu hướng chủ quan, sơ hở trong tiếp cận, soạn thảo điều khoản hợp đồng và cam kết thiếu tính chặt chẽ. Thực tế cho thấy, mặc dù nhiều ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam hiện nay đứng hàng đầu thế giới nhưng đa phần các DN Việt Nam lại là các DN nhỏ và vừa, rất thiếu kinh nghiệm về tranh chấp thương mại quốc tế. Cũng có trường hợp một số DN sở tại không chủ ý lừa đảo nhưng chậm chạp trong quá trình thanh toán.

Hơn nữa, DN Việt đã quá tin tưởng vào người môi giới như soạn thảo hợp đồng rất đơn giản, thiếu nhiều điều khoản quan trọng nhưng DN vẫn chấp nhận. Đáng e ngại hơn, một số DN còn bỏ qua khâu kiểm tra đối tác trong khi đây là một yêu cầu bắt buộc khi giao dịch với đối tác mới. Tình trạng lừa đảo qua mạng không chỉ diễn ra ở khu vực Trung Đông, châu Phi mà ngày càng phổ biến và diễn ra ngay cả tại các thị trường lớn, có uy tín như Mỹ, Hà Lan, Italia, Na Uy…

Để đảm bảo an toàn trong giao dịch thương mại quốc tế, Cục An toàn thông tin, Bộ TT&TT đã đưa ra một số khuyến cáo đối với các DN, đặc biệt là các DN vừa và nhỏ, chưa có nhiều kinh nghiệm tiếp cận với thị trường nước ngoài. Theo ông Nguyễn Phú Lương, Phó Giám đốc Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia, Cục An toàn thông tin, Bộ TT&TT, khi nhận được những đề nghị kỳ lạ, DN Việt cần xác minh rõ ràng thông tin của đối tác; không nên vội tin vào những lời mời chào hấp dẫn của khách hàng mới quen trên không gian ảo.

Ngoài Thương vụ Việt Nam tại các thị thường Âu-Mỹ, DN có thể liên hệ với Đại sứ quán của các nước tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh để được hỗ trợ. Đặc biệt, các hacker có thể xâm nhập hệ thống thư điện tử của DN để mạo danh giao dịch và sửa thông tin tài khoản ngân hàng trên hóa đơn. Nếu DN nhận được một email thông báo của khách hàng lâu năm thay đổi số tài khoản ngân hàng thì phải cảnh giác vì các công ty tại châu Âu hầu như không bao giờ thay đổi số tài khoản ngân hàng, kể cả khi đổi chủ…