Chưa quy định “người sáng tạo tác phẩm văn hóa, nghệ thuật” trong dự thảo Nghị định xét tặng danh hiệu nghệ sĩ

Đây là Nghị định mà Bộ VHTTDL được giao xây dựng để thay thế Nghị định số 89/2014/NĐ-CP ngày 29/9/2014 và Nghị định số 40/2021/NĐ-CP ngày 31/3/2021 của Chính phủ, bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ và cơ sở pháp lý đầy đủ hơn trong việc xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT theo Luật Thi đua Khen thưởng năm 2022. Dự thảo Nghị định được trình Chính phủ lần này là dự thảo lần thứ 4.

Theo Bộ VHTTDL, dự thảo đã được Ban soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu ý kiến thẩm định mới nhất của Bộ Tư pháp. Tại báo cáo thẩm định, Bộ Tư pháp cho rằng, các nội dung cụ thể của dự thảo Nghị định đã được rà soát, thẩm định kỹ lưỡng, tạo điều kiện thuận lợi cho các cấp Hội đồng và các nghệ sĩ trong quá trình làm hồ sơ đề nghị xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT.

Tuy nhiên, Bộ Tư pháp cũng nêu ý kiến là dự thảo Nghị định chưa quy định cụ thể đối tượng "người sáng tạo tác phẩm văn hóa, nghệ thuật". Về nội dung này, Bộ VHTTDL cho biết, tại Tờ trình số 250/TTr-BVHTTDL ngày 29/8/2023 gửi Bộ Tư pháp thẩm định hồ sơ dự thảo Nghị định, Bộ VHTTDL đã có giải trình. Theo đó, dự thảo Nghị định được xây dựng đúng theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Trong quá trình xây dựng dự thảo Nghị định, Bộ VHTTDL đã phối hợp với các cơ quan, ban, ngành có liên quan, đặc biệt là với 9 hội VHNT chuyên ngành Trung ương để xây dựng về đối tượng, điều kiện, tiêu chuẩn đối với cá nhân là người sáng tạo tác phẩm văn hóa, nghệ thuật. Ban soạn thảo đã đăng tải hồ sơ dự thảo Nghị định (dự thảo 2) trên Cổng Thông tin điện tử của Chính phủ, Cổng Thông tin điện tử của Bộ, đồng thời có văn bản xin ý kiến các tổ chức, cơ quan liên quan.

Do các ý kiến đề xuất chưa đưa ra được cách tính thời gian hoạt động sáng tạo tác phẩm văn hóa, nghệ thuật phù hợp để tương đồng với cách tính thời gian của nghệ sĩ hoạt động biểu diễn nghệ thuật, chưa đề xuất được tiêu chí đánh giá tác phẩm xuất sắc có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật… nên  Bộ VHTTDL tiếp tục xin ý kiến đề xuất cụ thể về đối tượng, điều kiện, tiêu chuẩn đối với cá nhân là người sáng tạo tác phẩm văn hóa, nghệ thuật.

Bộ VHTTDL cũng đã tổ chức 6 hội nghị tổng kết thi hành Nghị định số 89/2014/NĐ-CP và Nghị định 40/2021/NĐ-CP; đánh giá tác động về đối tượng, tiêu chuẩn, điều kiện xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT và lấy ý kiến góp ý dự thảo Nghị định ở khu vực phía Bắc và phía Nam. Kết quả tổng hợp ý kiến cho thấy có hai nhóm ý kiến liên quan đến việc xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT cho đối tượng "Người sáng tạo tác phẩm văn hóa, nghệ thuật".

Nhóm ý kiến thứ nhất đề nghị xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT cho đối tượng Nhạc sĩ sáng tác và Nhiếp ảnh gia như đề nghị của Hội Nhạc sĩ Việt Nam và Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam. Nhóm ý kiến thứ hai không đồng ý xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT cho đối tượng "người sáng tạo tác phẩm văn hóa, nghệ thuật".

Bên cạnh đó, một số ý kiến đề nghị cân nhắc việc xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT cho đối tượng Nhạc sĩ sáng tác và Nhiếp ảnh gia vì tác phẩm của họ đang thuộc đối tượng xét tặng "Giải thưởng Hồ Chí Minh", "Giải thưởng Nhà nước" về văn học nghệ thuật và việc đánh giá, trao tặng danh hiệu, giải thưởng nói trên phải phù hợp với Điều 5 của Luật Thi đua Khen thưởng là "không tặng thưởng nhiều hình thức cho một thành tích đạt được".

Sau khi tiếp thu các ý kiến góp ý, Bộ VHTTDL tiếp tục gửi công văn đề nghị 9 hội VHNT Trung ương góp ý dự thảo lần 3. Ban soạn thảo nhận được văn bản góp ý của 6 hội chuyên ngành. Trong đó, 5/6 văn bản không đồng ý xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT cho đối tượng "người sáng tạo tác phẩm văn hóa, nghệ thuật.

Sau khi tiếp thu ý kiến, Bộ VHTTDL xây dựng dự thảo Nghị định theo  nhóm ý kiến thứ 2. Tức là chưa quy định đối tượng mới "người sáng tạo tác phẩm văn hóa, nghệ thuật" vì chưa đề xuất được đầy đủ và bao quát hết các đối tượng phù hợp với các loại hình văn học, nghệ thuật thuộc 9 hội VHNT chuyên ngành; chưa quy định được cách tính thời gian hoạt động sáng tạo tác phẩm văn hóa nghệ thuật; chưa lượng hóa được tiêu chuẩn để xác định "tác phẩm xuất sắc có giá trị cao về nội dung tư tưởng và nghệ thuật được công chúng yêu thích đón nhận" nên không có căn cứ để xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT đối với đối tượng này.