Nhiều dự án nhà ở xã hội tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh mua bán sai đối tượng

Báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm 2020 của KTNN mới nhất nêu rõ, chủ trương NƠXH của TP Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đều thực hiện chưa đạt mục tiêu đề ra. Trong đó, Hà Nội chỉ đạt 16% tổng diện tích sàn; TP Hồ Chí Minh hoàn thành được 13.874 căn hộ, đạt 69% so với kế hoạch. KTNN nhấn mạnh, TP Hồ Chí Minh lựa chọn chủ đầu tư, phê duyệt chủ trương đầu tư một số dự án NƠXH khi chưa có trong kế hoạch, chưa xác định vị trí, quy mô hoặc có xác định nhưng chưa đảm bảo tỷ lệ quỹ đất phát triển.

Cụ thể, tại TP Hồ Chí Minh, các đồ án quy hoạch phân khu xây dựng đô thị, quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 trên địa bàn 3 quận (quận 9, 12 và Bình Tân) không xác định cụ thể vị trí khu vực để phát triển NƠXH; Hà Nội có 25 dự án đã được duyệt chủ trương đầu tư nhưng chưa có trong danh mục dự án phát triển NƠXH kèm theo kế hoạch.

Ngoài ra, đồ án quy hoạch chi tiết 1/500 có quy mô từ 10ha trở lên có tỷ lệ bố trí đất ở NƠXH chưa đạt nguyên tắc dành bình quân 25% diện tích đất ở theo Nghị quyết của Hội đồng nhân dân TP Hà Nội.

Kiểm toán cũng chỉ ra, một số dự án tại TP Hồ Chí Minh được hoán đổi 20% diện tích đất để phát triển NƠXH bằng một khu đất khác không có trong quy định như khu dân cư và công viên Phước Thiện, khu dân cư Hoàng Nam ở phường An Lạc quận Bình Tân.

Đáng chú ý, tại 5 dự án được kiểm toán chi tiết ở TP Hồ Chí Minh có 85 trường hợp người được mua, thuê NƠXH có dấu hiệu đã có nhà ở; 64 trường hợp người được mua, thuê NƠXH có giao dịch ủy quyền về NƠXH. Tại 2 dự án ở Hà Nội được kiểm toán chi tiết có 122 khách hàng được mua, 16 khách hàng được thuê NƠXH sử dụng không đúng mục đích.

KTNN cũng nêu, việc lập, thẩm tra, phê duyệt dự toán chưa chính xác về khối lượng, đơn giá, chưa xác định rõ diện tích chung, riêng; phương án tài chính còn sai sót làm ảnh hưởng giá bán, cho thuê. 

Trước việc này, KTNN kiến nghị các chủ đầu tư giảm giá trị dự toán 83 tỷ đồng đối với 5 dự án được kiểm toán chi tiết. Hà Nội cũng phải giảm chi phí quyết toán dự án đầu tư 5,2 tỷ đồng; giảm chi phí đầu tư trong phương án tính giá bán, cho thuê 17,2 tỷ đồng; yêu cầu chủ đầu tư kiểm tra, xác định khi quyết toán dự án 1,2 tỷ đồng đối với 3 dự án được kiểm toán chi tiết. Đồng thời, KTNN kiến nghị một số chủ đầu tư xác định lại chi phí đầu tư khi quyết toán các dự án đảm bảo chính xác, phù hợp với quy định làm cơ sở để xác định giá bán, cho thuê, thuê mua NƠXH.

Kết quả kiểm toán còn cho thấy một số tồn tại, bất cập về cơ chế, chính sách như chính sách ưu đãi về thuế suất giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các dự án NƠXH còn chưa thống nhất.

Cụ thể: Khoản 2 Điều 9 Nghị định số 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 quy định “Chủ đầu tư dự án được miễn, giảm thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp... Trường hợp đầu tư xây dựng NƠXH chỉ để cho thuê thì được giảm 70% thuế suất thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về thuế đối với NƠXH hiện hành”.

Trong khi đó, khoản 2 Điều 8 Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2008 (đã được sửa đổi, bổ sung) quy định chung thuế suất 5% đối với: bán, cho thuê, cho thuê mua NƠXH theo quy định của Luật nhà ở và Điều 13 Luật thuế thu nhập doanh nghiệp số 14/2008/QH12; Luật số 71/2014/QH13 của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật về thuế, quy định chung thuế suất 10% đối với thu nhập của doanh nghiệp từ thực hiện dự án đầu tư - kinh doanh nhà ở xã hội để bán, cho thuê, cho thuê mua đối với các đối tượng quy định tại Điều 53 của Luật nhà ở.

Chưa dừng lại, có dự án cho phép nộp bằng tiền thay cho việc bắt buộc dành 20% diện tích đất để phát triển NƠXH đối với các dự án có quy mô sử dụng đất dưới 10ha. Việc này Kiểm toán khẳng định: “không phù hợp với quy định của khoản 2 Điều 16 Luật nhà ở năm 2014 và khoản 1 Điều 118 Luật Đất đai năm 2013”.