Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mexico bị bắt vì bảo kê ma tuý

• Cựu tướng lĩnh quốc phòng Mexico bị bắt tại Mỹ

Theo cáo trạng của Mỹ, Tướng Salvador Cienfuegos đã sử dụng quyền lực rộng lớn của văn phòng và quân đội của mình không phải để làm gián đoạn việc vận chuyển ma túy mà để giúp một băng đảng được gọi là H-2.

Tình huống bấp bênh

Đài NBC News dẫn lời các công tố viên Mỹ cho hay, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mexico Salvador Cienfuegos Zepeda bị bắt vì tội buôn bán ma túy và rửa tiền theo lệnh của Cơ quan phòng chống ma tuý của Mỹ (DEA). Theo Văn phòng công tố viên quận Đông New York, Tướng Cienfuegos Zepeda bị cáo buộc đã hỗ trợ băng đảng H-2 có trụ sở tại Nayarit và Sinaloa, Mexico. 

Băng đảng này trước đây do trùm ma tuý Juan Francisco Patrón Sánchez cầm đầu. Tên này có biệt danh là El H-2, đã bị tiêu diệt trong một cuộc đọ súng với lực lượng quân đội Mexico hồi năm 2017 khi đang cầm đầu Beltran Leyva-1 trong 6 băng nhóm buôn bán ma tuý lớn nhất quốc gia Mỹ Latin này. "Bị cáo đã lạm dụng vị trí quản lý và quyền lực của mình để giúp H-2, một tổ chức buôn bán ma túy Mexico cực kỳ bạo lực, vận chuyển hàng nghìn kg cocaine, heroin, methamphetamine và cần sa vào Mỹ, bao gồm cả thành phố New York. 

Để đổi lấy các khoản tiền hối lộ, Tướng Cienfuegos Zepeda đã cho phép H-2 thường xuyên tham gia vào các vụ bạo lực bán buôn, bao gồm cả tra tấn và giết người. Đáng chú ý là các hoạt động này của H-2 không bị trừng phạt ở Mexico", các công tố viên liên bang cho biết trong một tuyên bố ủng hộ đề nghị ra lệnh tạm giam vĩnh viễn đối với cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mexico.

Các công tố viên đã yêu cầu di chuyển Tướng Cienfuegos Zepeda từ Los Angeles đến New York. Một quan chức cấp cao khác của Mexico thì cho biết, chính quyền nước này đang chờ được thông báo về các cáo buộc cụ thể. Quan chức này cho biết, cựu Bộ trưởng Quốc phòng bị bắt khi đến sân bay Los Angeles cùng gia đình. 

Các thành viên trong gia đình Tướng Cienfuegos Zepeda đã được thả còn ông được đưa đến Trung tâm giam giữ Metropolitan. Falko Ernst, nhà phân tích an ninh của hãng Crisis Group có trụ sở tại Mexico bình luận, vụ bắt giữ là "một lời nhắc nhở rất rõ ràng về sự liêm khiết của các lực lượng vũ trang - những nhân vật chính của cuộc chiến chống ma túy. 

"Nó là một tình huống bấp bênh đối với Mexico khi chỉ trong vòng 10 tháng, 2 quan chức cấp cao bị bắt tại Mỹ. Dù cáo buộc là gì thì cũng là một đòn khó đối với Mexico, nơi quân đội là một trong số ít các tổ chức công còn lại được tôn trọng", ông Falko Ernst nói.

Cựu Bộ trưởng Ngoại giao Mexico Jorge Castaeda thì phân tích, các chỉ huy quân đội ở Mexico vốn có quyền tự quyết lớn, hiếm khi "cúi đầu" trước áp lực chính trị và thường được Tổng thống bảo vệ. 

"Chưa từng có Bộ trưởng Quốc phòng Mexico nào bị bắt. Bộ trưởng Quốc phòng Mexico không chỉ điều hành quân đội mà còn báo cáo trực tiếp với Tổng thống. Không ai ở trên ông ấy ngoại trừ tổng thống. Vì quyền lực to lớn đó, các nhà phân tích từ lâu đã nghi ngờ một số lãnh đạo cao nhất trong quân đội Mexico có hành vi tham nhũng. Nhưng với địa vị của họ, không ai dám điều tra, ít nhất là ở Mexico", Alejandro Madrazo, GS tại trường đại học CIDE ở Mexico nói.

Khi còn đương chức, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mexico Cienfuegos Zepeda từng chỉ huy nhiều chiến dịch truy quét các băng nhóm tội phạm đối thủ của H-2. Ảnh: Getty.

Cuộc điều tra kéo dài 8 năm

Năm nay 72 tuổi, Tướng Cienfuegos Zepeda hiện đã nghỉ hưu. Tướng Cienfuegos Zepeda giữ chức vụ Bộ trưởng Quốc phòng từ năm 2012 đến 2018. Ông là cựu quan chức cấp cao nhất của nội các Mexico bị bắt kể từ khi quan chức an ninh hàng đầu của Mexico Genaro Garcia Luna bị bắt giam ở Dallas, Texas vào năm 2019. Garcia Luna là người phục vụ dưới thời Tổng thống Felipe Calderón bị buộc tội buôn bán ma tuý và nhận hàng triệu USD hối lộ từ trùm ma túy bị giam cầm Joaquin "El Chapo" Guzman. Nhưng tại các phiên toà ở Mỹ, ông này không nhận tội.

Khi thông tin vụ bắt giữ ông được đăng tải trên báo chí, phóng viên của Reuters đã liên hệ với DEA nhưng bị từ chối bình luận. Chỉ có cựu Giám đốc phụ trách hoạt động quốc tế của DEA là Mike Vigil đồng thời là tác giả cuốn sách "Vùng đất mê hoặc của các trùm buôn bán ma tuý" tiết lộ rằng, khi còn làm việc ở Mexico vào năm 2012, ông đã nghe thấy các cáo buộc tham nhũng nhằm vào cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mexico. 

"Không có gì là không thể. Nhưng việc bắt giữ kiểu này chưa từng xảy ra bởi vì Mexico luôn đặt quân đội lên trên. Cuộc chiến chống tham nhũng đang ở cao trào, bởi vì những cá nhân trước đây không ai có thể chạm tới, nay đang bị bắt. Nếu họ hợp tác với các công tố viên Mỹ sẽ có những người khác bị sa thải", Mike Vigil nhấn mạnh.

Tờ The New York Times lại thông tin, vụ bắt giữ Tướng Cienfuegos Zepeda không phải là hoạt động hợp tác giữa chính phủ Mỹ với Mexico mà nó bắt nguồn từ cuộc điều tra do Mỹ dẫn đầu vào cuối năm 2013 về một băng đảng ma túy Mexico của Fausto Isidro Meza Flores, từng là thủ lĩnh băng nhóm ma túy Beltran-Leyva khét tiếng một thời. 

Mặc dù một nhóm đặc vụ Mỹ vào thời điểm đó xác định Cienfuegos là đối tác của băng nhóm của Meza Flores nhưng cơ quan hành pháp Mỹ và Mexico không xúc tiến điều tra ông. Đến năm 2015, nghi vấn về Cienfuegos tăng lên. Mỹ nghe lén được ít nhất hai cuộc nói chuyện bàn tán về một người quyền lực trong thế giới ngầm được gọi là "bố già" và xác định đó là Cienfuegos Zepeda. Băng đảng H-2 có liên quan đến nhóm của Meza Flores…

Tờ The Guardian viết: "Nhìn bên ngoài, Tướng Cienfuegos Zepeda có vẻ nghiêm nghị và luôn thể hiện là hình ảnh của một chiến binh tiền tuyến chống lại các tổ chức buôn ma túy. Ông được cho là đã chỉ đạo lực lượng quân đội dồn ép các thủ lĩnh băng đảng ma tuý và bắt giữ trùm ma tuý khét tiếng Joaquin "El Chapo" Guzman hai lần trong hai năm. Nhưng các bằng chứng mà công tố viên Mỹ đưa ra lại cho thấy, ông đã sử dụng quyền lực lớn của quân đội để giúp một băng đảng được gọi là H- 2. 

Trong hàng ngàn tin nhắn này, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mexico được  trùm ma tuý gọi với biệt danh "Padrino" hoặc "Bố già" - một nhà hảo tâm toàn năng, người đã đảm bảo hàng nghìn kg methamphetamine, cocaine, heroin và cần sa được đưa vào các thành phố của Mỹ, giúp H-2 thu lợi bất chính hàng triệu USD tiền mặt. Thậm chí, theo các công tố viên Mỹ, Tướng Cienfuegos Zepeda không chỉ đập tan các băng đảng đối thủ của H-2 mà còn dừng các hoạt động quân sự chống lại H-2, giới thiệu băng đảng này với "các quan chức Chính phủ Mexico tham nhũng khác".

Cũng theo cáo trạng mà phía Mỹ cung cấp cho báo giới, H-2 đã thực hiện "vô số hành động bạo lực khủng khiếp, bao gồm tra tấn và giết người, để bảo vệ khỏi những thách thức từ các tổ chức buôn bán ma túy đối thủ, đấu tranh giành lãnh thổ và bịt miệng những người hợp tác với cơ quan thực thi pháp luật". 

Tại Mỹ, H-2 có nhiều cơ sở phân phối ma tuý ở Los Angeles, Las Vegas, Ohio, Minnesota, North Carolina và New York. Tháng 8-2019, DEA đã hoàn thiện báo cáo về các tội danh của Tướng Cienfuegos Zepeda nhưng khi đó ông này chưa đặt chân đến Mỹ nên không thể bắt giữ. Câu hỏi được đặt ra là không hiểu sao cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mexico lại không lường trước được rủi ro này mà vẫn đến Mỹ cùng gia đình. Bởi nếu bị kết tội, ông có thể phải ngồi tù hàng chục năm.

Dưới thời Tổng thống Mexico Enrique Pena Nieto, quân đội là lực lượng tiên phong chống ma tuý. Ảnh: Getty.

Nỗ lực biện hộ với luật sư giỏi

Ngay sau khi bị bắt, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mexico đã thuê Công ty luật Cesar Duarte Jaquez tiến hành chiến dịch bảo vệ quyền lợi cho mình. Đây cũng là công ty từng đứng ra biện hộ cho cựu Thống đốc Chihuahua Genaro García Luna và Bộ trưởng Bộ Công an Felipe Calderón Hinojosa. Các luật sư của công ty này thường tính phí từ 800 USD-1.000 USD cho một giờ làm việc. 

Trong phiên điều trần chớp nhoáng hôm 16-10, Tướng Cienfuegos Zepeda được đại diện bởi hai luật sư Duane Lions và Juan Pablo Morillo, từ Quinn Emanuel Urquhart & Sullivan - đối tác của Cesar Duarte Jaquez. Được điều trần trong 5 phút, cựu Bộ trưởng Quốc phòng trong trang phục áo khoác tối màu và đeo khẩu trang, khẳng định bằng tiếng Tây Ban Nha thông qua thông dịch viên là ông đã đọc và hiểu rõ 4 tội danh phải đối mặt, liên quan đến buôn bán ma túy và rửa tiền.

Được biết, quân đội Mexico có vai trò trung tâm đối nội, vốn đã phát triển đáng kể từ khi cựu Tổng thống Felipe Calderon sử dụng để leo thang cuộc chiến chống lại băng đảng buôn bán ma tuý vào cuối những năm 2000. Tướng Cienfuegos Zepeda chính là động lực thúc đẩy sự mở rộng đó, bằng việc chứng minh cho các nhà lập pháp rằng chỉ có quân đội mới được tin tưởng để chống lại tội phạm có tổ chức. 

Vào năm 2017, ông đã thành công trong việc thúc đẩy Tổng thống Enrique Pena Nieto hệ thống hóa vai trò của quân đội trong cuộc chiến chống ma túy thành luật ở Mexico. Kể từ khi Tổng thống Andres Manuel Lopez Obrador nhậm chức vào năm 2018, quân đội đã vượt xa các hoạt động chiến đấu. Những người lính hiện làm mọi việc, từ bảo vệ các cơ sở dầu khí và bến cảng cho đến đảm nhận các công việc khác bao gồm bảo vệ sân bay và thậm chí cả chi nhánh ngân hàng của chính phủ. 

Vì thế, Tổng thống Andres Manuel Lopez Obrador mới đây đã phải tìm cách trấn an đất nước với tuyên bố rằng ông vẫn tin tưởng vào các lực lượng vũ trang là "trụ cột của nhà nước Mexico nhưng nhấn mạnh cần phải tránh bất ổn. "Chúng tôi sẽ không che đậy cho bất kỳ ai", ông Andres Manuel Lopez Obrador nói.