Có một "Truông Bồn" ở Khe Thui

Khúc tráng ca ở Khe Thui

Chúng tôi đến Khe Thui khi chiều đã ngả, trong cơn gió miên man của núi rừng, nhìn cựu binh Đinh Minh Đức run run tay thắp nhang cho đồng đội với câu chuyện bi tráng ông mang theo 45 năm qua nghe xúc động nao lòng. Khe Thui cùng với Khe Ve, đèo Đá Đẽo, La Trọng... là những trọng điểm ác liệt bị địch đánh phá suốt ngày đêm trong những năm chiến tranh chống Mỹ. Cùng với hàng vạn TNXP khác, hàng trăm TNXP của đơn vị C758 đã luôn nêu cao tinh thần "ngày đêm bám đường, chết kiên cường dũng cảm".

Thắp một nén nhang trong bảng lảng khói chiều cho những người đã khuất, cựu binh Đinh Minh Đức đưa chúng tôi ngược về quá khứ: Đêm 19, rạng sáng 20/7/1968, máy bay địch lại đánh phá ác liệt trọng điểm Khe Ve, Khe Thui. Pháo sáng ngợp trời, chúng bắn tới tấp nhằm cắt đường tiến của ta. Hàng trăm chiếc xe vận tải chở đầy vũ khí, lương thực từ miền Bắc vào Nam bị kẹt lại ở Khe Thui. Nếu không sớm thông đường, rất có thể hàng trăm chiếc xe vận tải là con mồi của kẻ thù bắn phá. Chiến trường miền Nam đang chờ đợi những chiếc xe kia. Đại đội TNXP 758 do ông Trương Thanh Hân (ở xã Minh Hóa, huyện Minh Hoá, Quảng Bình) làm Đại đội trưởng giao nhiệm vụ cho Tiểu đội 3 gồm 11 đồng chí phải gạt hết số đất đá trên mặt đường. Còn cả đơn vị, trong đó có ông Đức dồn sức mở một đoạn cua làm đường tránh để thông xe. Cả đơn vị vừa làm vừa tránh máy bay Mỹ ập đến oanh tạc...

"Khoảng ba giờ chiều, khi chúng tôi đang mở cua đường tránh cách đó không xa thì thót người bởi một tiếng nổ đinh tai nhức óc ở phía 11 đồng chí đang làm nhiệm vụ gạt mặt đường. Cả đơn vị chạy ào đến, thì cảnh tượng kinh hoàng ập đến. Một hố bom sâu hoắm ngay trên mặt đường, 11 TNXP nằm trên vũng máu. Có bốn người bị thương được đưa đi cấp cứu ở Trạm Quân y 14 (thuộc Binh trạm 12) đóng ở xã Hóa Tiến, huyện Minh Hoá. Còn lại 7 người hy sinh tại chỗ, trong đó có 5 người nữ xác không còn nguyên vẹn. Chúng tôi gom nhặt từng miếng thịt, mớ tóc, manh áo của các anh, các chị vương vãi khắp nơi rồi đem tất cả đi mai táng”, ông Đức lau nước mắt bên vong linh đồng đội... 

Tại Khe Thui này đã có nhiều Thanh niên xung phong anh dũng ngã xuống vì Tổ quốc. Ảnh: CTV.

Cần sớm công nhận di tích lịch sử ở Khe Thui

Rời Khe Thui chúng tôi tìm đến những cựu TNXP của đơn vị C758, những đồng đội của các TNXP đã anh dũng hy sinh ngày 20/7/1968 ở Khe Thui. Những TNXP tuổi mười tám đôi mươi năm nào giờ đã đều ở tuổi gần đất xa trời, ai cũng có chung nỗi niềm đau đáu "Đồng đội tui là TNXP hy sinh hàng trăm, hàng ngàn người ở tuyến đường Trường Sơn, riêng Khe Thui đã có hàng trăm người hy sinh và đau đớn nhất là một lúc hi sinh cả 7 người, song đến giờ vẫn chưa có một tấm bia tưởng niệm, chưa được công nhận là di tích lịch sử. Sau này làm đường, rồi trồng rừng làm kinh tế không ai còn biết đến Khe Thui từng bi hùng như vậy".

Ông Trương Thanh Hân, nguyên Đại đội trưởng C758 cũng bày tỏ nỗi niềm: Khi Tổ quốc lâm nguy, thì hy sinh cho Tổ quốc độc lập, tự do được thế hệ cha anh xem như một bổn phận, một nghĩa cử cao đẹp. Sự hy sinh nào cho Tổ quốc cũng cao cả và lớn lao cần được vinh danh. Nhiều địa danh trên tuyến đường vào Nam đánh giặc, nơi có những TNXP ngã xuống đã được công nhận di tích lịch sử, lập bia tưởng niệm như Hang Tám cô, Đồi Cha Quang, Truông Bồn, Ngã ba Đồng Lộc... Còn Khe Thui, "chúng tôi đã chờ đợi rất lâu rồi, không ít đồng đội tôi đã mỏi mòn rồi mất, song Khe Thui, nơi nhiều đồng đội chúng tôi ngã xuống vẫn chưa được công nhận di tích lịch sử, xin đừng quên đồng đội chúng tôi", ông Hân nghẹn ngào nói vậy.

 Ông Đinh Xuân Bình, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Hoá Thanh khẳng định: “Với tư cách là địa phương có Khe Thui, nơi xảy ra sự kiện bi hùng năm 1968, từ lâu nhiều thế hệ lãnh đạo xã Hoá Thanh rất muốn làm một điều gì đó để tri ân những người đã ngã xuống trên quê hương mình nhưng do điều kiện khó khăn nên chúng tôi đành lực bất tòng tâm. Lãnh đạo xã đã nhiều lần đề xuất lên các cấp có thẩm quyền mong tìm được một sự đồng thuận nhưng chưa thấy gì”