“Nếu Lê Hùng nhạt, người ta sẽ không mời tôi nữa!”

Nhưng Lê Hùng cũng là một trong những nghệ sĩ được nhiều đơn vị nghệ thuật, trong đó có Nhà hát CAND mời đạo diễn nhiều vở diễn nhất và cũng góp phần mang về nhiều giải thưởng nhất cho đơn vị, cho diễn viên, nghệ sĩ nhiều chục năm qua.

“Người trong nhà” của các nghệ sĩ CAND

Chia sẻ với chúng tôi về đạo diễn, NSND Lê Hùng và quá trình ông gắn bó với Đoàn Kịch nói CAND, nay thuộc Nhà hát CAND, NSND Thúy Hiền, Giám đốc Nhà hát CAND cho biết, từ trước khi chị về công tác tại Đoàn Kịch nói CAND, NSND Lê Hùng đã cộng tác, dựng nhiều vở diễn thành công cho Đoàn.

Trong hơn 20 năm chị gắn bó với sân khấu kịch CAND, Nhà hát CAND, nghệ sĩ Lê Hùng vẫn gắn bó với các nghệ sĩ CAND như người trong nhà. Bởi, gần như năm nào, NSND Lê Hùng cũng được mời làm đạo diễn 1-2 vở cho đơn vị. Ông quen thuộc với các nghệ sĩ Nhà hát CAND đến mức độ, khi cầm kịch bản trong tay, NSND Lê Hùng thường nhìn trúng ngay vai diễn nào phù hợp với diễn viên nào. Thậm chí, trong quá trình sáng tạo, dựng vở, ông có thể thay đổi cả một số nội dung để nhân vật phù hợp nhất với diễn viên, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho diễn viên bộc lộ tài năng và vở diễn đạt hiệu quả cao nhất.

“Có lẽ cộng tác lâu năm, quen cách làm việc của một đơn vị nghệ thuật có tính chất đặc thù riêng như Nhà hát CAND nên nhiều trường hợp, vở diễn bị yêu cầu phải điều chỉnh rất gấp, NSND Lê Hùng cũng đáp ứng rất nhanh. Đạo diễn luôn tạo cảm giác yên tâm cho lãnh đạo đơn vị khi mời ông cộng tác. Các vở do NSND Lê Hùng đạo diễn thường được nhiều địa phương, đơn vị chọn khi mời đoàn đến lưu diễn. Nhiều vở diễn mang lại giải thưởng cao cho tập thể và cá nhân nghệ sĩ khi tham gia các cuộc liên hoan, hội diễn chuyên nghiệp. Vì vậy, đến nay, gần như năm nào Nhà hát CAND cũng mời NSND Lê Hùng làm đạo diễn khi dựng vở mới”, NSND Thúy Hiền chia sẻ.

Dù được mặc định như là “thương hiệu” có tính chất bảo chứng cho thành công của tác phẩm, thậm chí là cho cả vai diễn, nhưng nhiều nghệ sĩ có dịp cộng tác với NSND Lê Hùng cũng chia sẻ rằng, họ chịu áp lực lớn khi làm việc cùng ông. Diễn viên Hồng Lê của Nhà hát CAND từng chia sẻ rằng, khi tham gia đóng vai Bảo Yến – nữ chính trong vở “Gặp lại người đã chết”, Hồng Lê vắt kiệt mình cho vai diễn đến mức phải vào bệnh viện tiếp nước.

Nội dung vở kịch kể về cuộc sống, chiến đấu trong lòng địch của các cán bộ, chiến sĩ điệp báo lực lượng Công an thời kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Vì nhiệm vụ, Bảo Yến chấp nhận hy sinh tuổi trẻ, tình yêu. Với vai Bảo Yến, cảnh nào Hồng Lê cũng diễn nên có khi không kịp thay trang phục. Đầu tư nhiều tâm sức nhưng sau buổi tổng duyệt, đạo diễn quyết định cắt nguyên một cảnh, đồng thời thêm một cảnh khác. Diễn viên tiếc hùi hụi vì đã bỏ bao công sức cho cảnh cũ. Tiếc nhưng không kịp buồn, vì đạo diễn đã “giục như thúc vào hông” để tập cảnh mới.

Một thành viên trong Nhà hát CAND cũng từng kể lại rằng, có diễn viên nam quá trình tác nghiệp bị vấp ngã. Chân đau nhưng nhân vật trên sân khấu cười thì cũng phải nén đau mà diễn, vì nếu diễn không đạt thì ảnh hưởng đến cả ê kíp, mà mình đã đau lại phải đau thêm lần nữa.

Với nữ diễn viên Thanh Mai, người được giao vai Thắm – nữ chính trong vở “Con đò của mẹ”, vở diễn mới nhất của Nhà hát CAND thì những ngày tổng duyệt cũng là kỷ niệm nhớ đời. Thanh Mai cho hay, vai diễn này rất “nặng”, vì diễn viên phải diễn vai bà Thắm từ lúc còn trẻ, tuổi trung niên, cho đến khi lưng còng, tóc bạc. Có những trường đoạn, bà Thắm độc thoại. Lời thoại dài, khó, độc thoại để thể hiện đạt nội tâm của nhân vật là thách thức lớn với diễn viên. Đoàn lại chỉ có 2 ngày để tập trung khớp, chạy vở, vì rạp đi thuê, kinh phí có hạn. Diễn viên vất vả học lời thoại, vừa thuộc thì có khi lại đổi. “Tối hôm trước mất ngủ vì học thoại. Sáng hôm sau diễn, đạo diễn đổi, diễn viên học xuyên trưa, chiều diễn, đạo diễn chưa ưng ý, lại đổi, lại tập tiếp…”, diễn viên Thanh Mai kể.

Miệt mài vì nhiều “trái ngọt” cho sân khấu

Thực tế, sau buổi tổng duyệt “Con đò của mẹ”, ngồi lắng nghe ý kiến đóng góp của các nhà phê bình, đồng nghiệp lão luyện trong giới đến hơn 11h đêm, NSND Lê Hùng cho biết, trong suốt quá trình dựng vở, ông cứ như “đi trên dây”. Vở diễn khai thác câu chuyện khá nhạy cảm. Nếu chỉ đi lệch một chút, vở diễn dễ khiến người xem cảm thấy nghệ sĩ đang kể khổ, thậm chí là “bôi đen” lịch sử. Nhưng nếu ca ngợi một chiều sẽ khó thuyết phục được người xem. Chưa kể, thời gian tập luyện cho vở diễn quá ngắn nên chưa thể trau chuốt về mặt nghệ thuật như mong muốn.

“Thời gian có hạn nên hai thằng tôi (NSND Lê Hùng và Biên kịch Bùi Vũ Minh, tác giả kịch bản “Con đò của mẹ” – PV) cứ phải thay nhau hò hét trong cánh gà, đẩy diễn viên này ra, gọi diễn viên kia vào mới kịp cho buổi diễn tổng duyệt”, NSND Lê Hùng kể.

Cũng theo NSND Lê Hùng thì với một vở được đầu tư như “Con đò của mẹ” và nhiều vở khác của Nhà hát CAND mà ông dàn dựng trước đó, diễn viên phải có ít nhất 5 buổi chạy vở, trước khi chính thức diễn tổng duyệt, ra mắt Hội đồng. Nhưng Nhà hát CAND chưa có rạp, phải đi thuê rạp để tập tổng duyệt, nên phải chấp nhận biểu diễn ra mắt trước, sau đó vừa diễn vừa điều chỉnh, hoàn thiện thêm.

Làm việc với NSND Lê Hùng luôn nhiều áp lực, đòi hỏi sáng tạo không ngừng, nhưng đổi lại, kết quả mang về thường là nhiều “trái ngọt”. Đó là chia sẻ chung của nhiều lãnh đạo, nghệ sĩ có dịp cộng tác với ông.

Biên kịch Bùi Vũ Minh nhận định: NSND Lê Hùng lâu nay luôn nổi tiếng là đạo diễn “phá” kịch bản. Nhưng giao kịch bản vào tay đạo diễn như NSND Lê Hùng, nhiều tác giả cũng yên tâm, tin tưởng là “đứa con tinh thần” của mình sẽ tốt đẹp hơn lên, đến được với công chúng.

NSND Thúy Hiền cũng cho hay, nhiều vở diễn của Nhà hát CAND do Lê Hùng đạo diễn thường được nhiều địa phương, đơn vị trên cả nước chọn, mời Nhà hát đến biểu diễn phục vụ nhân dân, cán bộ chiến sĩ. Chất lượng nhiều vở diễn được ghi nhận bằng những giải thưởng uy tín.

Ví dụ, vở “Gặp lại người đã chết” đã mang về Huy chương Vàng cho tác phẩm xuất sắc tại Liên hoan Kịch nói chuyên nghiệp toàn quốc năm 2018, Huy chương Vàng cho diễn viên Hồng Lê, NSƯT Hồng Tuấn; Huy chương Bạc cho diễn viên Việt Tùng, Quốc Thắng, Mỹ Duyên. Vở diễn cũng được trao giải B Giải thưởng sáng tác, quảng bá tác phẩm văn học, nghệ thuật, báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” giai đoạn 2018-2020 của Ban Tuyên giáo Trung ương…

Thực tế, nhiều năm qua, NSND Lê Hùng là một trong số đạo diễn được nhiều đơn vị mời dàn dựng, nhất là với các vở được đầu tư để tham gia các liên hoan, hội diễn. Một lần, chúng tôi hỏi vui là NSND Lê Hùng có ngại việc nhận lời mời đạo diễn vở mới liên tục của các đơn vị sân khấu sẽ khiến ông lặp lại chính mình hay không? Lão tướng của sân khấu kịch này không ngại ngần, thẳng thừng tuyên bố: “Nếu Lê Hùng nhạt, người ta sẽ không mời tôi nữa”.

Chúng tôi tin, và có lẽ là nhiều người trong nghề nữa cũng tin điều ông nói là sự thật. Bởi vì, ngay cả trong những tháng sân khấu liêu xiêu vì đại dịch COVID-19, NSND Lê Hùng vẫn tranh thủ tái xuất cùng nhiều tác phẩm sân khấu mới. Riêng với Nhà hát CAND, NSND Lê Hùng đang là người được tin cậy mời dàn dựng một vở diễn khác trong năm 2021. Nếu dịch bệnh chuyển biến theo chiều hướng tốt hơn, Liên hoan Kịch nói toàn quốc 2021 được tổ chức, đây sẽ là vở diễn được Nhà hát CAND chọn, cùng với vở “Con đò của mẹ” để đưa đi tranh tài.