Cuộc chiến với căn bệnh u mê
Khi tìm hiểu về câu chuyện của BN Minh Thảo (Cửu Mỹ, Xuân Lộc, Đồng Nai), chúng tôi đã được những bác sỹ tâm huyết cho biết họ đang phải đối mặt với một cuộc chiến thầm lặng, nhưng không kém phần gay go với bệnh u mê của thân nhân người bệnh để giành giật BN từ tay các thầy bà.
Bệnh… u mê của thân nhân
Bác sỹ Ngọc Nguyễn Quang, Trưởng khoa
Quanh vùng không biết sao có quá nhiều điện thờ của các thầy bà… Tôi từng đau khổ khi chính vợ tôi đã từng xin tới làm đệ tử cho thầy Xích…". Cho đến khi tiếp xúc với chúng tôi, dù hậu quả đau lòng đã thấy rõ nhưng chị Hiệp vẫn chưa thoát khỏi những suy nghĩ u mê của mình. Không chỉ bênh chằm chặp thầy Xích, mà chị còn cho rằng, việc chữa trị Minh Thảo chưa khỏi hẳn là do… chưa đủ ngày.
Chúng tôi chợt rùng mình. Không biết nếu để đủ ngày thì Minh Thảo liệu còn… kịp tới BV? Đã có lần bà mẹ này còn mang con trốn viện về với thầy Xích…, nhiều khi các bác sỹ cũng đau đầu vì sự mê muội của thân nhân người bệnh. Chúng tôi đã ghi nhận được không ít câu chuyện chẳng giống ai của họ.
Như chuyện một BN nam hơn 60 tuổi sau khi về hưu ở Thanh Hóa bỗng khởi phát bệnh tâm thần hoang tưởng với tình trạng luôn lảm nhảm cho rằng mình là bạn thân với nhiều vị cán bộ cao cấp. Người thân không đưa tới BV ngay mà đưa đi cúng bái khắp nơi. Đến khi một người con cương quyết đưa ông vào Khoa Thần kinh, BV Bạch Mai. Kết quả chỉ là một rối loạn tâm thần (RLTT) thể nhẹ.
Sau đó, BN được đưa tiếp vào TP Hồ Chí Minh chữa bằng các thuốc thần kinh thế hệ mới, bệnh đỡ hẳn. Một thời gian về quê thuốc men không đều, bệnh tái phát, người thân lại đem đi thầy bà nhưng không khỏi bệnh, cuối cùng lại đưa vào TP Hồ Chí Minh. Hiện BN này đã hoàn toàn ổn định. BS Hồ Tống Tiễn, Trưởng ban Đào tạo khoa học BV 175 nói vui: Ông ấy khỏi bệnh vì được cách ly bệnh u mê của người thân.
Bác sỹ Quang cho biết: "Chúng tôi còn chứng kiến nhiều lần sự mê muội của người thân tới mức mời cả thầy tới phòng bệnh tại BV Tâm thần để "trừ tà". Đã biết bao lần phát hiện thì các thầy đang bắt quyết, hoa chân, múa tay, buộc dây bùa cho BN ngay tại giường bệnh. Rồi chuyện thân nhân trong khi chăm sóc BN vẫn rủ nhau đi thầy bà cao tay ở tận đẩu tận đâu với những phương pháp bí hiểm, thần kỳ… là chuyện thường ngày ở BV Tâm thần.
10 bệnh nhân tâm thần thì đi "thầy" hết… 9
Theo bác sỹ Tiễn, nghiên cứu khoa học cho biết cơ sở vật chất của RLTT là thay đổi hình thái trong não, chất dẫn truyền trong não, thay đổi các phản xạ, thay đổi hệ thống tín hiệu và ngôn ngữ tiếng nói. Và từ cơ sở này, người ta ngày càng nghĩ ra nhiều loại thuốc chữa RLTT có hiệu quả, giúp cho người bệnh trở về với cộng đồng.
Thế nhưng, thật trăn trở khi các bác sỹ cung cấp một thông tin nghiêm túc: "10 BN tâm thần thì đi thầy hết cả… 9. Hầu hết đều tìm tới thầy bà rồi mới tới bác sỹ. Họ tin thầy bà hơn chúng tôi. Chỉ khi bị các thầy lột sạch túi, tán gia bại sản hay khi người thân bị thầy hành xác cho đến suy kiệt sức khỏe, thậm chí có BN chết vì thầy bà, họ mới lại tìm tới bác sỹ".
Do đặc thù bệnh sinh của căn bệnh tâm thần, do căn nguyên và sự hạn chế của khoa học còn chưa với tới, mà việc chữa trị bệnh nhân tâm thần là cực kỳ khó khăn và thường rất lâu dài. Bên cạnh đó là tư tưởng mê tín dị đoan vẫn còn tồn tại trong một bộ phận dân cư khiến con đường đấu tranh giữa khoa học và mê tín vẫn đang rất gay gắt.
BN tâm thần đã không tự chủ lựa chọn biện pháp chữa trị cho mình mà khi bị hành xác có kêu ca cũng chẳng ai tin… kẻ tâm thần. Các thuật tà ma liên quan tới việc cưỡng bức, việc ăn uống thiếu vệ sinh, làm hỏng đường tiêu hóa cùng với những hành vi thô bạo làm BN chỉ nặng thêm lên. Thế nhưng, hằng năm BV Tâm thần TP HCM vẫn phải tiếp nhận nhiều BN sau khi đã được thân nhân đưa đi gặp thầy bà. Từ họ mà các bác sỹ biết được những địa danh có nhiều… thầy bùa, ngải, như: Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Hóc Môn, quận 12… Tại Hóc Môn thì hầu như năm nào BV cũng nhận được vài trường hợp do thất bại sau khi đi gặp thầy bà.
Trong khi đó, việc xử lý không nghiêm của chính quyền khiến tệ nạn này vẫn lén lút tồn tại. Tới khi có hậu quả cho BN, thậm chí phải có sự tham gia của các phương tiện thông tin đại chúng thì chính quyền mới biết mà xử lý, nhưng cũng chỉ là chữa cháy mà thôi.
Theo bác sỹ Tiễn, trước hành vi người thân có sự bất thường thì thái độ của người nhà phải nhìn nhận căn bệnh cho đúng, chớ có tin vào những bùa phép nhảm nhí.
Trong đó, công tác tuyên truyền là vô cùng quan trọng. Ngành Y tế có trách nhiệm cùng các cấp chính quyền địa phương theo dõi, phát hiện hướng dẫn người bệnh đi đúng địa chỉ. Mọi con đường để chữa bệnh tâm thần chỉ tới bác sỹ. Còn nếu không chữa được thì chỉ là do hạn chế của khoa học hiện nay.
Các cơ sở khám chữa bệnh khi phát hiện người bệnh tâm thần rồi còn phải cảnh giác phát hiện ra cơ sở mê tín dị đoan để báo chính quyền xử lý ngay. Tuyên truyền cho chính người làm hành nghề vì bản thân họ cũng mê muội, không hiểu. Nếu giáo dục không được phải xử phạt hành chính, hành chính không được nữa phải đưa vào xử lý hình sự vì tội xâm phạm thân thể người bệnh…
