“Điểm mặt” hàng loạt vi phạm về hoạt động khoáng sản ở tỉnh Lào Cai

• Ngân sách thất thu vì “chảy máu” khoáng sản
• Vẫn “nóng” tình trạng khai thác khoáng sản trái phép ở Lâm Đồng
• Bắt 8 vụ vận chuyển trái phép khoáng sản, thu trên 3.300 tấn than, xít

Sau khi chỉ rõ những tồn tại, sai phạm, Tổng Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chức năng tiến hành các biện pháp khắc phục, xử lý dứt điểm những sai phạm.

Phát hiện hàng loạt khuyết điểm, vi phạm   

Ngày 11-6, Thanh tra Chính phủ có Thông báo số 901/TB-TTCP kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật trong công tác quản lý, khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn tỉnh Lào Cai (giai đoạn 2005-2015). 

Theo đó, qua thanh tra cho thấy, trong giai đoạn 2005-2015, UBND tỉnh Lào Cai chưa ban hành kịp thời một số văn bản quy định về phí bảo vệ môi trường và một số văn bản quy định về tính thuế tài nguyên chưa sát với giá khoáng sản thực tế của thị trường, dẫn đến có lợi cho doanh nghiệp và thất thu ngân sách Nhà nước. 

Việc lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch khoáng sản làm vật liệu thông thường trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2005-2020, không có diện tích, ranh giới quy hoạch của từng điểm mỏ là chưa đúng với quy định tại Điều 20, Nghị định số 124/2007/NĐ-CP ngày 31-7-2007 của Chính phủ về quản lý vật liệu xây dựng, gây khó khăn cho công tác quản lý và bảo vệ khoáng sản. 

Việc cung cấp thông tin về quy hoạch và giới thiệu địa điểm dự án: có 13 dự án khoáng sản được giới thiệu địa điểm với diện tích vượt so với quy hoạch là 196,77 ha vào đất rừng sản xuất, đất nông nghiệp và các loại đất khác; có 11 dự án khai thác khoáng sản nằm ngoài quy hoạch với diện tích 65,41 ha là chưa đúng với quy định.

Đối với Dự án khai thác, tuyển và luyện vàng gốc, mỏ vàng Minh Lương, qua thanh tra cho thấy, việc giới thiệu địa điểm và thông báo quỹ đất quy hoạch là 21,18 ha, nhưng Bộ Tài nguyên và Môi trường đã cấp Giấy phép khai thác khoáng sản với diện tích khu vực khai thác là 112 ha; ngày 18-11-2010, UBND tỉnh Lào Cai lại cấp Giấp chứng nhận đầu tư, chứng nhận Công ty đầu tư dự án khai thác, tuyển và luyện quặng vàng gốc mỏ vàng Minh Lương với diện tích 151,18 ha, vượt so với quy hoạch 130 ha, vi phạm nguyên tắc sử dụng đất đai. 

Nhiều sai phạm liên quan đến công tác quản lý, khai thác, chế biến khoáng sản ở tỉnh Lào Cai.

Cụ thể, việc UBND tỉnh cấp Giấy chứng nhận đầu tư số 112.000.369, ngày 1-4-2013 chỉ ghi: được hưởng các ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định tại Nghị định số 124/2008/NĐ-CP ngày 11-12-2008 và số 122/2011/NĐ-CP ngày 27-12-2011 của Chính phủ là không đúng quy định tại các Nghị định nêu trên.

Ngoài ra còn một số Giấy chứng nhận đầu tư không ghi cụ thể dự án được hưởng ưu đãi đầu tư về miễn, giảm mà chỉ ghi “dự án được hưởng các ưu đãi theo Luật Đầu tư năm 2005 và các quy định hiện hành” là không đúng với quy định. Đồng thời, một số dự án khai thác khoáng sản được chủ đầu tư chuyển nhượng quyền khai thác khoáng sản khi chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép là vi phạm quy định tại Điều 66 của Luật Khoáng sản và việc UBND tỉnh Lào Cai cho phép một số chủ đầu tư khai thác tận thu khoáng sản 8 năm là vi phạm.

Chủ tịch UBND tỉnh chịu trách nhiệm về những sai phạm

Theo Thanh tra Chính phủ, trong giai đoạn 2007-2015, tỉnh Lào Cai đã cấp phép khai thác khoáng sản và giao đất tại 13 dự án, diện tích vượt so với quy hoạch 196,77 ha (8 dự án khai thác khoáng sản, diện tích 135,81 ha và 5 dự án tận thu khoáng sản, diện tích 60,96 ha) vào đất rừng sản xuất, đất nông nghiệp và các loại đất khác; có 11 dự án khai thác khoáng sản nằm ngoài quy hoạch với diện tích 65,41 ha, vi phạm Luật Khoáng sản năm 2010. 

Đối với Công ty TNHH Xây dựng, Thương mại Lilama: UBND tỉnh cho phép Công ty thực hiện dự án nhà hàng, khách sạn, nhưng thực tế đã khai thác apatit trái phép. 

Đáng chú ý, trong giai đoạn từ 2008-2011, UBND tỉnh Lào Cai đã không ban hành quyết định tính hệ số quy đổi khối lượng từ quặng thành phẩm hoặc quặng tuyển ra quặng nguyên khai để tính phí bảo vệ môi trường, gây thất thoát ngân sách Nhà nước. 

Qua thanh tra tại 6 chủ đầu tư, đã phát hiện việc quản lý nguồn thu tài chính từ hoạt động khoáng sản đang còn nhiều khuyết điểm, vi phạm, gây thất thoát ngân sách Nhà nước với số tiền hơn 95 tỷ đồng.

Tại Thông báo số 901/TB-TTCP của Thanh tra Chính Phủ nêu rõ, việc quản lý và khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh Lào Cai thiếu chặt chẽ, nhất là việc chấp hành chính sách, pháp luật về hoạt động khoáng sản, chuyển nhượng quyền khai thác khoáng sản, quản lý tài chính thiếu chặt chẽ, có nhiều dự án đầu tư về khoáng sản không hiệu quả, dẫn đến nhiều tổ chức, cá nhân vi phạm trong việc quản lý và khai thác khoáng sản, gây lãng phí tài nguyên và khoáng sản của Nhà nước. 

Hiệu quả kinh tế cho Nhà nước từ hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh Lào Cai thời gian qua đạt thấp… Những tồn tại, khuyết điểm, sai phạm nêu trên bên cạnh những nguyên nhân khách quan, về mặt chủ quan là do việc triển khai thực hiện một số quy định của pháp luật liên quan đến công tác quản lý, khai thác khoáng sản của UBND tỉnh Lào Cai và các cơ quan chức năng trong giai đoạn 2005-2015 còn chậm, chưa đồng bộ và thiếu chặt chẽ. 

Công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản chưa thường xuyên, hiệu quả thấp. Một số chủ đầu tư chưa thực hiện nghiêm túc quy định của pháp luật về nghĩa vụ tài chính và môi trường trong hoạt động khoáng sản. Trách nhiệm thuộc về Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai, Phó Chủ tịch UBND tỉnh phụ trách cùng một số cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.

Trước những tồn tại, khuyết điểm nêu trên, Tổng Thanh Tra Chính phủ đã có kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo một số cơ quan chức năng triển khai các biện pháp xử lý vi phạm, khắc phục những tồn tại.