Vọng mãi lời thề bất hủ - "chí công vô tư"

Theo sử sách ghi lại, Lễ hội Minh Thề được biết đến từ năm 1561  do công của Thái hoàng Thái hậu Vũ Thị Ngọc Toản (vợ của Thái Thượng hoàng Mạc Đăng Dung). Tương truyền, tại chính ngôi chùa Hòa Liễu ngày nay, bà đã cùng với dân làng lập ra một "Hịch văn hội Minh Thề". Hịch này quy định, mọi người trong làng không phân biệt đẳng cấp, giàu nghèo, phải biết lấy "chí công" làm trọng; không làm điều xấu, không xâm phạm của công. Trải qua hơn 6 thế kỷ, Lễ hội Minh Thề đã trở thành một di sản văn hóa phi vật thể độc đáo được cư dân bản địa gìn giữ như viên ngọc quý và được phát huy từ thế hệ này qua thế hệ khác. Vào ngày chính hội, dân làng dựng một đài thề trước cửa chùa Hòa Liễu. Chiếc mũ cổ của Thành hoàng làng được đặt ở vị trí cao nhất trên đài thề. Các lãnh đạo địa phương và người dân dự lễ ngồi theo thứ tự phía dưới.

Theo quy định, chủ lễ phải là bậc cao niên, gia đình hạnh phúc, con cháu thảo hiền, chấp hành nghiêm chỉnh quy định của pháp luật. Sau lễ dâng hương, dâng rượu, dâng nước… lễ tuyên thệ bắt đầu. Một con dao thiêng bọc vải hồng điều được trao cho chủ lễ. Chủ lễ dùng con dao này vẽ một vòng tròn tượng trưng trước đài thề và cắm dao vào chính giữa vòng tròn ấy rồi dùng con dao thiêng này cắt cổ gà. Tiết gà được pha với rượu chia đều cho mỗi người một chén nhỏ như thể hiện sự đồng tâm của cả cộng đồng. Trong khói hương nghi ngút, những lời thề với thần linh, với tổ tiên âm vang cả một góc trời. Hãy nghe: "... Nếu có lòng tham, lấy của công về làm của tư - Nguyện thần linh đả tử"; "... Mọi người đều phải công minh, chính trực, không tham lam, vơ vét. Người nào tà tâm trộm cắp của nhau - Nguyện cho thần linh đả tử"... Tiếp đó, tất cả mọi người cùng hô vang: "Y như mệnh thề".

Nghi lễ tại Lễ hội Minh Thề.

Theo ông Nguyễn Trọng Khải, Chủ tịch UBND xã sở tại, Lễ hội Minh Thề đã và đang phát huy rất lớn những giá trị nhân văn trong cuộc sống đương đại, có sức lan tỏa trong cộng đồng. Trong những năm qua, trên địa bàn không xảy ra các vụ việc phức tạp về ANTT, ý thức chấp hành pháp luật của người dân được nâng cao. Hàng năm, khi Lễ hội Minh Thề được tổ chức, người dân kéo đến chật sân đền - chùa, yên lặng và trật tự quan sát, để cùng nhau thụ cảm tư tưởng "chí công vô tư", ý thức trách nhiệm với cộng đồng "không lấy của công thành của tư".

Đặc biệt, mỗi khi có dịp hội tụ đông đủ hay tổ chức cúng giỗ, một số dòng họ trong làng đều tuyên đọc lời văn thề của dòng họ (được soạn dựa theo nội dung văn thề ở đền - chùa Hòa Liễu). Ở trường cấp 1, cấp 2 trong xã, có nhiều thầy cô giáo giảng giải nội dung Lễ hội Minh Thề cũng như khuyến khích học sinh tìm hiểu chiều sâu triết lý của lễ hội độc đáo này