Xóa bỏ độc quyền in sách giáo khoa
Xung quanh việc NXB Giáo dục tiến hành tăng giá sách giáo khoa (SGK) đồng loạt lên 10% đã gây nhiều phản ứng từ dư luận những ngày qua. Bên lề Quốc hội ngày 12/5, các đại biểu Quốc hội bày tỏ sự quan tâm đặc biệt về vấn đề này.
"Tiền chênh lệch được lợi từ việc không thực hiện nghiêm chỉnh chỉ đạo của Chính phủ phải thu hồi và xử lý, không để cho doanh nghiệp cứ làm sai mà lại hưởng lợi được" - ông Đào Trọng Thi nhấn mạnh.
Việc này phải chăng là do độc quyền, thưa ông?
- Tôi thì không cho rằng việc này lại gắn với độc quyền vì đây là vấn đề tình huống, nhưng về lâu dài thì đúng là độc quyền sẽ dẫn đến giá cả bất hợp lý. Việc từng bước xóa bỏ độc quyền in SGK thì cần có lộ trình, phải đưa ra cơ chế chặt chẽ để quản lý nội dung, vì SGK là sản phẩm rất đặc biệt, không thể buông lỏng quản lý nhà nước về nội dung, tư tưởng; yêu cầu cao về chất lượng và phù hợp với chương trình giáo dục do Nhà nước ban hành. Trong lĩnh vực này, cạnh tranh cũng là con dao hai lưỡi, có thể khiến nội dung, chất lượng SGK không đảm bảo...
Vậy theo ông thì phải làm thế nào?
- Phải xây dựng cơ chế để chuẩn bị, khi đủ điều kiện thì xóa bỏ độc quyền. Tôi cho rằng độc quyền ở lĩnh vực này phải xóa bỏ từ từ, vì không phải nhà xuất bản nào cũng có thể vào mà phải có điều kiện nhất định và sau đó cao hơn là Nhà nước quy định điều kiện để các nhà xuất bản có thể tham gia xuất bản SGK. Cái đó phải có lộ trình.
Mục tiêu của việc này là từng bước xóa bỏ độc quyền nhưng phải đảm bảo sự quản lý của nhà nước. Trong bối cảnh tăng giá hiện nay thì việc tăng giá SGK là không đúng với chủ trương chung. Nếu đặt vấn đề là do nguyên liệu đầu vào tăng lên thì mặt hàng nào cũng có lý do như vậy.
Giả thiết không tăng giá thì NXB lỗ. Vậy cho tăng giá hay nên tính đến chuyện bù lỗ?
- Không tăng giá thì người dân đã quá khó khăn và học sinh đã bỏ học rất nhiều rồi, nếu tăng giá nữa thì chắc chắn học sinh sẽ bỏ học nhiều hơn. Tôi được biết NXB Giáo dục cũng đã có lãi rất lớn (theo Thanh tra Chính phủ thì lãi tới 400 tỉ đồng) thì đây là lúc phải bỏ lãi đó ra trợ giá phục vụ cho xã hội, bằng không thì Nhà nước bổ sung vào.
Từng có nhiều ý kiến về việc các lỗi sửa liên tục trong SGK khiến học sinh buộc phải mua sách mới, gây lãng phí nhưng rồi vẫn không được khắc phục?
- Câu chuyện SGK có thay đổi nhỏ hằng năm đúng là lãng phí lớn. Trong thời gian chúng ta đang biên soạn SGK mới thì từng năm thay đổi là tất nhiên. Nhưng, còn có những thay đổi nhỏ như một số đính chính chi tiết này nọ người ta cứ đưa vào. Tôi cho rằng phải rút kinh nghiệm, một là phải hạn chế tối đa việc sửa lỗi; hai là sửa đổi cái đó anh có thể in một tờ đính chính rồi có thể phát hoặc gửi cho các nhà trường để người ta hướng dẫn các em điều chỉnh lại trong sách của các em.
Đại biểu Trần Thị Quốc Khánh, Ủy viên Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ, Môi trường: Tăng giá sách có thể làm học sinh bỏ học nhiều hơn.
Thưa, bà có ý kiến gì xung quanh việc SGK tăng giá 10%?
- Việc tăng giá 10% đứng về góc độ mỗi gia đình có thể không nhiều nhưng về mặt xã hội tác động rất lớn, nhất là những người ở vùng sâu, vùng xa. Nhà nước làm rất nhiều việc để thu hút học sinh đến trường, việc tăng giá sách giáo khoa cũng có thể là một nguyên nhân làm học sinh bỏ học nhiều hơn.
Các công ty sách và thiết bị trường học độc quyền phát hành sách giáo khoa, hoa hồng lên tới 20-30%. Đây là khoản chi quá lớn đội giá sách lên cao?
- Đúng, đó là vấn đề đòi hỏi cần phải kiểm soát. Nếu cho các công ty phát hành sách khác được tham gia phát hành sách giáo khoa, xoá bỏ độc quyền trong phát hành sẽ giảm giá thành đáng kể.
Trả lời vấn đề NXB Giáo dục tăng giá SGK, bên lề Quốc hội, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thiện Nhân cho biết: Lâu nay chúng ta vẫn làm ba hình thức để giải quyết khó khăn về giá sách giáo khoa. Một là diện học sinh vùng đồng bào dân tộc khó khăn thì phát không sách cho các em, việc này đã thực hiện từ lâu rồi; thứ hai, để khắc phục khó khăn thì nhà trường mua sách cho học trò mượn; thứ ba là phát phiếu giảm giá sách. Tinh thần là không để giá sách tăng dẫn tới học sinh không mua được sách. Về vấn đề này, Bộ GD&ĐT có văn bản trong tuần này báo cáo Chính phủ...
