Kiểm soát hàng hóa để xuất khẩu vào thị trường khó tính

Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) được kỳ vọng sẽ tác động sâu rộng đến nền kinh tế trong nước giai đoạn 2021-2035. Để hỗ trợ DN mở rộng cơ hội XK, cũng như tận dụng hiệu quả các ưu đãi thuế quan từ Hiệp định EVFTA mang lại, Trung tâm hỗ trợ hội nhập quốc tế (Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh) vừa phối hợp với Hội Lương thực thực phẩm TP Hồ Chí Minh (FFA) tổ chức hội nghị để phổ biến cho DN các tiêu chuẩn quy định và thực thi cam kết về SPS trong EVFTA.

Ông Huỳnh Minh Vũ – Phó Giám đốc Trung tâm hỗ trợ hội nhập quốc tế khẳng định, Hiệp định EVFTA có hiệu lực 1/8/2020 là dấu mốc quan trọng trong hành trình cải cách và hội nhập của nền kinh tế. Qua 2 năm thực thi các cam kết trong EVFTA, kim ngạch XK của Việt Nam sang EU đạt kết quả khả quan với khoảng 83 tỷ USD, tăng trưởng xấp xỉ 15%.

năm 2021 kim ngạch thương mại 2 chiều giữa Việt Nam - EU đạt 57,01 tỷ USD, tăng 14,5% so cùng kỳ năm 2020. Trong đó, Việt Nam XK 40,1 tỷ USD, Việt Nam tiếp tục xuất siêu sang thị trường EU khoảng 23,2 tỷ USD. Riêng lĩnh vực nông, thủy sản, kim ngạch XK của Việt Nam sang EU đạt 3,2 tỷ USD, tăng 11,1% so cùng kỳ 2020.

Có thể nói, EVFTA cũng như các Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đang thực thi, bước đầu mang lại những hiệu quả đối với DN và tạo ra những tác động tích cực cho hoạt động XK cuả DN. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, năm 2022 ngành nông nghiệp và các DN đang phải đối mặt với hàng loạt khó khăn, thách thức: Tác động của giá vật tư đầu vào và giá lương thực thực phẩm gia tăng do đứt gãy cuả chuỗi cung ứng; dịch bệnh cho người, cây trồng, vật nuôi tiềm ẩn nguy cơ bùng phát; Dịch COVID - 19 đã làm thay đổi nhu cầu cũng như phương thức tiêu dùng cuả nhu cầu NK theo hướng ngày càng thân thiện với môi trường hơn; biến đổi khí hậu ngày càng rõ nét, cực đoan hơn, khó lường hơn, hạn hán và xâm nhập mặn luôn là nguy cơ tiềm ẩn. “Do vậy, để tiếp tục tận dụng hiệu quả các lợi thế từ EVFTA cũng như các FTA Việt Nam đang thực thi, DN cần có sự chuẩn bị và chuyển đổi phù hợp việc tổ chức sản xuất, cơ cấu lại kênh phân phối, đầu tư đổi mới công nghệ, kết nối cung cầu đáp ứng các tiêu chuẩn và xu hướng mới”, ông Vũ nói.

Ông Trịnh Bá Cường - Tổng thư ký FFA cho biết: TP Hồ Chí Minh tập trung số lượng lớn cả nước về các DN sản xuất, chế biến lương thực thực phẩm, tất cả các loại hình quản lý với mức độ tập trung các mặt hàng, sản phẩm đạt 70% cả nước. Nhiều sản phẩm của FFA đang là sản phẩm chủ lực của TP Hồ Chí Minh lại là nguyên liệu đầu vào chính để các DN trong cả nước sản xuất, chế biến. Vì vậy, ngành lương thực thực phẩm được xem là một trong bốn ngành công nghiệp trọng yếu của TP Hồ Chí Minh ưu tiên phát triển trong thời gian tới, hướng tới việc không chỉ đáp ứng ổn định nhu cầu tiêu dùng cho người dân cả nước, mà quan trọng hơn là tạo ra nhiều mặt hàng XK có giá trị cao mang thương hiệu Việt.

Đặc biệt, Việt Nam đã tham gia ký kết nhiều FTA như: EVFTA, UKVFTA, RCEP... điều này tác động lớn đến hoạt động XK của DN Việt Nam sang các thị trường này. Tuy nhiên, hiện nay các nước cạnh tranh đã đặt ra các yêu cầu kỹ thuật, quy định về SPS... rất khắt khe. Đây là thách thức lớn đối với XK Việt Nam, nhất là các sản phẩm nông sản, thực phẩm chế biến, nhất là các thị trường yêu cầu rất cao như EU, Nhật Bản.

Ông Trịnh Bá Cường cũng nêu thực tế, trong thời gian qua nhiều sản phẩm nông sản và thủy sản XK của Việt Nam có mức dư lượng hóa chất nông nghiệp vượt quá mức quy định đã bị EU thu hồi và cảnh báo. Điều này đồng nghĩa với việc chúng ta không đáp ứng được những yêu cầu về an toàn thực phẩm và kiểm dịch động, thực vật (SPS), sản phẩm của chúng ta không thể đi được vào các thị trường đối tác, nếu có đi vào được thì sẽ bị ngăn chặn do không đạt tiêu chuẩn, thậm chí có thể bị trả lại, tiêu hủy, gây ra nhiều tổn thất cho DN cũng như uy tín của DN Việt Nam. Vì vậy, DN cũng cần lưu ý, một khi đã XK được vào thị trường EU - thị trường có yêu cầu cao, thì chúng ta sẽ XK vào được các thị trường khác trên thế giới.

Được đánh giá là thị trường khó tính, EU đặc biệt lưu ý đến những quy định về nguy cơ nhiễm vi sinh vật, hóa chất đối với rau, quả XK vào EU; rủi ro mất an toàn thực phẩm thủy sản liên quan đến dư lượng các hóa chất kháng sinh cấm, thuốc diệt ký sinh trùng, dư lượng độc tố thủy sản, kim loại nặng, phụ gia chế biến thủy sản, nhiễm vi sinh vật… Các DN sản xuất, chế biến XK cần đạt một số hệ thống chứng nhận an toàn thực phẩm như ISO 22000, HACCP, tiêu chuẩn chất lượng và an toàn thực phẩm, kiểm tra giám sát chất lượng, truy xuất nguồn gốc... 

Để đáp ứng những yêu cầu mà thị trường EU đưa ra, ông Lê Thanh Hòa – Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam khuyến nghị DN ngành hàng nông thủy sản, cần quan tâm đào tạo và nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý, cán bộ kỹ thuật, người sản xuất và chế biến. Bên cạnh đó, DN phải có chiến lược đầu tư xây dựng vùng trồng hay hợp tác với người sản xuất thiết lập các quy trình đảm bảo đáp ứng các yêu cầu an toàn thực phẩm; có kế hoạch giám sát các mối nguy trong toàn bộ quá trình sản xuất, đặc biệt là mối nguy về vi sinh vật và dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Ngoài giám sát việc sản xuất, chế biến sản phẩm, các vấn đề về lao động, môi trường cũng rất quan trọng. Trong tương lai, các thị trường khác nhiều khả năng sẽ đưa ra những yêu cầu tương tự như EU. Do đó, việc sớm đáp ứng các quy định này sẽ giúp hàng hóa của DN Việt có thể XK đến bất cứ thị trường nào trên thế giới.