“Cuộc chiến” chưa tới hồi kết

• Đại dịch toàn cầu tác động tới công nghiệp quốc phòng như thế nào?
• Hơn 126.000 người nhiễm, đại dịch toàn cầu COVID-19 không loại trừ bất cứ ai

Vào thời điểm một năm về trước, khi công bố COVID-19 là đại dịch toàn cầu, Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nói đây không chỉ là một cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng, mà còn là một cuộc khủng hoảng (sẽ) tác động đến mọi lĩnh vực và mọi quốc gia, tổ chức, cá nhân đều phải tham gia vào cuộc chiến này.

"Tất cả các quốc gia vẫn có thể thay đổi diễn biến của đại dịch này", người đứng đầu WHO nói. Thời điểm đó, thế giới ghi nhận 119.000 ca mắc COVID-19, với hơn 5.000 ca tử vong ở 114 quốc gia, trong đó phần lớn là ở Trung Quốc đại lục, với Vũ Hán (tỉnh Hồ Bắc) là tâm dịch nóng nhất.

Một năm trôi qua, thế giới đã đổi thay quá nhiều, biến động quá nhiều vì COVID-19. Dù chính phủ các nước đã nỗ lực triển khai nhiều biện pháp phòng ngừa khác nhau để bảo vệ người dân khỏi nguy cơ lây nhiễm, nhưng dịch bệnh tàn khốc này vẫn đã khiến tới hơn 118 triệu người nhiễm với hơn 2,6 triệu ca tử vong, đồng thời làm cho nền kinh tế toàn cầu rơi vào tình trạng suy thoái nghiêm trọng nhất trong gần một thế kỷ qua.

Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus.

Theo các chuyên gia, câu trả lời khi nào đại dịch COVID-19 kết thúc là khó xác định hơn rất nhiều so với thời điểm nó bắt đầu, bởi các quốc gia khác nhau sẽ "chiến thắng" dịch bệnh vào những thời điểm khác nhau. Bên cạnh các biện pháp phòng tránh, việc phát triển thành công nhiều loại vaccine ngừa COVID-19 như Sputnik V (Nga), Pfizer và Johnson & Johnson (Mỹ) hay AstraZeneca (Anh)… đã thắp lên hi vọng về cơ hội thay đổi diễn biến của đại dịch.

Tuy vậy, dù vaccine ngừa COVID-19 được phát triển trong thời gian nhanh kỷ lục, nhưng có một sự thật hiện hữu rằng virus vẫn đang tồn tại và lây lan trong cộng đồng. "Chúng tôi không hướng tới một tương lai không có COVID-19. Thực sự, những gì chúng tôi mong muốn đó là vaccine sẽ đưa các quốc gia quay lại trạng thái bình thường, không còn những con số lây nhiễm và tử vong cao như hiện tại nữa", Jodie McVernon, giám đốc dịch tễ học tại Viện Nhiễm trùng và Miễn dịch Peter Doherty ở Melbourne nhận định.

Ben Cowling, giáo sư dịch tễ học tại Đại học Hong Kong cho rằng cần phải triển khai tiêm vaccine ngừa COVID-19 đại trà cho ít nhất 2/3 dân số nếu muốn chạm vào "giấc mơ" miễn dịch cộng đồng. Tại thời điểm đó, "virus sẽ tiếp tục tồn tại và lây lan trong nhiều năm tới, nhưng sẽ không gây ra mối đe dọa lớn đối với các hệ thống chăm sóc sức khỏe".

Các chuyên gia vẫn chưa khẳng định được sự tuần hoàn đó sẽ diễn ra như thế nào. Một giả thuyết cho rằng ở các vùng khí hậu ôn đới, virus có thể phát triển theo mùa như bệnh cúm, ảnh hưởng đến nhóm người chưa được miễn dịch. Ý kiến khác cho rằng virus lúc đó có thể sẽ tiếp tục lây lan ở mức độ thấp, với khả năng bùng phát trở lại trong các nhóm dân số dễ bị tổn thương hoặc có khả năng miễn dịch yếu.

Tuy vậy, ngay cả khi có vaccine ngừa COVID-19, việc xuất hiện nhiều biến thể mới khác nhau của virus SARS-CoV-2 đã làm dấy lên những lo ngại về khả năng chúng sẽ phá vỡ hệ thống miễn dịch của con người và cản trở quá trình miễn dịch cộng đồng. "Các biến thể có thể xuất hiện theo dạng virus mới. Vì vậy, hy vọng để đạt được khả năng miễn dịch chống lại loại virus ban đầu sẽ không còn nữa", Jon Andrus, giáo sư về sức khỏe toàn cầu tại Đại học George Washington đưa ra giả thuyết.

Bằng chứng sơ bộ liên quan đến một biến thể lần đầu tiên được xác định ở Nam Phi và một biến thể khác ở Brazil cho thấy những người trước đây đã bị nhiễm các chủng cũ hơn có thể có nguy cơ bị nhiễm lần thứ hai với những chủng mới này. 

Tương tự, các kết quả thử nghiệm lâm sàng gần đây đã chỉ ra rằng, biến thể mới có thể "trốn tránh" các kháng thể được tạo ra để chống lại dạng ban đầu của virus SARS-CoV-2, theo tờ SCMP. Dù vậy, giáo sư Andrus cho biết vaccine có thể được cải tiến hàng năm để bắt kịp với "sự tiến hóa" của các biến thể. "Có lẽ chúng ta sẽ cần một sự cải tiến vaccine qua từng năm", ông Andrus cho hay, nhưng lưu ý rằng vẫn còn quá sớm để nói chuyên sâu về vấn đề này.

Theo Ashley St. John, phó giáo sư tại Trường Y Duke-NUS ở Singapore, vaccine hiện tại vẫn là công cụ quan trọng để bảo vệ mọi người chống lại virus, và quá trình kiểm soát đại dịch để đưa thế giới quay lại trạng thái bình thường sẽ phụ thuộc vào tốc độ tiêm chủng của mỗi quốc gia.

"Khi có nhiều cá thể được tiêm phòng hơn, chúng ta có thể chuyển sang giai đoạn mà ở đó vaccine được tin tưởng hoàn toàn trong việc giữ an toàn cho mọi người", bà St. John nhận định, đồng thời nói rằng sẽ cần thời gian cho tới lúc cộng đồng đạt ngưỡng miễn dịch cần thiết giúp ngăn chặn sự lây lan.

Mục tiêu của WHO là chấm dứt "giai đoạn cấp tính" của đại dịch, giảm số người nhập viện, tử vong và bệnh nặng trên toàn thế giới vào cuối năm nay. Kế hoạch của họ xoay quanh sự thành công của Cơ chế tiếp cận vaccine toàn cầu (COVAX). Trong bối cảnh rất nhiều quốc gia đang chạy đua để giành được những hợp đồng mua vaccine thì COVAX được xem như "cứu tinh" của các nước nghèo trong cuộc chiến chống lại đại dịch COVID-19. Đến nay, hàng chục nước trên thế giới, chủ yếu là các nước châu Phi đã tiếp nhận vaccine ngừa COVID-19 trong COVAX.

Trong hơn một năm chống chọi với COVID-19 vừa qua, dù gặp nhiều khó khăn và thách thức, nhưng nhờ tinh thần "chung sức, đồng lòng", chúng ta có quyền hi vọng đại dịch sẽ sớm kết thúc, đưa thế giới trở lại trạng thái bình thường. WHO khẳng định "không bao giờ là quá muộn" để đảo ngược tình hình, điều quan trọng là duy trì các nỗ lực phòng chống và ứng phó bền vững ở tất cả các cấp, từ cộng đồng, quốc gia, khu vực và trên toàn cầu với tinh thần đoàn kết.