Ai đã giết hại Đặc sứ Liên Hiệp quốc vào năm 1948?

Do bị bắn thẳng vào xe nên ông Bernadotte và quan sát viên Liên Hiệp Quốc người Pháp là Đại tá André Serot bị thiệt mạng ngay tại chỗ. Cho đến ngày hôm sau, một tổ chức của người Israel cực đoan có tên gọi Lehi nhận trách nhiệm đã giết hại Đặc sứ của Liên Hiệp Quốc khi buộc tội ông đã bỏ mặc những người Do Thái trong các trại tập trung của Đức Quốc xã mà không tìm cách cứu họ như đã từng làm với hàng chục ngàn tù nhân người Đan Mạch, Nauy, Pháp, Bỉ và nhiều quốc gia khác.

Tổ chức Lehi còn buộc tội Đặc sứ Bernadotte là điệp viên của Anh và có xu hướng giải quyết cuộc xung đột ở Trung Đông theo hướng có lợi cho người Arập.

Vụ giết hại Đặc sứ Bernadotte cũng đã làm xấu đi quan hệ ngoại giao giữa Thụy Điển và Israel suốt một thời gian dài, nhất là sau khi Yitzhak Shamir, một thủ lĩnh của tổ chức Lehi, người bị cả Liên Hiệp Quốc và Thụy Điển buộc tội đã lên kế hoạch giết hại Đặc sứ Bernadotte lại được bầu làm Thủ tướng Israel vào năm 1986.

Folke Bernadotte sinh ngày 2/1/1895 tại thủ đô Stockholm của Thụy Điển. Vì là cháu của Vua Oscar II nên ông được phong tước hiệu Bá tước vùng Wisborg. Sau khi tốt nghiệp trung học, Bernadotte theo học tại Học viện Quân sự Hoàng gia Karlberg và trở thành sĩ quan kị binh vào năm 1928 với quân hàm thiếu úy. Thế nhưng, chính sự nghiệp ngoại giao mới khiến ông trở thành một nhân vật nổi tiếng.

Năm 1943, khi được bổ nhiệm làm Phó chủ tịch Hội Chữ thập đỏ Thụy Điển, Bernadotte đã nhiều lần bí mật làm trung gian trao đổi tù binh giữa Đức Quốc xã và các quốc gia Đồng minh phương Tây. Kết quả là từ năm 1943 đến năm 1944, đã có 11.000 tù binh được Đức Quốc xã bí mật trao trả cho các quốc gia phương Tây thông qua trung gian của Thụy Điển.

Từ cuối năm 1944, biết sắp bại trận nên một số tên trùm Đức Quốc xã đã bí mật đề nghị Thụy Điển làm trung gian thương thuyết đình chiến giữa Đức Quốc xã và các quốc gia Đồng minh phương Tây. Người được đề nghị làm trung gian là Bernadotte.

Đổi lại, Đức Quốc xã chấp thuận để Bernadotte đưa 15.000 tù nhân là người Nauy, Đan Mạch và nhiều quốc gia Tây Âu khác bị giam giữ trong các trại tập trung ở Đức, đến Thụy Điển sau khi được trả tự do.

Cho dù nhiệm vụ làm trung gian đình chiến giữ Đức Quốc xã và các quốc gia Đồng minh phương Tây không thành nhưng việc Bernadotte đưa 15 nghìn tù nhân từ các trại tập trung trên lãnh thổ Đức đến Thụy Điển một cách an toàn vào tháng 5/1945 vẫn được thực hiện.

Nếu như các hoạt động nhân đạo đã khiến uy tín của Bernadotte tăng cao. Nhưng đã bị chỉ trích, lên án ông vì cộng đồng người Do Thái cho rằng ông đã bỏ rơi số phận của hàng triệu người Do Thái bị đọa đày và giết hại trong các trại tập trung của Đức Quốc xã.--PageBreak--

Vào ngày 14/5/1948, sau khi xảy ra sự kiện Israel tuyên bố thành lập Nhà nước độc lập ngay trên lãnh thổ của người Arập ở Trung Đông, các quốc gia Syrie, Ai Cập, Jordanie và Liban xua quân tấn công Israel.

Để ngăn chặn nguy cơ xung đột vũ trang lan rộng khắp Trung Đông, vào ngày 20/5/1948, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đã ra nghị quyết về việc phân chia lãnh thổ của các quốc gia Trung Đông, trong đó công nhận sự tồn tại của Nhà nước Israel và cả dân tộc Palestine, đồng thời cử Bá tước Bernadotte làm đặc sứ có nhiệm vụ hòa giải, thương lượng giữa các bên tham chiến nhằm đôn đốc thực thi nghị quyết của Hội đồng Bảo an.

Đến cuối tháng 6/1948, qua tác động tích cực của Đặc sứ Bernadotte, Israel và các quốc gia Arập chấp thuận ngồi vào bàn đàm phán để chấm dứt các cuộc xung đột.

Thế nhưng, do có thành kiến với Đặc sứ Bernadotte về việc ông ta đã bỏ rơi các tù nhân người Do Thái bị giam giữ trong các trại tập trung của Đức Quốc xã thời Thế chiến II, nên Israel cố tình phá hoại các cố gắng nhằm đưa Israel và các quốc gia Arập đạt được thỏa thuận cuối cùng về phân chia lãnh thổ.

Vì vậy, không lạ gì khi Israel bác bỏ lần lượt 3 đề xuất của Đặc sứ Bernadotte vì cho rằng ông thiên vị người Arập, nhất là về việc phân chia quản lý thành phố Jerusalem và đưa gần nửa triệu người Palestine sống lưu vong ở nước ngoài quay về sinh sống trên vùng lãnh thổ được xác định sẽ là quốc gia Palestine sau này.

Biết là nhiệm vụ thương thuyết của mình bị phía Israel cố tình ngăn chặn dẫn đến gặp thất bại nên Đặc sứ Bernadotte đề xuất biện pháp mạnh tay hơn là giao quyền quản lý thành phố Jerusalem lại cho Liên Hiệp Quốc và buộc Israel phải chấp thuận đề xuất thương lượng cuối cùng nếu không muốn bị cấm vận bởi cộng đồng quốc tế.

Thế nhưng, chính việc đề xuất với Hội đồng Bảo an 2 biện pháp mạnh này đã khiến Đặc sứ Bernadotte phải trả giá bằng chính mạng sống của mình khi bị giết hại vào chiều ngày 17/9/1948.

Chính phủ Israel tuy có tổ chức điều tra và bắt giữ nhiều thành viên của tổ chức Lehi sau khi xảy ra vụ giết hại Đặc sứ Bernadotte nhưng lại không cho biết ai là kẻ chủ mưu và ai là thủ phạm.

Vụ giết hại Đặc sứ Bernadotte không chỉ đẩy Trung Đông vào một khủng hoảng xung đột mới mà còn khiến quan hệ giữa Israel và Thụy Điển bị gián đoạn suốt một thời gian dài.

Năm 1984, vụ giết hại Đặc sứ Bernadotte xuất hiện trở lại trên các phương tiện truyền thông quốc tế khi Mattityahu Shmuelevitz, một thành viên cao cấp của tổ chức Lehi đào thoát và xin tị nạn tại Pháp, đã tiết lộ việc này được dàn dựng bởi Yitzhak Shamir, một sĩ quan cao cấp của quân đội Israel và là thành viên cao cấp của tổ chức Lehi. Được Chính phủ Israel bật đèn xanh, Shamir đã tổ chức phục kích đoàn xe chở Đặc sứ Bernadotte gần khu định cư  Old Katanon.

Chính Yehusho Cohen, chỉ huy đội cận vệ của Tổng thống Israel David Ben Gourion được lệnh của Shamir dùng súng bắn chết Đặc sứ Bernadotte ngay trên xe. Tuy nhiên, hai cái tên Shamir và Cohen đều không được đề cập trong tất cả hồ sơ điều tra về vụ sát hại Đặc sứ Bernadotte của Chính phủ Israel.

Từ khai nhận của Shmuelevitz, cộng đồng quốc tế yêu cầu Liên Hiệp Quốc cho tái điều tra vụ sát hại Đặc sứ Bernadotte để làm sáng tỏ trách nhiệm của Chính phủ Israel và những người có liên quan. Thế nhưng, mọi nỗ lực của cộng đồng quốc tế đều bị thất bại do gặp phản đối của Mỹ, quốc gia thành viên Hội đồng Bảo an, bảo trợ cho Israel.

Vì thế chẳng lạ gì khi vào năm 1986, Yitzhak Shamir, nhân vật đã tổ chức giết hại Đặc sứ Bernadotte, trở thành Thủ tướng Israel còn Yehusho Cohen, người trực tiếp giết hại Đặc sứ Bernadotte lại được bầu làm đại biểu Quốc hội Israel