Lỗ hổng kiến thức cổ đại - Kỳ 3

• Lỗ hổng kiến thức cổ đại - Kỳ 2
• Lỗ hổng kiến thức cổ đại

Đèn đường và biển báo từ… 2.500 năm trước

Các dân tộc trong quá khứ cũng có rất nhiều vấn đề giống những khó khăn của chúng ta hôm nay, và đôi khi họ đã giải quyết chúng theo cách tương tự. Ví dụ, người La Mã cổ đại đã thay đổi một số trục giao thông chính sang đường một chiều trong giờ cao điểm. Người Pompeii cũng từng sử dụng hiệu lệnh của Cảnh sát giao thông để đối phó với giờ cao điểm.

Biển báo đường phố với những cái tên kỳ lạ đã được sử dụng ở Babylon 2.500 năm trước. Ví dụ: “Đường mà không có kẻ thù nào có thể bước qua”; hay: “Đường Hoàng Gia - đừng để người nào cản trở”. Các biển báo này được cho có hiệu quả hơn chúng ta ngày nay, bởi thay vì đậu xe bị phạt tiền, chủ xe ngựa bất tuân bị cảnh báo có thể chết.

Thành phố cổ của Antioch là nơi có đèn đường đầu tiên trong lịch sử. Và người Aztec đặt một dải màu vĩnh cửu trực tiếp vào con đường lát gạch để phân chia hai làn đường. Đường phố và đường cao tốc của chúng ta ngày nay thường chỉ có đường vẽ sơn để chia tách làn đường.

Heron, một kỹ sư của Alexandria, đã chế tạo được động cơ hơi nước thể hiện các nguyên lý của cả tuabin và động cơ phản lực. Nếu Thư viện Alexandria không bị cháy nhiều lần (xem lại kỳ 1) thì chúng ta có thể đã nghe được một câu chuyện về những chiếc xe hơi ở Ai Cập cổ đại. Ít nhất chúng ta cũng biết rằng Heron đã phát minh ra một chiếc đồng hồ đo tốc độ dùng cho ô tô.

Đi trước châu Âu 4.000 năm

Các cuộc khai quật tại Mohenjo Daro, Harappa và Kalibanga ở Pakistan và Ấn Độ đã tiết lộ sự thật đáng ngạc nhiên rằng một hệ thống quy hoạch thị xã đã được vận hành từ 4.500 năm trước. Đường phố của các thành phố cổ này đều thẳng thắn và có những khối hình chữ nhật. Một hệ thống cấp thoát nước rất tiên tiến cũng đã được phát hiện.

Con đường La Mã cổ đại ở Santa Àgueda, Minorca (Tây Ban Nha)

Những thành phố này được xây dựng bằng gạch nung. Gạch nung này rất chắc chắn nên đã được người Anh sử dụng trong việc xây dựng đường sắt trên tuyến Karachi-Lahore cách đây hơn 100 năm. Đáng chú ý là ngày nay ở Mohenjo Daro, gạch được sản xuất theo nguyên mẫu từ những tàn tích. Điều này chứng tỏ công nghệ đã đạt đến đỉnh điểm tại nhiều vùng trong quá khứ xa xôi của Ấn Độ, nhưng vì một số lý do nào đó, chúng không tiến triển thêm nữa. Từ đó, tất cả mọi thứ được thực hiện bằng cách mô phỏng những kỹ thuật cũ.

Hệ thống nước nóng để sưởi ấm thành phố được Bonnemain phát minh vào cuối thế kỷ 17 và được hoàn thiện bởi Duvoir sau đó. Tuy nhiên, trước những nhà phát minh châu Âu này tới 4.000 năm, người Hàn Quốc khá giả đã có những căn phòng “Spring room”, được sưởi ấm bằng không khí nóng lưu thông trong lỗ thông hơi dưới sàn nhà. Người Roma cổ cũng sử dụng một cơ chế sưởi ấm tương tự.  Thời Trung cổ, các thành tựu khoa học cổ xưa đã bị “biến mất” khiến người dân châu Âu phải run rẩy trong nhiều thế kỷ.

Kỹ thuật dệt siêu việt

Thành phố tiền sử của Catal Höyük ở Thổ Nhĩ Kỳ đã hơn 9.500 năm tuổi. Những mảnh còn sót lại của những chiếc thảm đã được tìm thấy trong tàn tích có chất lượng cao đến nỗi chúng có thể so sánh độ tốt với những chiếc áo đẹp nhất hiện nay.

Tượng đầu Nữ hoàng Sumeria Puabi.

Bức tượng nhà lãnh đạo xinh đẹp của Sumeria, Nữ hoàng Shub-ad (Puabi), được trưng bày trong Bảo tàng Anh cho thấy một thời gian dài trước đây người ta rất giống chúng ta hiện nay. Người phụ nữ trẻ đáng yêu đội một bộ tóc giả hiện đại đáng kinh ngạc, với những bông tai to và vòng cổ. Cô gái khéo léo sử dụng mỹ phẩm, một bộ tóc giả và đồ trang sức đắt tiền đã chết trong một nghi thức tự tử vào năm 2.900 TCN - 2.150 năm trước khi thành lập Rome.

Những sản phẩm dệt được phát hiện trong mộ của Tutankhamun được làm từ sợi vải mỏng đến nỗi không có máy móc hiện đại hay người thợ khéo tay nào có thể tái tạo lại chúng. Con dao của Tutankhamun cũng độc đáo vì nó được làm bằng sắt thiên thạch.

Vì một số lý do, kỹ năng chế tác đồ trang sức và xây dựng kiến trúc ở Ai Cập cổ đại tiên tiến hơn các giai đoạn trước đó. Trong số các kim tự tháp ở Ai Cập, những kim tự tháp đầu tiên được đánh giá là có kỹ thuật cao nhất. Tuy nhiên, sự phát triển trong ngành kim hoàn và kiến trúc đã bị xuống dốc rõ rệt ở Ai Cập từ sau năm 1300 TCN.

Vào năm 3100 TCN, Vua Menes của Ai Cập đã thực hiện một dự án khổng lồ nhằm chuyển hướng dòng sông Nile để xây dựng thủ đô Memphis. Cho tới nay, chưa có một quốc gia nào từng cố gắng thực thi một dự án khổng lồ như vậy.

Máy bay, robot đều có từ thời cổ đại?

Mặc dù nhà vệ sinh bằng sứ với nút bấm xả không nhất thiết là dấu hiệu của văn hoá cao, nhưng chúng vẫn chứng minh được sự hiện diện của công nghệ và ý thức vệ sinh đã phát triển. Cách đây 200 năm, loài người hoàn toàn không có những thứ này. Tuy nhiên, cách đây 4.000 năm, nhà vệ sinh cá nhân có hệ thống ống dẫn bằng đá và bằng gốm đã phổ biến ở thành phố Knossos, Crete. Các phòng của Cung điện Minos cũng được điều hòa bằng các đường thông gió. Với phòng điều hòa, phòng tắm và nhà vệ sinh tiên tiến, cung điện không chỉ hiện đại mà còn rộng lớn - cũng như Cung điện Buckingham ở Anh.

Ống nước nóng và lạnh được tìm thấy trong phòng tắm lát gạch tại Chan Chan, thủ đô của Đế quốc Chimu ở Nam Mỹ, nở rộ trong thế kỷ 11-15. Các sử thi cổ đại của Ấn Độ đã mô tả các thành tựu khoa học tương tự của những tiền nhân ở vùng Gagnes. Những thế kỷ sau đó, người ta vẫn không vượt được những thành tựu này của người cổ đại. Trong thời kỳ Dark Ages, nhân loại hứng chịu một sự sụp đổ trong các thành tựu khoa học và chúng ta chỉ đang “nhặt lại” các thành tựu đó trong khoảng 300 năm qua.

Chiếc xe ngựa và chiếc thuyền đầu tiên được người Sumer đóng vào thiên niên kỷ thứ 4 TCN. Bước nhảy vọt lớn tiếp theo của ngành vận tải chỉ diễn ra hơn 5.000 năm sau, vào năm 1802, khi tàu thủy hơi nước được chế tạo và tàu lửa đầu tiên ra đời vào năm 1825. Sự phát triển công nghệ vận tải đã đạt tới đỉnh cao với việc phát minh ra máy bay vào năm 1903 và chuyến bay có người lái đầu tiên vào vũ trụ năm 1961.

Sau chuyến bay của tàu Apollo 8 tới mặt trăng, tờ New York Times đã gọi thắng lợi lịch sử này là thành quả của những người ở nhiều quốc gia và sống ở nhiều thế kỷ trước đó: Eculid, Archimedes, Newton, Kepler, Copernicus và nhiều người khác.

Nhận định của New York Times được cho là đúng đắn, vì hầu hết các thành tựu khoa học chúng ta đạt được ngày hôm nay đều không phải mới so với tiền nhân. Đằng sau các nhà khoa học nguyên tử của chúng ta là Democritus. Các kỹ sư hàng không và phi hành gia của chúng ta cũng có một người tiền nhiệm trong thời cổ đại - Heron với máy bay phản lực của ông. Đằng sau những nhà robot học của chúng ta là Daedalus, người đã có những con robot tự động hóa. Nguồn gốc khoa học hiện đại nằm ở những thời xa xưa.