Khám phá hang động dưới nước lớn nhất thế giới Sac Actun

• Kandovan: Ngôi làng hang động
• Biến hang động thành biệt thự sang chảnh
• Hang động pha lê lớn nhất thế giới

Hệ thống hang động mới được phát hiện tại khu vực Tulum, phía bắc Mexico. Trước khi phát hiện hang động này, Mexico có 4 hệ thống hang động dưới nước lớn gồm: Ox Bel Ha dài 270km nằm ở phía nam Tulum, Sac Actun dài 263km nằm ở phía đông bắc Tulum, KooX Baal dài 93km và Dos Ojos dài 84km. Những nghiên cứu trước đó cho rằng, hệ thống hang động Sac Actun và Dos Ojos nằm tách biệt. 

Nhưng sau 10 tháng làm việc tại khu vực Tulum, nhóm thợ lặn thuộc Dự án Gran Acuifero Maya phát hiện rằng, hệ thống hang ngập nước Sac Actun  và hang Dos Ojos thông với nhau. Phát hiện này đồng nghĩa với việc “hợp nhất” hai hệ thống hang ngập nước lớn thành một hệ thống hang dài gần 350 km. Hệ thống hang động này được lấy theo tên của hang dài hơn là Sac Actun.

Theo ước tính, hang động này đã 10.000 năm tuổi nằm ngầm dưới nước. Không chỉ có giá trị về mặt cảnh quan, sinh vật, hệ thống hang động này còn là một di chỉ khảo cổ học, hứa hẹn sẽ giúp giải mã những bí ẩn về cuộc sống con người thời cổ đại, trong đó có nền văn minh Maya. 

Bởi khu vực này tập trung nhiều di tích tín ngưỡng của người Maya. Người Maya xây dựng mạng lưới các hố sụt liên kết với các mạch nước ngầm trong lòng đất được gọi là cenotes. 

Theo nhà thám hiểm kiêm khảo cổ học Guillermo de Anda từ Viện Nhân chủng và Lịch sử học, diện tích của hang động dưới nước này chứa đến 250 hố tự nhiên cenote - một loại hố hình thành từ đá vôi và có 198 vết tích cổ của con người, 140 hố trong số đó là của người Maya nguyên thủy. Các cenotes này được xem là chốn linh thiêng, là cánh cổng để giao tiếp với Chúa Trời.

Ông Guillermo de Anda, Giám đốc Dự án Gran Acuifero Maya cho biết, quá trình khám phá hang động này giống như là cố gắng đi theo các tĩnh mạch trong cơ thể, đó là một mê cung, đôi khi là một con đường, đôi khi con đường lại tách thành nhiều nhánh. Nhóm thám hiểm phải lặn rất thận trọng.

Ông Guillermo de Anda cho biết: “Có khoảng 200 hang ngầm trong hệ thống hang động phong phú mà chúng tôi nghĩ rằng chúng nối với nhau. Dù không chắc lắm, nhưng giờ đây, chúng ta biết rằng, có sự kết nối dưới nước. Hang động này được xem như di chỉ khảo cổ quan trọng nhất trên thế giới do liên quan tới hơn 100 bối cảnh khảo cổ. Đồng thời chúng chứa đựng những bằng chứng về người định cư đầu tiên tới châu Mỹ cũng như nền văn minh Maya cổ đại. Họ đã phát triển như thế nào? Khám phá này giúp chúng tôi hiểu rõ hơn các nghi lễ, địa điểm hành hương, cũng như nền văn minh vĩ đại cuối cùng trước khi bị dân Tây Ban Nha xâm chiếm”.

Cụ thể, các nhà khảo cổ đã phát hiện thấy những bộ xương người Maya cổ có niên đại khoảng 9.000 năm cùng nhiều mảnh vụn đồ gốm và vật chạm khắc trên tường. Những tạo tác lớn như điện thờ thần linh và bậc thang ở các hố cenote cũng được tìm thấy. 

Phát hiện này gợi ý cho việc có sự tồn tại của con người ở vùng phía Tây Mexico sớm hơn vài ngàn năm so với ước tính của các nhà thám hiểm, hay cả về hoạt động giao thương của người Maya. Các nhà thám hiểm còn thu nhặt được những hóa thạch còn sót lại của loài lười khổng lồ hay gấu và loài voi gomphothere đã tuyệt chủng ở kỷ Băng Hà.

Dù đã thành công khi phát hiện được nhiều vết tích khảo cổ có giá trị, nhưng các nhà thám hiểm cũng đang e ngại các hoạt động du lịch của con người có thể tàn phá các vết tích này, khi họ lặn vào các hố cenote, cũng như xả rác gây ô nhiễm nơi đây. Do đó trong giai đoạn tới, các nhà nghiên cứu sẽ tiếp tục phân tích nguồn nước, đánh giá đa dạng sinh học, thu thập những cổ vật trong hang; đồng thời xây dựng các biện pháp bảo tồn và tiếp tục lập bản đồ hệ thống hang động ngập nước khu vực này.

Bên cạnh đó, đội thám hiểm cũng đặt mục tiêu tìm kiếm bằng chứng về sự liên kết giữa hệ thống hang động Sac Actun và 3 hang động ngập nước khác ở gần đó. Bởi “vẫn còn có những hang động xung quanh Sac Actun, chúng có thể thông với hang động này",  Robert Schmitter - thành viên của đội thám hiểm cho biết thêm.