Cần kiểm soát thuốc lá thế hệ mới có trách nhiệm

Tại hội thảo “Kiểm soát thuốc lá mới có trách nhiệm” tổ chức ngày 5/7, nhiều chuyên gia, đại biểu đã thảo luận về tính cấp thiết của việc cần quản lý những sản phẩm thuốc lá thế hệ mới phù hợp với Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá hiện hành và định hướng hợp pháp hóa có trách nhiệm trên cơ sở bảo vệ giới trẻ, cộng đồng.

Cần sớm có sự thống nhất giữa các bộ, ngành

Hiện Chính phủ và Bộ Công thương đang xem xét cho phép kinh doanh thí điểm thuốc lá thế hệ mới nhằm giảm nhập lậu các sản phẩm này, chống thất thu ngân sách, tránh tác động tiêu cực lên ngành sản xuất công nghiệp thuốc lá trong nước, đồng thời đảm bảo có thời gian đánh giá tác động kinh tế - xã hội của sản phẩm thuốc lá thế hệ mới trước khi luật hóa.

Hiện nay ở Việt Nam, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới chưa có chính sách quản lý, chưa được phép lưu hành nhưng lại được bán ở thị trường chợ đen với nhiều hình thức như rao trên mạng, trong cửa hàng truyền thống... Những sản phẩm này hầu hết được nhập khẩu qua đường xách tay, nhập lậu… không được quản lý về chất lượng, nguồn gốc.

Theo ông Trần Thành Trung, Phòng Công nghiệp thực phẩm - Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương, cần một hành lang pháp lý để kiểm soát thuốc lá thế hệ mới nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Ông Trung cho rằng hiện nay, việc tiếp cận sản phẩm này lại rất dễ dàng do chưa có biện pháp quản lý và chế tài. Hệ lụy kéo theo là nhà nước không thu được thuế, người dân muốn sử dụng thuốc lá thế hệ mới phải tiếp cận sản phẩm không rõ nguồn gốc, không được kiểm soát về chất lượng dẫn đến ảnh hưởng tới sức khỏe… 

Hiện Bộ Công Thương đang xây dựng phương án quản lý trình Chính phủ theo hướng phù hợp với Hiến pháp, Luật Đầu tư, các quy định khác liên quan và chỉ đạo của Chính phủ đảm bảo chặt chẽ, phù hợp Chiến lược Quốc gia về giảm thiểu tác hại của thuốc lá, an toàn sức khỏe người sử dụng, dung hòa quyền lợi giữa các chủ thể liên quan và phù hợp thông lệ quốc tế. Theo nghiên cứu của Bộ Công Thương, thuốc lá thế hệ mới (bao gồm cả thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng) đều phù hợp với định nghĩa sản phẩm thuốc lá quy định tại khoản 1 điều 2 của Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá 2012, do vậy thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định số 67/2013/NĐ-CP về kinh doanh thuốc lá.

Phát biểu tại hội thảo, ông Lê Đại Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp cho biết Bộ Tư pháp với vai trò là cơ quan thẩm định các văn bản luật đã khẳng định thuốc lá mới phù hợp với định nghĩa của Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá năm 2012, cần đưa vào phạm vi điều chỉnh của luật hiện hành. 

Cũng theo ông Hải, để quản lý các loại thuốc lá mới này, cần có biện pháp và quy định chặt chẽ về quản lý, chẳng hạn như về tiêu chuẩn chất lượng của sản phẩm, quy chuẩn sản xuất, nhập khẩu, quy định về thu thuế, quy định về người bán, người mua… cũng như quy định về nguyên tắc kinh doanh có trách nhiệm của nhà sản xuất, nhà cung cấp. Ông Hải đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu, có quy định để quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh thuốc lá thế hệ mới. 

Tham khảo thông lệ quốc tế, dùng thuế để định hướng hành vi tiêu dùng

Ông Nguyễn Chí Nhân, Trưởng Ban Pháp chế - Đào tạo, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam (VTA) cho biết: Hiện cách thức quản lý đối với nhóm sản phẩm thế hệ mới này của các quốc gia tương đối đa dạng. Nhiều nước đưa thuốc lá thế hệ mới vào quản lý dưới luật hiện hành, một số nước cẩn trọng hơn bằng cách thí điểm trước khi cho phép kinh doanh chính thức. Hiện tại, rất nhiều nước tiên tiến trên thế giới có chính sách quản lý rất chặt chẽ trong lĩnh vực vệ sinh an toàn thực phẩm và các sản phẩm có ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng như Mỹ, EU, Nga, Nhật, Hàn Quốc… đã xây dựng chính sách quản lý và cho phép bán các loại sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. Đây có thể là cơ sở để các nhà làm chính sách tham khảo vận dụng trong việc xây dựng chính sách tại Việt Nam.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính đề xuất: Dù thí điểm hay chính thức đều cần đưa thuốc lá thế hệ mới vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt để định hướng tiêu dùng, góp phần giảm việc tiêu dùng các sản phẩm có hại cho sức khỏe.