Nhiều bất cập trong quản lý, sử dụng Quỹ bảo hiểm xã hội và Quỹ bảo hiểm y tế

Trong báo cáo, ông Ngô Quốc Tuấn dẫn báo cáo tài chính năm 2021 và dự toán thu chi quỹ BHXH 3 năm 2022-2024 và cho biết, kết dư Quỹ BHXH trong năm 2021 là 100.178 tỷ đồng, số dư Quỹ BHXH chuyển năm sau 962.808 tỷ đồng; dự kiến giai đoạn 2022-2024, Quỹ BHXH sẽ tiếp tục thặng dư, năm 2022, 2023, 2024, thặng dư lần lượt là 66.893 tỷ đồng, 76.111 tỷ đồng, 81.736 tỷ đồng.

Qua kiểm toán, số kết dư Quỹ BHXH năm 2021 là 100.170 tỷ đồng và số dư Quỹ BHXH chuyển năm sau là 962.800 tỷ đồng, tương ứng giảm 8 tỷ đồng so với số báo cáo của BHXH Việt Nam. Kết quả kiểm toán cho thấy đã thu BHXH bắt buộc không đúng đối tượng 220 trường hợp là chủ hộ kinh doanh với số tiền 3.508 triệu đồng và 78 trường hợp đã nghỉ hưu với số tiền 350 triệu đồng; thu BHXH bắt buộc trùng đối tượng đóng BHXH bắt buộc 4.815 trường hợp với số tiền 30.173 triệu đồng.

Đáng chú ý, KTNN cũng nêu rõ, quỹ BHXH chi chế độ BHXH đối với 28 trường hợp là chủ hộ kinh doanh không thuộc đối tượng đóng BHXH với số tiền 356 triệu đồng; chi trợ cấp BHXH một lần đối với 91 trường hợp chưa đúng quy định với số tiền 3.630 triệu đồng; một số trường hợp người hưởng chế độ BHXH (được chi trả qua bưu điện) đã chết nhưng bưu điện chưa phát hiện để báo giảm kịp thời và BHXH Việt Nam chưa tính lãi phạt đầy đủ đối với bưu điện

Về quản lý, đầu tư các quỹ bảo hiểm, theo báo cáo từ kiểm toán, tổng số dư nợ gốc các khoản đầu tư tại 31/12/2021 là 1.076.177 tỷ đồng, tổng số tiền lãi đã thu trong năm là 43.276 tỷ đồng. BHXH Việt Nam đã xây dựng phương án đầu tư quỹ năm 2021 nhưng chưa xác định và thiếu dự kiến đầu tư đối với nguồn vốn nhàn rỗi năm trước để tối ưu hoạt động đầu tư. Đồng thời cũng chưa xử lý dứt điểm lãi thu thừa 1.610 triệu đồng, lãi thu thiếu 1.416 triệu đồng của các ngân hàng thương mại từ năm 2011 đến nay.

Với Quỹ BHYT, theo báo cáo tài chính năm 2021 và dự toán thu chi Quỹ BHYT 3 năm 2022-2024, kết dư Quỹ BHYT trong năm 2021 là 23.067 tỷ đồng; số dư Quỹ BHYT chuyển năm sau là 59.015 tỷ đồng. Dự kiến giai đoạn 2022-2024, Quỹ BHYT sẽ tiếp tục bội chi, năm 2022, 2023, 2024 dự kiến lần lượt bội chi là 6.634 tỷ đồng, 6.197 tỷ đồng, 5.557 tỷ đồng. Qua kiểm toán, số kết dư Quỹ BHYT năm 2021 là 22.695 tỷ đồng và số dư Quỹ BHYT chuyển năm sau là 58.643 tỷ đồng tương ứng giảm 373 tỷ đồng so với số báo cáo của đơn vị.

Đáng chú ý là cơ quan kiểm toán cũng phát hiện cơ quan bảo hiểm thu BHYT không đúng đối tượng 220 trường hợp là chủ hộ kinh doanh với số tiền 590 triệu đồng và 78 trường hợp đã nghỉ hưu với số tiền 86 triệu đồng. Thu BHYT trùng đối tượng do cấp trùng 8.027 thẻ BHYT với số tiền 6.403 triệu đồng. Thu BHYT đối với 100.099 trường hợp trùng giữa NSNN đóng, hỗ trợ đóng với các đối tượng khác đóng là 39.158 triệu đồng. Kiểm toán Nhà nước chỉ ra BHYT thanh toán không đúng quy định: Dịch vụ kỹ thuật 2.904 triệu đồng, tiền giường 5.657 triệu đồng, tiền thuốc 673 triệu đồng, tiền khám bệnh 267 triệu đồng; bác sỹ chỉ định khám, chữa bệnh (KCB) từ 2 cơ sở y tế trở lên trong cùng một ngày 2.088 triệu đồng...

Về quản lý nợ đọng, chậm đóng, Tổng kiểm toán cho hay, đến 31/12/2021, theo báo cáo của BHXH Việt Nam, có 5.748.228 lao động tại 205.961 đơn vị sử dụng lao động nợ bảo hiểm với số tiền nợ gốc là 12.757 tỷ đồng (tăng 1.773 tỷ đồng so với năm 2020), nợ lãi là 3.593 tỷ đồng (tăng 433 tỷ đồng so với năm 2020) chiếm 3,09% và 0,87% số thu bảo hiểm của năm 2021. Số tiền nợ đọng, chậm đóng BHYT đến thời điểm 31/12/2021 là 1.507 tỷ đồng (trong đó, nợ gốc là 1.404 tỷ đồng, nợ lãi là 103 tỷ đồng). BHXH Việt Nam cơ bản đã tổ chức theo dõi, quản lý nợ đọng, chậm đóng theo quy định song số nợ đọng của các doanh nghiệp phá sản, giải thể, chủ nước ngoài bỏ trốn hiện nay chưa có quy định, hướng dẫn xử lý.