Đê Hải Phòng “lung lay” trước mùa mưa bão
Sống chung với bão lũ
Hải Phòng là thành phố biển, đồng thời lại là nơi tập trung 11 nhánh chính của hệ thống sông Thái Bình với tổng chiều dài 275km, chuyển tải lượng lớn dòng chảy lũ ra đại dương, kèm theo là 104km đê biển, 320km đê sông, 61km kè và 393 cống. Với đặc điểm này, thành phố thường xuyên phải huy động sức người, sức của chống chọi với bão lũ.
Thực tế mỗi năm Hải Phòng đương đầu với 3 - 5 cơn bão và đã từng bị thiệt hại hết sức nặng nề về người và của. Điển hình là các cơn bão Kate (1955) làm vỡ 158 đoạn đê, 669 người chết, 1.200 người bị thương và 13.000 ha ruộng bị ngập mặn; cơn bão Wendy (1968) phá huỷ 87.000 m3 đê kè, 155 người chết, 400 người bị thương, 18.000 ha lúa bị ngập; cơn bão Sarah (1977) gây cho 160.000m3 đê kè bị sạt trôi, 48 người chết, 228 người bị thương, 48.000 ha ruộng ngập úng; bão Vera (1983) làm 167.000m3 đê kè sạt trôi, 62 người chết, 98 người bị thương, 35.000ha lúa bị ngập nước; cơn bão số 2-1992 phá hỏng 10.000 m3 đê biển. Năm 2005, liên tiếp xảy ra các cơn bão số 2 - 6 và 7 phá huỷ nghiêm trọng công trình đê, gây thiệt hại trên 300 tỷ đồng.
Cùng với đó, nhiều trận lũ lớn cũng đã tràn về Hải Phòng, điển hình ở các năm 1945, 1968, 1969, 1971 và 1996 đã gây cho thành phố thiệt hại hết sức lớn về sản xuất và đời sống dân sinh. Hiện nay, việc đương đầu trước bão lũ và bảo vệ an toàn đối với toàn bộ tuyến đê luôn là nhiệm vụ hàng đầu của thành phố cửa biển này.
Không thể cứ mãi "dã tràng xe cát"
Trong vòng 10 năm qua, ngoài việc làm tốt công tác quản lý, tu bổ, thành phố đã tổ chức trồng mới hàng triệu mét vuông rừng cây chắn sóng. Điển hình ở xã Vinh Quang Tiên Lãng, có người nông dân dành gần trọn cuộc đời cặm cụi trên bãi biển hoang vu để ươm trồng từ mét vuông rừng phòng hộ. Vì vậy những tuyến đê biển hiện đang được bảo vệ tốt. Tuy nhiên, đáng quan tâm hiện nay là hệ thống cống dưới đê (cả sông lẫn biển) và tuyến đê sông. Hầu hết, cống ở Hải Phòng xây dựng từ năm1950, nên độ vững không còn và cũng đã bị bào mòn qua hơn nửa thế kỷ. Chính phủ và chính quyền thành phố đã ưu tiên đầu tư củng cố, tuy nhiên do số lượng nhiều mà đòi hỏi đầu tư lại lớn nên hiện mới đáp ứng được 1 phần.
Bức xúc, nóng bỏng nhất là tuyến đê sông. Vai trò đê loại này để ngăn lũ và triều cường, đặc tính chủ yếu là chống thấm và được kết cấu bằng đất sét. Theo các nhà chuyên môn, hàng năm do thiên nhiên tác động, bề mặt tuyến đê bị bào mòn chừng khoảng 2cm. Như vậy toàn tuyến đê ở Hải Phòng mất đi khoảng 210.000m3/năm.
Để khắc phục tình trạng trên, địa phương đã phải triển khai nhiều dự án, nhiều giải pháp kinh tế xã hội, kế hoạch bảo vệ đê điều, đầu tư trên 50 tỷ đồng/năm để tu bổ, nâng cấp đê. Riêng năm 2008 đã đầu tư gần 80 tỷ gia cường và thực hiện bê tông hoá mặt đê. Từ đầu năm 2009 đến nay, ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với các địa phương tu bổ theo kế hoạch thường xuyên với tổng mức đầu tư 48,24 tỷ đồng và triển khai dự án củng cố, bảo vệ, nâng cấp đê biển với tổng mức đầu tư là 70,4 tỷ đồng. Đồng thời, ngành cũng đã đầu tư trên 200 triệu đồng để nâng cấp hệ thống thuỷ nông tại 1 số điểm xung yếu.
Đáng tiếc, tại nhiều tuyến đê, hoạt động kinh doanh của một số tập thể, cá nhân đã và đang ngang nhiên vi phạm Luật Bảo vệ đê điều, phá hủy đê trên nhiều phương diện. Dưới lòng sông nhiều cá nhân, doanh nghiệp thả sức khai thác cát bừa bãi, trái phép, gây sạt lở bờ sông và chân đê. Trên bờ và mặt đê bị biến thành khu tập kết vật liệu xây dựng như gạch, cát, đá...
Nguy hiểm nhất là các hoạt động bơm hút cát lên bờ với khối lượng hàng vạn mét khối, không những làm ruỗng lòng sông, biến đổi dòng chảy, mà còn làm nước thấm chân đê diện rộng, gây sạt lở tầng nền bất cứ lúc nào. Có đơn vị còn tự ý san gạt, hạ thấp cao trình mặt đê sông Bạch Đằng ở huyện Thuỷ Nguyên, Hải Phòng để mở đường cho những cỗ xe vận tải hạng nặng chạy qua làm hàng trăm mét đê bị sụt xuống trên 1 m.
Năm 2008, Chi cục Quản lý đê điều Hải Phòng đã kiểm tra kiến nghị xử lý 74 vụ vi phạm, trong đó có nhiều vụ tái phạm. Tuy nhiên, kết quả xử lý thường chỉ đạt 50% với nhiều lý do như chủ tầu, chủ vật liệu tránh mặt; cơ quan chức năng không có bến bãi tạm giữ phương tiện và tang vật; tầu hút cát trộm bị chính quyền địa phương bờ bên này kiểm tra thì họ lại chạy sang bờ bên kia…
Không thể để tình trạng người làm, kẻ phá như "dã tràng xe cát". Công tác bảo vệ đê điều ở Hải Phòng trước những biến động khôn lường của thời tiết năm nay một mặt cần tăng cường tuyên truyền để mỗi người dân đều nâng cao ý thức trách nhiệm, kịp thời báo cho cơ quan chức năng những hoạt động gây phương hại đến sự an toàn của tuyến đê, việc kiểm tra xử lý vi phạm cần được tổ chức thành các đoàn liên ngành, trong đó có cả chính quyền các địa phương giáp ranh 2 bờ sông, chống "bảo kê, làm luật".
Mặt khác đề nghị Nhà nước cần có chế tài xử lý nghiêm, đủ sức răn đe, vì đối tượng vi phạm không phải những người dân trí thấp, mà họ là chủ doanh nghiệp có hiểu biết pháp luật, nhưng cố tình vi phạm và nhiều thủ đoạn lẩn tránh
