Trồng cao su dưới... ruộng lúa
Thấy trồng cây cao su có hiệu quả kinh tế cao, một số hộ dân ở các huyện phía Bắc tỉnh Bình Dương đã mang cây cao su về trồng thử xuống ruộng lâu nay vẫn cấy lúa. Để trồng được cao su dưới ruộng trũng, tất nhiên người trồng phải tiến hành một số biện pháp về kỹ thuật, đặc biệt là công tác thủy lợi.
Thấy một, hai năm đầu cây cao su phát triển tốt, thế là nhiều hộ dân đã bỏ lúa để trồng cao su. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm thực tế và khuyến cáo của một số người chuyên nghiên cứu, tìm hiểu về cây cao su thì việc trồng cao su dưới ruộng trũng tiềm ẩn những rủi ro cao.
Nguy cơ rủi ro cao
Bác Phạm Công Ái, ngụ tại xã An Lập, huyện Dầu Tiếng mới vay vốn ngân hàng 100 triệu đồng, trồng 0,6ha cao su dưới ruộng nước mà lâu nay gia đình bác chỉ để... cấy lúa. Đưa chúng tôi đến thăm diện tích gần 1ha cao su cũng trồng trên vùng đất trũng cách đây 3 năm, nhìn những cây cao su non xanh mơn mởn, bác Ái vẫn chưa thật yên tâm: "Mình trồng thử, thấy được thì làm tiếp. Bây giờ thì thấy vậy nhưng vài ba năm nữa, khi cây trưởng thành cho khai thác không biết có nhiều mủ không?".
Đi một vòng qua các xã Tân Định (huyện Tân Uyên; An Điền, An Tây, Phú An (Bến Cát); An Lập, Long Tân (Dầu Tiếng); Phước Hòa, Phước Vĩnh, Phước Sang (Phú Giáo)... đến nhiều vườn cao su trồng trên đất ruộng, chúng tôi thấy cây cao su phát triển bình thường. Một số vườn cây ở xã An Điền, An Lộc, Phước Sang còn phát triển hơn mức bình thường do được người trồng chăm sóc kỹ lưỡng.
Để hiểu thêm về hiệu quả của việc trồng cao su trên đất ruộng, ngày 28/6, chúng tôi đã gặp một số cán bộ, công nhân Nông trường An Lập (Công ty Cao su Dầu Tiếng). Theo những người này, mới đây nông trường đã phải thanh lý một số lô cao su trồng dưới chân đất thấp vì năng suất thấp, chất lượng mủ kém.
Ông Nguyễn Văn Chuồng - Trưởng phòng Kỹ thuật Trung tâm Khuyến nông (Sở NN&PTNT Bình Dương) cảnh báo: "Về mặt lý thuyết, đối với cây cao su cần được trồng trong điều kiện tầng đất dày từ 1m trở lên. Dưới tầng đất không có hoặc rất ít đá tảng, đá ong, đất có độ PH từ 4,5-5,5; có khả năng thấm và tiêu nước nhanh.
Cây cao su không phù hợp với vùng nước ngập nên tầng nước ngầm dưới cây cao su vào thời điểm cao nhất chỉ nên cách mặt đất tối thiểu 1m và thời gian không quá 30 ngày. So sánh với những điều kiện này, rõ ràng là nhiều ruộng cao su ở Bình Dương hiện nay chưa đạt.
Đến thời điểm này, hộ dân nào đưa cây cao su trồng dưới ruộng trũng cũng mới chỉ 3-4 năm. Rễ cây cao su còn ngắn và nhỏ, có thể bám trụ vững trên luống ruộng, vài năm sau, khi cây cao su sắp cho khai thác, rễ cây đụng phải tầng đá tảng, đá ong ở dưới phát triển ra xung quanh thì không có diện tích nên tốc độ sinh trưởng của cây bị ảnh hưởng.
Mặt khác, do cao su đã lên cao, đất ruộng lại không chắc chắn, xốp nên gặp dông gió rất dễ bị ngã đổ. Cho đến lúc này, cây cao su trồng trên đất ruộng chưa cho khai thác nên chưa thể đánh giá được chất lượng và sản lượng mủ".
Ông Nguyễn Văn Phương - Phó Chủ tịch UBND xã An Điền (huyện Bến Cát) cho biết: Chuyển dịch cơ cấu cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao là việc làm đúng, cần biểu dương và nhân rộng trong nhân dân, song việc bà con đưa cây cao su về trồng dưới ruộng nước, UBND xã không khuyến khích vì không dám chắc là sẽ mang lại hiệu quả cao.
Vào mùa mưa, nước từ trên cao đổ dồn về chỗ trũng, cây cao su lại không sống và phát triển được trong vùng nước ngập lâu ngày, nếu áp dụng các biện pháp thủy lợi như đào vét mương chảy, sử dụng máy bơm thì rất khó khăn, tốn kém.
Biện pháp khắc phục
Theo thống kê của Sở NN&PTNT tỉnh Bình Dương, toàn tỉnh có hàng ngàn hécta đất ruộng đã được người dân cải tạo trồng cây cao su. Để trồng được cao su dưới ruộng, người dân cũng đã áp dụng một số biện pháp như đắp đất thành luống cao, đào mương cho nước chảy ra ngoài, chọn giống phù hợp với đặc tính địa chất của ruộng, dùng vôi để khử độ phèn, bón phân đảm bảo độ PH hợp lý. Khu vực đồng trống dựng rào che chắn gió...
Thực tế, nhiều người dân ở Bình Dương mong muốn kinh tế gia đình phát triển, tự vươn lên từ cây cao su. Nguyện vọng này là hoàn toàn chính đáng, song để người dân thực hiện hiệu quả nguyện vọng của mình, ngay từ bây giờ, các nhà khoa học nông nghiệp cần có những công trình nghiên cứu về cây cao su trồng trên đất ruộng để từ đó, người dân áp dụng vào thực tế ở địa phương.
Bên cạnh đó, chính quyền các cấp cần chỉ đạo ngành Nông nghiệp mở các lớp tập huấn, hướng dẫn người dân về kỹ thuật, các biện pháp chăm sóc để khắc phục những hạn chế, nâng cao hiệu quả trồng cây cao su trên đất ruộng
