Con ruồi và... Tân Hiệp Phát

1. Có thể nói, không chỉ riêng vụ ông Võ Văn Minh ở Cái Bè, Tiền Giang mua chai nước giải khát Number One có còn ruồi bên trong rồi sau đó, ông đòi Tân Hiệp Phát (THP) phải chi cho ông nửa tỉ đồng để mua sự im lặng, dẫn đến việc ông bị bắt tạm giam là vụ đầu tiên liên quan đến chất lượng sản phẩm của THP.

Ngay từ năm 2011 rồi tiếp theo là năm 2012, 2013, THP đã bị khách hàng khiếu nại trà thảo mộc đóng cặn màu trắng đục, xuất hiện nhiều bọt sủi, có dị vật bên trong chai. Lại có những chai có một chất màu nâu, kết tủa thành mảng lợn cợn mặc dù chưa được mở nắp, sữa đâu nành tách thành 2 lớp, lớp trên màu trắng đục, lớp dưới đóng cặn, nổi cục dù hạn sử dụng vẫn còn cả năm….

Tất cả những trường hợp này đều được THP xác nhận là sản phẩm của họ, đồng thời giải thích do “lỗi kỹ thuật” nên đã xảy ra hiện tượng trên. Sau đó, THP lặng lẽ dàn xếp với “khổ chủ” mà không hề có một lời xin lỗi người tiêu dùng trên các phương tiện truyền thông đại chúng, cũng như không công khai thông báo thu hồi lô hàng có chai bị “lỗi kỹ thuật” để kiểm tra như các hãng sản xuất nước giải khát trên thế giới vẫn thường làm.

Dây chuyền sản xuất hiện đại của THP.

Trước khi xảy ra vụ ông Võ Văn Minh bị bắt, tháng 6/2012, Trần Quốc Tuấn, ở quận Bình Thạnh TP HCM cũng đã bị Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội, Bộ Công an bắt giữ vì khi phát hiện một chai trà xanh Dr.Thanh bên trong có con gián, ông Tuấn đã gọi điện thoại đến Công ty THP để phản ánh và ngỏ ý muốn “đổi” chai nước ấy lấy 50 triệu đồng. Sau những cuộc gặp gỡ, hai bên ký vào bản cam kết “mua sự im lặng” của Tuấn, còn THP thu hồi lại chai nước. Thế nhưng THP vẫn trình báo cơ quan công an việc bị tống tiền.

Với chị Nguyễn Thị Thu Hằng, ở quận 10, TP HCM thì tháng 3-2009, khi mua 6 chai trà Barley không độ nhãn hiệu Number One còn hạn sử dụng tại một cửa hàng tạp hóa, chị phát hiện 2 chai Barley có màu đục lờ lờ như nước luộc ốc.

Hai hôm sau, tại nhà riêng của chị, nhân viên THP lập biên bản sự việc, trong đó thừa nhận sản phẩm Barley là của công ty. Ở phần ghi ý kiến khách hàng, chị Hằng đề nghị THP hỗ trợ 15 triệu đồng để khám bệnh với lý do chị muốn có kết luận y khoa về việc đã sử dụng sản phẩm trà Barley - gần như thay nước uống hàng ngày, mỗi ngày từ 2 đến 3 chai trong suốt 2 năm qua vì bàn tay chị xuất hiện những vết sần sùi, ngứa ngáy. Đi khám tại Bệnh viện Da liễu, bác sĩ cho biết có thể chị Hằng dị ứng với những hóa chất độc hại.

Chiều ngày 24/3/2009, chị Hằng nhận được thư trả lời của Công ty THP, nội dung: “Việc quý khách yêu cầu phía Công ty TPH hỗ trợ số tiền trị giá 15 triệu đồng không có căn cứ là vi phạm nghiêm trọng Luật Hình sự - tội cưỡng đoạt tài sản công dân, tống tiền…”.

2. Thực tế không thể phủ nhận rằng THP hiện là một trong số rất ít những “đại gia” nội có thương hiệu tầm vóc, đủ sức cạnh tranh với doanh nghiệp ngoại. Khởi thủy của THP là Nhà máy Bia và nước giải khát Bến Thành, đặt ở quận Bình Thạnh, TP HCM, do ông Trần Quý Thanh làm giám đốc, bắt đầu hoạt động vào năm 1994.

Sau 19 năm, Nhà máy bia Bến Thành trở thành Công ty TNHH Thương mại dịch vụ THP với các sản phẩm như Trà xanh không độ, Trà thảo mộc Dr Thanh, Nước tăng lực Number One, Sữa đậu nành Number One Soya…, tạo công ăn việc làm cho hàng trăm người, cũng như đóng góp vào ngân sách thành phố một khoản không nhỏ. Và trong lúc một số hãng nước giải khát nội khác sống ngắc ngoải thì THP vẫn vươn lên, vẫn phát triển với mạng lưới phân phối rải đều từ Nam chí Bắc, từ thành thị đến những vùng nông thôn xa xôi hẻo lánh, chiếm 58% thị phần.

Khi xảy ra vụ ông Võ Văn Minh và con ruồi nửa tỉ, có dư luận cho rằng một vài hãng giải khát nước ngoài đã cố ý khoét sâu vào vụ này nhằm “chơi” TPH, tiêu diệt bớt một đối thủ. Cũng không ít ý kiến bênh vực ông Minh hoặc ngược lại, quy kết ông Minh lợi dụng sự sai sót của THP về mặt kỹ thuật để trục lợi. Bên cạnh đó, lại chẳng thiếu những lời chê trách thái độ xử lý của TPH bởi lẽ trong trường hợp này, THP hoàn toàn có thể lập biên bản sự việc rồi sau đó, đề nghị ông Minh đưa sản phẩm đi kiểm định ở một cơ quan độc lập.

Nếu ông Minh không đồng ý cho kiểm định mà tiếp tục đe doạ tống tiền, THP có quyền gửi văn bản cảnh báo ông Minh đồng thời báo cho cơ quan chức năng nếu ông Minh vẫn tiếp tục nêu yêu sách. Khi đó, ông Minh bị bắt và vụ việc được bạch hóa, người tiêu dùng sẽ đứng về phía “Dr Thanh”, chưa kể việc nhanh chóng thông tin cho báo chí, nhanh chóng khoanh vùng lô hàng, thu hồi hoặc thông báo tạm ngừng lưu hành sản phẩm trong quá trình đưa mẫu đi kiểm tra để có được sự bảo đảm về chất lượng thì uy tín của THP hẳn sẽ không xuống như bây giờ.

Nhưng THP lại không ứng xử như thế mà ngược lại, vụ con ruồi nửa tỉ đã tạo ra sự khủng hoảng đối với THP. Trong thực tế, các loại sản phẩm khi sản xuất luôn có những cái bị lỗi và điều này trong một giới hạn nào đó, với một lý do nào đó vẫn được các cơ quan chức năng cho phép. Nhưng THP thay vì thừa nhận sai sót của mình thì họ lại chọn con đường đối đầu với công chúng - hay chính xác hơn là đối đầu với truyền thông.

Nếu như những vụ việc khiếu nại sản phẩm THP trước kia thường rơi vào im lặng hoặc chỉ tạo ra những đợt sóng nhỏ thì lần này, khi “con ruồi nửa tỉ” được tung lên mặt báo, lên mạng internet rồi trước sự tự cao của một thương hiệu lớn, giới truyền thông đã không ngần ngại lật lại “hồ sơ THP”, từ những vụ chai nước đóng cặn, kết quả, vón cục, có gián cho đến những lô hóa chất dùng để chế tạo nước giải khát hết hạn sử dụng, được THP dán chồng lên nhãn mới mà có loại được “gia hạn” lên thêm 2 năm!

3. Trong ngành hàng ăn uống, không một nhà sản xuất nào dám vỗ ngực xưng tên, rằng chất lượng sản phẩm của mình là tuyệt đối, và điều tối kỵ của họ là tránh sa vào những tranh cãi liên quan đến vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm.

Trước khi vụ “con ruồi” xảy ra, cuộc chiến cạnh tranh trong làng nước giải khát đã rất khốc liệt thì nay THP lại càng phải đối mặt với những nghi ngại của người tiêu dùng, nhất là sau vụ “con ruồi”, lại có thêm khiếu nại về sản phẩm của THP.

Thêm vào đó, thay vì nhận sai, nhận thiếu sót, bản “thông cáo báo chí” của THP đã khiến dư luận càng thêm bức xúc. Cách ứng xử của THP khiến người ta có cảm tưởng rằng họ quyết tâm theo đuổi sự thật đến cùng để bảo vệ uy tín thương hiệu, nhưng theo đuổi bằng sự đối đầu và cố chấp.

Ở đây, hệ thống máy móc của THP là loại hiện đại, cộng với mạng lưới phân phối hoàn chỉnh nên dù có bị cạnh tranh, thậm chí bị chơi xấu, họ cũng không thể “chết”. Tuy nhiên, khoảng thời gian mà THP “ngắc ngoải” cho đến lúc “hồi sinh” - nghĩa là lấy lại được lòng tin của khách hàng thì chắc chắn không chỉ một sớm một chiều. Những đối thủ của THP sẽ lợi dụng khoảng “thời gian vàng” này để vượt lên, qua mặt THP.

Nhìn vào thị trường nước giải khát hiện nay sau vụ “con ruồi nửa tỉ”, phía được lợi nhất chắc chắn là các doanh nghiệp nước ngoài. Chính THP đã tạo ra cơ hội nghìn năm một thuở cho họ.

Thế nên, khi xảy ra sai sót trong sản phẩm, một lời xin lỗi không có nghĩa là hạ mình, là thua, mà là thái độ khôn ngoan của nhà sản xuất nhằm tránh những đối đầu và những thiệt hại không đáng có.