Người dân lo lắng về ô nhiễm không khí

• Ô nhiễm không khí nguyên nhân từ đâu?
• Ô nhiễm không khí ở mức báo động: Cơ quan chức năng vẫn “im lìm”

Theo ông Trần Hồng Hà, ô nhiễm không khí tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh thời gian qua đều do các nguyên nhân chủ quan từ con người, chỉ một phần nhỏ do các yếu tố môi trường và khí hậu.

Nguyên nhân do chủ quan từ con người

Trong thời gian vừa qua, tình hình chất lượng môi trường không khí tại các đô thị lớn trong đó có TP Hà Nội và TP Hồ Chí Minh nhận được sự quan tâm rất lớn của cộng đồng. Mặc dù các bộ, ngành và UBND các tỉnh/thành phố đã triển khai thực hiện một số biện pháp để cải thiện chất lượng môi trường không khí, tuy nhiên, tình hình diễn biến ô nhiễm không khí trên toàn quốc vẫn có chiều hướng gia tăng cả về không gian và thời gian gây ảnh hưởng đến chất lượng môi trường và sức khỏe cộng đồng. Qua số liệu báo cáo của các bộ, ngành địa phương, có thể thấy 5 năm gần đây, tình trạng ô nhiễm không khí đã ngày càng gia tăng tại TP Hà Nội và TP Hồ Chí Minh.

Từ 2013- 2019, các thành phần được quan trắc (trừ bụi mịn) đều có thông số về không khí có xu hướng giữ nguyên, riêng bụi PM10 (bụi cỡ lớn) có xu hướng giảm. Từ 2017- 2019 chỉ số bụi mịn có xu hướng tăng theo mùa và theo thời gian từ 2h sáng- 9h sáng.

Theo đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường, các bộ ngành đã phân tích và nhận diện được các nguyên nhân gây ô nhiễm không khí. Cụ thể, Hà Nội và TP Hồ Chí Minh nhận định nguyên nhân lớn nhất là do sự gia tăng nhanh chóng của các phương tiện giao thông.

Nguyên nhân thứ 2 là do Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đang trở thành một “đại công trường”, mật độ xây dựng lớn, chất thải, khí thải từ các công trình phát tán ra môi trường lớn. Nguyên nhân thứ 3 là do tại 2 thành phố lớn này số lượng các nhà máy ven đô tăng nhanh. Riêng tại Hà Nội, còn có thêm nguyên nhân là do tình trạng đốt rơm rạ từ ngoại thành và các tỉnh lân cận và đốt chất thải nguy hại, phát tán ra môi trường.

Bộ Tài nguyên và Môi trường đang yêu cầu các địa phương kiểm tra và gấp rút xử lý tình trạng đốt chất thải nguy hại tại các địa phương. “Như vậy, các nguyên nhân gây ô nhiễm không khí đều là các nguyên nhân chủ quan, do con người tạo nên chứ không phải nguyên nhân khách quan từ môi trường hay khí hậu”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà đánh giá.

Cũng theo ông Hà, trong bối cảnh cuối năm 2019, chất lượng không khí ở 2 thành phố lớn cho thấy mức độ ô nhiễm đã có lúc vượt quá ngưỡng quy định, ảnh hưởng tới sức khỏe con người. Điều này gây ra lo lắng lớn cho người dân. Theo quy định của pháp luật, Thủ tướng Chính phủ có kế hoạch kiểm soát ô nhiễm, trong đó phân công rất rõ ràng các cơ quan có trách nhiệm xác định nguyên nhân, đánh giá chính xác tình hình, thực trạng và có trách nhiệm cung cấp thông tin chính xác, khoa học về chất lượng không khí. Thông tin này cần có sự thống nhất cao. Thông tin không chính xác sẽ ảnh hưởng, gây ra lo ngại trong nhân dân.

Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức cuộc họp với các địa phương và đại diện các Bộ, ngành bàn về giải pháp cấp bách kiểm soát chất lượng môi trường không khí tại các đô thị lớn chiều 19-12.

Các giải pháp căn cơ

Đề cập đến các giải pháp, đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, giải pháp cần thiết trước là sẽ tập trung nguồn lực, bằng mọi phương án, huy động mọi lực lượng để duy trì các trạm quan trắc tự động, cung cấp hàng ngày số liệu chính xác về chất lượng không khí cho người dân. Nếu chất lượng không khí ở ngưỡng nguy hại cần ngay lập tức có khuyến cáo để người dân thực hiện các biện pháp giữ gìn sức khỏe theo khuyến cáo của Bộ Y tế.

Bên cạnh đó, TP Hà Nội cần có ngay kế hoạch tiến hành phun nước định kỳ hàng ngày, xem xét điều tiết các luồng giao thông ở những khu vực vượt ngưỡng ô nhiễm không khí. Ví dụ, trong những ngày ô nhiễm không khí dùng các biện pháp điều tiết các phương tiện giao thông hạn chế lưu thông. Mặt khác, khuyến cáo người dân chuyển sử dụng bếp than tổ ong sang các loại chất đốt khác bởi đây cũng là nguồn gây ô nhiễm không khí lớn.

Hiện nay, theo thống kê của Hà Nội có 60.000 hộ dân dùng bếp than tổ ong. Cùng với đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng sẽ có chỉ đạo các UBND tỉnh, thành phố quanh Hà Nội có hoạt động nông nghiệp, tuyên truyền, hỗ trợ người dân không đốt rơm rạ; tuyệt đối không đốt chất thải nguy hại.

Về các giải pháp lâu dài, người đứng đầu Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, các bộ, ngành sẽ phối hợp để hoàn thiện cơ chế chính sách, đẩy nhanh hơn lộ trình xử lý ô nhiễm không khí, đặc biệt là ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh theo Quyết định 985a/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Quản lý chất lượng không khí. Ví dụ, đối với phương tiện giao thông ở 2 thành phố lớn cần có quy chuẩn cao hơn ở các địa phương. Đồng thời, nghiên cứu chính sách để hạn chế phương tiện giao thông cá nhân, tuyên truyền để người dân chuyển sang dùng các phương tiện chạy bằng các nguồn năng lượng thân thiện với môi trường.

“Hà Nội đã cam kết sẽ chuyển đổi các hình thức xử lý rác thân thiện với môi trường; vận động và hỗ trợ người dân chuyển đổi hình thức dùng bếp than tổ ong sang các loại chất đốt khác, dự kiến đến năm 2021 sẽ chuyển đổi xong. Do đó, các bộ, ngành cần phối hợp để sớm có đủ năng lực đánh giá tình trạng môi trường, có giải pháp mạnh mẽ, quyết liệt để xử lý ô nhiễm không khí”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết.