Căn nhà 113A Đặng Dung, phường Tân Định, quận 1, TP Hồ Chí Minh từng gắn liền với giai đoạn lịch sử quan trọng trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Đại tá, anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Trần Văn Lai. Đại tá Trần Văn Lai có nhiều bí danh: Nguyễn Văn Đại, Mai Hồng Quế, ông Năm U.SOM… là cán bộ cấp Tiểu đoàn, C Trưởng Biệt động, thuộc đơn vị 159, Bộ chỉ huy Quân khu Sài Gòn - Gia Định.  

Những ngày đầu xuân năm mới, tôi gặp anh hùng LLVTND Ngô Tùng Chinh trong ngôi nhà vườn rợp bóng cây xanh của ông tại phường Long Phước (TP Thủ Đức, TP Hồ Chí Minh). Ông đang sống một cuộc đời hiền hòa, giản dị bên cạnh không gian trưng bày hiện vật chiến tranh của riêng mình.

Mới đây, cơ quan Tình báo Đối ngoại Liên bang Nga (SVR) đã tổ chức kỷ niệm 100 năm ngày sinh của điệp viên mật Liên Xô, Đại tá Vladimir Lokhov (1924 - 2024). Trong đời hoạt động của mình, ông không bao giờ gặp thất bại. Vì vậy, một thời gian dài, tên thật của ông được giữ kín. Các bản mật mã gửi về trung tâm luôn được ông ký bằng bí danh “Streltsov”. Nhân dịp này, chúng tôi xin trân trọng giới thiệu câu chuyện của Đại tá tình báo Liên Xô Stanislav Korolyov về ông.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ rằng, công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém. Để xây dựng được một đội ngũ cán bộ đủ cả đức - tài thì vừa phải kết hợp việc tuyển dụng cán bộ có chất lượng với quy trình chuẩn hóa công chức viên chức nhà nước để đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ trong giai đoạn phát triển, hội nhập toàn diện của đất nước ta hiện nay.

Không chỉ là danh y lỗi lạc trong nền y học dân tộc, là tấm gương sáng ngời, mẫu mực về y đức mà đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác còn được biết đến là người xây dựng lý luận, phương pháp chữa bệnh của nền y học cổ truyền Việt Nam. Ông là nhà văn hóa có đóng góp quan trọng đối với nền văn học, văn hóa dân tộc. Kỷ niệm 300 năm ngày sinh, ông được UNESCO vinh danh là Danh nhân văn hóa thế giới.

Thiếu tá Leonid Dolgov có kinh nghiệm tác chiến tại Trung Quốc, nơi ông phụ trách trạm phát sóng của tình báo quân sự Liên Xô. Sau đó, ông giảng dạy tại trường tình báo thuộc Bộ tổng Tham mưu Hồng quân, tháng 1/1944, Leonid Dolgov được bổ nhiệm làm trợ lý của trưởng phái đoàn quân sự Liên Xô ở Nam Tư. Chính tại đây, ông đã lập một trong những chiến công lớn của mình - giải cứu Nguyên soái Nam Tư Josip Broz Tito.

Kiến trúc và văn hóa của cả một triều đại dần sống dậy sau thời gian trùng tu, ở đó đã giữ lại không ít những kiệt tác của nghệ thuật điêu khắc, trạm trổ kết hợp hài hòa giữa kiến trúc nhân tạo và thiên nhiên. Những công trình nguy nga, tráng lệ đang được trùng tu, nâng bước cho địa phương hướng tới sự phát triển mới.

Trong tiết trời ngày đông, chúng tôi tìm về ba nơi lưu dấu luật sư (LS) Nguyễn Hữu Thọ ở Phú Yên trong thời chiến với ba cuộc giải thoát ông ra vùng giải phóng. Ông đã về cõi vĩnh hằng 28 năm, nhưng những sự kiện lịch sử đậm nét hào hùng năm xưa gắn liền hình ảnh vị LS kiên cường, luôn là biểu tượng sáng ngời về tinh thần đấu tranh vì độc lập tự do, thống nhất đất nước.

Các phái bộ thời quân chủ nước ta sang các nước, chủ yếu là Trung Hoa với mục đích chính trị, ngoại giao. Bên cạnh đó, họ còn kiêm thêm hoạt động thương mại. Hàng hóa đã theo chân các phái bộ sang Trung Hoa và về nước ta như thế nào?

Napoléon Bonaparte là vị tướng nổi bật và là người lãnh đạo thành công các chiến dịch trong cuộc chiến tranh cách mạng Pháp. Ông cũng được lịch sử thế giới ghi nhận là danh tướng vĩ đại nhất thế kỷ xix. Napoléon Bonaparte không chỉ giành chiến thắng trên các chiến trường. Ông luôn luôn tổ chức hoạt động tình báo của mình ngay từ chiến dịch tấn công Ý năm 1796-1797.

Năm 1838, vua Minh Mạng cho đổi quốc hiệu là Đại Nam, với ý nghĩa nước Nam lớn mạnh. Đằng sau danh xưng đầy kiêu hãnh và tự hào đó, triều Nguyễn đã có chiến lược ngoại giao đáng chú ý nào đối với láng giềng?

Các phái đoàn phương Tây (chủ yếu là Anh, Pháp, Mỹ) đến nước ta vào nửa đầu thế kỷ 19 không khỏi trầm trồ về sự hấp dẫn, nhất là về lợi thế thương mại. Nhiều tàu thuyền dâng quốc thư cùng phẩm vật, mong đặt quan hệ giao thương.

Trong Thế chiến thứ hai, ngoài  hai mạng lưới điệp viên cùng tên “Dàn nhạc đỏ” hoạt động ở Đức, Bỉ và Pháp, còn có mạng lưới điệp viên “Tam ca đỏ”, do Sandor Rado lãnh đạo, hoạt động ở Thụy Sĩ, nơi có ba cơ sở tình báo quân đội Liên Xô do Leonid Anulov, Rachel Dubendorfer và Ruth Werner đứng đầu. Ba nhân vật này đóng vai trò quan trọng trong việc thành lập và hoạt động của “Tam ca đỏ” và số phận người lãnh đạo của nó.

Trong lòng đất có những con người đã sống để chiến đấu, đã sinh con đẻ cái, đã bảo vệ vùng đất ấy giữa những ngày ác liệt nhất của chiến tranh, để rồi tạo nên một trong những kỳ tích vĩ đại nhất trong công cuộc chiến đấu và bảo vệ tổ quốc Việt Nam.

Lịch sử nước Nga và Liên Xô không thể không nhắc tới  những người con ưu tú của dân tộc Latvia đã hiến dâng cuộc đời mình cho sự nghiệp cách mạng và cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại. Tiêu biểu nhất là nhà lãnh đạo tình báo quân đội Jan Berzin. Ông là một trong những người sáng lập ngành tình báo Liên Xô và dự báo chính xác thời điểm xảy ra Thế chiến thứ hai dựa trên những thông tin tình báo thu thập được.

Trong Thế chiến thứ hai, Cục Tác chiến Đặc biệt (SOE) của Anh đã cử các điệp viên mật đến lục địa. trong đó có cả các điệp viên nữ. Xin trân trọng giới thiệu hai gương mặt tiêu biểu: nữ Hiệu thính viên gốc Ấn Độ và một phụ nữ Mỹ đã vượt qua dãy Pyrenees bằng chân giả.