Những người dựng chân dung của quỷ

1.Bên ly cà-phê, Đặng Việt Tiến mặc quần áo sơ-vin, đôi mắt đeo kính trắng nhìn thẳng vào người đối thoại ánh lên nét thông minh, lối nói chuyện hóm hỉnh dẫn dắt người nghe vào câu chuyện, lúc đó trông anh có vẻ giống một ông giáo dạy văn hơn là một cán bộ KTHS dày dạn trận mạc.

Là người con của huyện Đầm Dơi (tỉnh Cà Mau), nên mở đầu câu chuyện anh kể tôi nghe về những kỷ niệm tuổi thơ, cùng bạn bè đồng trang lứa vừa đi học, vừa theo ba má làm ruộng, chèo ghe đi bắt tôm, bắt cá mùa nước nổi. Anh kể về sự giàu có của thiên nhiên Cà Mau cách nay khoảng ba chục năm, khách đến nhà thì chủ nhà mới chèo ghe ra kênh, rạch câu cá đãi khách.

Cái tính hào sảng, đượm chất lãng tử của người dân sông nước và đầu óc quan sát tinh tế ấy, đã theo chàng trai Đặng Việt Tiến vào nghề KTHS. Anh cho rằng công việc của anh và đồng đội có một tố chất cơ bản rất giống nhà văn, đó là óc quan sát và tư duy trừu tượng. Đứng trước một hiện trường gần như không có dấu vết, hay trước một hiện trường "ảo" mà tội phạm bày ra để chống công tác điều tra của lực lượng Công an, người cán bộ KTHS  ngoài sự cần mẫn, tỷ mỷ để thu thập các chứng cứ và dấu vết, nhng lại phải có đầu óc phân tích và suy luận đa chiều, để xác định một hướng điều tra chuẩn xác nhất cho lực lượng điều tra.

Ở vùng sông nước như Cà Mau, công tác khám nghiệm hiện trường gặp rất nhiều khó khăn. Các vụ trọng án xảy ra ở dưới địa bàn các huyện vùng sâu, khi công an địa phơng hay lực lượng điều tra đề nghị anh em bên kỹ thuật phối hợp, dù triển khai nhanh nhất, khi xuống đến nơi cũng mất một đến hai ngày. Đến nơi, thì hiện trường đã bị thủy triều lên xuống vài lần xóa gần như hết dấu vết, tử thi bắt đầu phân hủy, trương phình. Với những tình thế đó, với kinh nghiệm lâu năm trong công tác điều tra và giám định, người chỉ huy phải áp dụng nhiều biện pháp tổng hợp để nhanh chóng "giải mã" hiện trường, giúp ban chuyên án xác định hớng điều tra nhanh và chuẩn xác nhất.

Có trường hợp, với kết quả khám nghiệm hiện trường chính xác và khoa học, lực lượng KTHS đã cho ban chuyên án đáp số khác với kết luận điều tra ban đầu. Và như vậy, đương nhiên hướng điều tra của ban chuyên án và kết quả xử lý vụ việc đối với cơ quan tố tụng sẽ là một đáp số khác.

Anh Tiến nhớ lại vụ án giết người cướp tài sản xảy ra vào đêm 21/8/2008 tại số nhà 40 đường Hùng Vơng (TP Cà Mau): kẻ thủ ác đã đột nhập vào nhà, giết hai người, trước khi tẩu thoát y đã dựng hiện trường giả khá tinh vi hòng đánh lạc hướng cơ quan điều tra. Nhưng với tác phong làm việc tỷ mỷ, thận trọng và hết sức khoa học, từ biên bản khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, đến các kết luận phân tích dấu vết, cán bộ Phòng KTHS đã giúp lực lượng điều tra nhanh chóng xác định được nguyên nhân cái chết và từ đó tìm ra thủ phạm là tên Trần Nguyễn Bình Dân (21 tuổi), ngụ tại ấp 3, xã Nguyễn Phích, huyện U Minh.

2. Nói về "nghề" của người cán bộ KTHS, Thượng tá Đặng Việt Tiến tâm sự: "Trong lực lượng công an, nói về công tác trinh sát, điều tra là đã kén người rồi, nào là phải học bài bản, phải nhanh nhẹn, linh hoạt… Nhưng đối với lực lượng KTHS thì càng phải đòi hỏi cao hơn nữa. Một cán bộ KTHS mặc dù đã đợc đào tạo chính qui qua bậc đại học, nhưng từ lúc mới vào nghề, đến khi làm được việc cũng phải mất 5 đến 7 năm rèn luyện qua thực tế. Rèn về công tác chuyên môn đã khó, rèn về phẩm chất người lính KTHS: không sợ khó, không sợ khổ, công tâm trong công việc lại là cả một quá trình".

Luôn nêu cao tinh thần xung phong gương mẫu, khi có vụ việc xảy ra, dù ở địa bàn vùng sâu, vùng xa, dù nửa đêm ma bão, bất cứ một cán bộ chỉ huy nào của phòng KTHS đang phiên trực ban, cũng luôn sẵn sàng cùng anh em lên đường làm nhiệm vụ. Như những con ong cần cù, lặng thầm trên trận tuyến đấu tranh với đủ loại tội phạm, từ tội phạm hình sự, tội phạm xâm hại ANQG, đến tội phạm kinh tế, những CBCS phòng KTHS đã in dấu chân mình trên khắp vùng bưng biền sông nước.

Những địa danh xa xôi như Năm Căn, Đầm Dơi, U Minh, Ngọc Hiển, Rạch Gốc… đều đã thấm đẫm mồ hôi, công sức của "lính" KTHS sát cánh cùng lực lượng điều tra qua từng vụ án. Thấu hiểu lời dạy của Bác Hồ: "Cái gốc của mọi việc thành hay bại đều do cán bộ tốt hay xấu", bởi vậy trên cương vị một người chỉ huy cấp trưởng, một Bí thư chi bộ, bên cạnh công tác chuyên môn, Thượng tá Đặng Việt Tiến cùng đội ngũ lãnh đạo chỉ huy đơn vị hết sức quan tâm đến công tác giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ chiến sĩ trong đơn vị.

Hiện nay, phòng KTHS Công an tỉnh Cà Mau là một trong những đơn vị hiếm hoi có 100% quân số đạt trình độ đại học trở lên. Đây cũng là kết quả của quá trình định hướng công tác đào tạo nhiều năm qua của đơn vị, được Đảng ủy và Ban Giám đốc Công an tỉnh hết sức ủng hộ, tạo điều kiện.

Từ  khi tỉnh Cà Mau được lập lại sau khi tách khỏi tỉnh lớn Minh Hải (1997), lực lượng Công an tỉnh Cà Mau được củng cố và không ngừng trưởng thành qua công tác, chiến đấu. Nằm trong bối cảnh chung đó, năm 1997, Phòng KTHS được thành lập, khi đó cả đơn vị chỉ có 9 CBCS, chủ yếu làm công tác giám định truyền thống, không có bác sỹ pháp y. Khi có vụ việc cần, thì bên Công an lại phải đề nghị trưng cầu giám định pháp y của ngành y tế.

Nhớ lại buổi ban đầu xây dựng đơn vị đó, anh Tiến vẫn không khỏi bùi ngùi: "Khi đó thiếu thốn đủ thứ, phòng làm việc chật hẹp, bàn ghế, tủ, kệ, điện thoại bàn còn thiếu, nói chi đến các thiết bị chuyên dùng. Cái đáng lo hơn cả là thiếu thốn về đội ngũ cán bộ làm chuyên môn".

Nhiều năm qua, cấp ủy chỉ huy vừa điều hành công tác chuyên môn, vừa tranh thủ mối quan hệ thân thiết với các ban, ngành và các cấp lãnh đạo trong tỉnh để xin đất, xin kinh phí, hỗ trợ Công an tỉnh xây dựng trụ sở. Nhận thức đúng vị trí, vai trò của lực lợng làm công tác KTHS trong lực lượng Công an, Đảng ủy - Ban Giám đốc Công an tỉnh Cà Mau đã hết sức quan tâm giúp đơn vị về hậu cần, tổ chức và cả các mối quan hệ với một số ban, ngành chức năng bên UBND tỉnh, để lo cho "lính" KTHS chỗ làm việc ổn định, tươm tất.

Đến năm 2007, sau bao năm "ăn nhờ, ở đậu" phòng KTHS đã có trụ sở làm việc khá khang trang, đem lại niềm vui và tinh thần làm việc mới cho CBCS trong đơn vị. Đến nay, với đội ngũ CBCS gần 30 đồng chí có trình độ chuyên môn cao (trong đó có 4 bác sỹ chuyên ngành pháp y), với các thiết bị kỹ thuật khá hiện đại, Phòng KTHS Công an tỉnh Cà Mau đã đảm nhiệm được hầu hết các nội dung công tác chuyên môn như: giám định truyền thống, giám định sinh học, giám định hóa học, giám định pháp y tử thi, giám định pháp y thương tích, khám nghiệm hiện trường và kỹ thuật phòng, chống tội phạm. Mặc dù quân số chưa được bố trí đầy đủ theo yêu cầu, nhiệm vụ, nhưng cấp ủy và chỉ huy đơn vị luôn chú trọng đến công tác bồi dưỡng - đào tạo đội ngũ cán bộ, chiến sĩ làm công tác KTHS cấp cơ sở. Chỉ tính trong ba năm (2006-2008), lãnh đạo đơn vị đã cử 35 lượt CBCS tham gia các lớp học nghiệp vụ; tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho 22 đồng chí làm công tác KTHS  ở Công an thành phố và các huyện.

Những biện pháp đồng bộ trong công tác XDLL của cấp ủy và ban chỉ huy đơn vị KTHS đã tạo nên một tập thể CBCS đoàn kết, thương yêu nhau, luôn nêu cao tinh thần chủ động, sáng tạo để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị. Chỉ tính trong ba năm (2006-2008), Phòng KTHS Công an tỉnh Cà Mau đã tham gia khám nghiệm hiện trường phục vụ cho các đơn vị điều tra 1.001 vụ, giám định KTHS và kết luận 655 vụ với 1.368 yêu cầu; Riêng trong năm 2009, phòng KTHS đã tiến hành 318 vụ khám nghiệm hiện trường và giám định theo yêu cầu của cơ quan điều tra gần 500 vụ. Đã làm tốt công tác phát hiện, thu lượm, bảo quản dấu vết vật chứng, đưa ra các kết luận khoa học, hoàn thành hồ sơ nghiệp vụ nhanh chóng, giúp cơ quan điều tra phá án đạt kết quả cao.

Tâm sự không giấu chút tự hào, Thượng tá Đặng Việt Tiến tâm sự: "Tuy là một đơn vị ở địa bàn xa các trung tâm nghiên cứu lớn của Bộ Công an, nhưng được sự động viên, tạo điều kiện của Đảng ủy - Ban Giám đốc Công an tỉnh và được sự hướng dẫn khoa học của Viện KTHS - Bộ Công an, năm 2009, Phòng KTHS đã hoàn thành đề tài khoa học ứng dụng cấp cơ sở với nội dung "Thực trạng và các giải pháp đấu tranh với loại tội phạm trộm cáp thông tin liên lạc trên địa bàn tỉnh Cà Mau". Đề tài đã được Hội đồng khoa học Công an tỉnh, Viện Khoa học và Chiến lược, Viện KTHS Bộ Công an đánh giá tốt, được lãnh đạo Công an tỉnh cho áp dụng vào thực tiễn công tác, chiến đấu của lực lượng công an địa phương".

Với những thành tích xuất sắc trong công tác, chiến đấu và  XDLL, Phòng KTHS Công an tỉnh Cà Mau luôn là điểm sáng trong phong trào thi đua "Vì ANTQ", hưởng ứng và thực hiện tốt cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh - CAND vì nước quên thân, vì dân phục vụ".

Trong niềm vui khi đón nhận những chiến công chung đó, anh em trong đơn vị KTHS luôn nhắc đến Thượng tá Đặng Việt Tiến, người thủ trưởng, người anh thân thương luôn gương mẫu trong công tác.

Sau đợt công tác ngắn ngày ở Cà Mau, đoàn nhà báo chúng tôi đến thăm và chia tay với CBCS Phòng KTHS. Tiếp chúng tôi trong phòng làm việc khang trang, ngăn nắp, Thượng tá Đặng Việt Tiến tươi cười: "Công việc của anh em mình cũng lu bu quá, chưa có dịp ngồi với nhau ở tận cùng Đất Mũi lai rai và đọc cho nhau nghe những vần thơ của lính. Hẹn lần sau nhé". Chủ và khách đang râm ran câu chuyện, chợt chuông điện thoại reo vang, tiếng anh Tiến rành rọt: "Vâng, sẽ cử một đoàn công tác về huyện Trần Văn Thời ngay". Thế đấy, các anh lại chuẩn bị bước vào một trận đánh thầm lặng mà không kém phần gian nan, vất vả