Cần minh bạch, hài hòa trong xây dựng “Cánh đồng mẫu lớn”

PGS-TS Phạm Văn Dư, Phó Cục Trưởng Cục trồng trọt, Bộ NN&PTNT cho biết, mục tiêu của mô hình cánh đồng mẫu lớn (CĐML) là để đạt đến sản xuất và tiêu thụ nông sản theo hợp đồng; chủ động trong sản xuất, điều tiết và tiêu thụ lúa gạo. Tuy nhiên, mối liên kết giữa giữa người nông dân (ND) và doanh nghiệp (DN) thu mua lúa vẫn chưa được tốt.

Trong CĐML nhiều DN đã tham gia, nhưng vì nhiều nguyên nhân dẫn đến sự hạn chế của DN khi tham gia CĐML, như: năng lực thu mua của DN còn hạn chế; chưa có sự thống nhất về tiêu chí thu mua, giá cả; cùng chia sẻ rủi ro với ND… dẫn đến việc phá vỡ hợp đồng.

Theo ông Nguyễn Thanh Tùng-Giám đốc Trung tâm khuyến nông Long An, điểm nổi bật của mô hình CĐML là từng bước xây dựng các mối liên kết trong sản xuất. Sự liên kết trong mô hình CĐML thể hiện qua hình thức liên kết dọc (Nhà nước, nhà khoa học, nhà nông và DN) và liên kết ngang (giữa nông dân và nông dân). Trong mối liên kết này, thì mối liên hệ giữa ND và DN có vai trò quan trọng, quyết định nhất còn nhiều bất cập và chưa hoàn thiện.

Thực tế không ít trường hợp đã xảy ra việc vi phạm hợp đồng khi thực hiện mối liên kết giữa ND và DN. Người ND còn khá bảo thủ không thực hiện đúng những tiêu chí DN đặt ra, đòi hỏi giá thu mua vượt mức thỏa thuận ban đầu. Ngược lại, DN đôi khi không đảm bảo thu mua đúng lúc, giá thu mua chưa thể hiện được sự khuyến khích đối với nông dân

PGS-TS Phạm Văn Dư cho biết thêm, mô hình CĐML với bước khởi đầu mang lại những kết quả khả quan nhưng cũng gặp không ít khó khăn, cản ngại. Sản xuất, tiêu thụ theo mô hình CĐML góp phần quyết định việc thực hiện tái cơ cấu ngành sản xuất lúa gạo từ khâu sản xuất, chế biến, thu mua và xuất khẩu nhằm nâng cao giá trị gia tăng, đưa ngành lúa gạo ĐBSCL phát triển bền vững.

Sự minh bạch và hài hòa lợi ích là nhân tố quyết định tính bền chặt lâu dài của mối liên kết giữa người ND và DN. Minh bạch về giá mua, giá bán; về hợp đồng cung ứng; minh bạch cả về lợi nhuận của 2 bên, sẽ góp phần chia sẻ gánh nặng, áp lực cạnh tranh của ND với DN khi có khó khăn trong giá cả tiêu thụ sản phẩm khi DN đối mặt với những khó khăn. Minh bạch và hài hòa lợi ích giữa ND và DN sẽ hạn chế rủi ro khi hang hóa nông sản dư thừa, hạn chế sự bẻ kèo từ cả 2 phía