Bài toán ma túy khu vực Tam Giác Vàng
Năm 2015, Myanmar và Lào chiếm 25% sản lượng ma túy toàn cầu. Theo báo cáo UNODC, cả hai quốc gia này cung cấp từ 731 đến 823 tấn thuốc phiện có thể được sử dụng để sản xuất từ 72,3 đến 73,1 tấn heroin. Một số hóa chất - bao gồm acetic anhydride, ephedrine, pseudoephedrine, safrole, P2P (methamphetamine và amphetamine) và caffeine - được buôn lậu vào Myanmar để sản xuất các loại ma túy như là ma túy tổng hợp (yaba và ya ice).
Theo cảnh sát Myanmar, hơn 20 tấn ya ice và 500 triệu viên yaba sản xuất trong năm 2015 sử dụng ít nhất 3 tấn hóa chất và tiền chất ma túy. Các hóa chất này cũng được buôn lậu vào Trung Quốc cũng như các quốc gia khác trên thế giới. Trong chiến dịch tiến hành hồi tháng 8-2017 tại bang Shan, binh sĩ Myanmar tịch thu được 30 triệu viên methamphetamine và nhiều loại tiền chất ma túy.
 |
| Cây anh túc (thuốc phiện) được trồng tại những vùng nghèo bang Shan ở Myanmar. |
Chiến dịch này cũng giúp ngăn chặn ma túy vận chuyển từ bang Shan vào đất nước Thái Lan. Chính quyền Myanmar cũng triệt phá được 12 khu vực mục tiêu ở vùng phía Đông nước này trong nỗ lực cắt đứt tuyến đường vận chuyển ma túy với khu vực Tam Giác Vàng - tên gọi khu vực rừng núi hiểm trở chiếm diện tích khoảng 380.000 km2 nằm giữa biên giới 3 quốc gia Myanmar, Lào và Thái Lan. Từ lâu, Tam giác Vàng nổi tiếng là căn cứ sản xuất ma túy trong khu vực.
Giới chức chính quyền Myanmar chỉ trích các nhóm dân tộc thiểu số làm trầm trọng thêm vấn đề ma túy ở nước này. Myint Thein, Phó tổng thư ký Ủy ban Trung ương Kiểm soát sự lạm dụng ma túy của Myanmar (CCDAC), tuyên bố: "Bất cứ khi nào có bằng chứng chỉ rõ nhóm dân tộc thiểu số nào liên quan đến sản xuất ma túy thì chúng tôi sẽ sử dụng mọi biện pháp kiên quyết xóa sổ nó ngay".
Myanmar có 27 trung tâm cai nghiện ma túy nằm dưới sự quản lý của lực lượng cảnh sát quốc gia. Riêng Lào có Ủy ban Quốc gia Kiểm soát và Giám sát ma túy (LCDC). Từ năm 2002, Tổng thống Philippines ra lệnh thành lập Bộ Tư lệnh Quốc gia Chống ma túy (PDEA) được tổ chức theo kiểu Cơ quan Bài trừ ma túy Mỹ (DEA) Từ năm 1971, Singapore thành lập Cục Phòng chống ma túy quốc gia (CNB) nằm dưới sự quản lý của Bộ Nội vụ. NCB bao gồm nhiều đơn vị chống tội phạm ma túy, tuyên truyền, giáo dục phòng chống ma túy và quản lý các trung tâm cai nghiện.
Jeremy Douglas, người đứng đầu văn phòng khu vực Đông Nam Á của UNODC, cho rằng, các chính quyền khu vực này nên tập trung xử lý bọn trùm các mạng lưới ma túy lớn - thành phần sở hữu lượng tiền khổng lồ hơn cả GDP của một quốc gia trong khu vực - hơn là bắt giữ và tống vào tù đám bán lẻ hay con nghiện ma túy.
Tam giác Vàng từ lâu nổi tiếng là vùng trồng số lượng lớn thuốc phiện, nhưng trong những năm gần đây chuyển sang sản xuất ồ ạt methamphetamine và "ice" (ma túy đá) với số lượng lớn tiền chất ma túy được mua từ Ấn Độ và Trung Quốc. Hiện nay, ma túy đá xuất hiện khắp nơi ở Myanmar, Thái Lan, cũng như nhiều quốc gia láng giềng khác.
Jeremy Douglas đánh giá, mặc dù các chính quyền thường xuyên bắt giữ ma túy nhưng "chúng tôi cho rằng đó mới chỉ là phần nổi của tảng băng chìm". Các cartel ma túy xuyên quốc gia đang kiểm soát dây chuyền "sản xuất methamphetamine trên quy mô công nghiệp" với "hàng loạt cơ sở thí nghiệm sản xuất hàng trăm hay thậm chí hàng ngàn kilôgam trong một chu kỳ".
Jeremy Douglas phát biểu trong cuộc thảo luận về ma túy tại Câu lạc bộ Phóng viên nước ngoài (FCCT) ở thủ đô Bangkok của Thái Lan hồi đầu tháng 10- 2017: "Ma túy đá gây nghiện nặng, tác hại rất lớn đến người sử dụng và cũng làm hình thành nền kinh tế riêng biệt. Tại nhiều phần của bang Shan, đó là nền kinh tế ma túy với hàng ngàn người trồng cây anh túc và buôn ma túy. Tuy nhiên, sản xuất methamphetamine sinh lợi cao hơn".
Theo báo cáo đánh giá từ UNODC, các cartel ma túy kiếm được từ 30 đến 35 tỷ USD/năm chỉ riêng từ methamphetamine và heroin/thuốc phiện.
Jeremy Douglas nhận định: "Đây chính là ngành kinh doanh béo bở. Các tổ chức tội phạm hoạt động chủ yếu tại những vùng đặc biệt hay những phần ở miền Bắc Myanmar, bởi vì khu vực có sự chênh lệch giàu nghèo khá lớn. Ma túy được sử dụng nhiều hơn tại một số khu vực do chiến tranh và bởi vì người dân không có sự lựa chọn nào khác cho cuộc sống.
Các nhóm vũ trang dân tộc thiểu số cũng cần nguồn tài chính để hỗ trợ cho cuộc xung đột sắc tộc". Bọn tội phạm thường làm ăn trong 2 hay 3 quốc gia và di chuyển cơ sở rất nhanh. Tội phạm ma túy gây áp lực rất lớn đến các quốc gia Đông Nam Á.
Đại tá cảnh sát Zaw Lin Tun, lãnh đạo dự án tại CCDAC thừa nhận sự yếu kém về hệ thống chăm sóc y tế, giáo dục, cũng như thu nhập thấp khiến cho người dân một số vùng biên giới dễ trở thành mồi ngon của bọn tội phạm ma túy.
Zaw Lin Tun cho biết, có đến 40% tù nhân bị giam trong các nhà tù ở Myanmar là người nghiện hay bán lẻ ma túy và con số tăng gấp đôi tại bang Kachin miền cực Bắc đất nước, nơi diễn ra xung đột trong những năm gần đây.
