Kêu gọi đối thoại để thành lập chính phủ đoàn kết dân tộc ở Yemen

Hưởng ứng lời kêu gọi quyên góp 274 triệu USD để viện trợ khẩn cấp cho hàng triệu người là nạn nhân cuộc chiến ở Yemen của Liên Hợp Quốc (LHQ) và theo chỉ đạo của Quốc vương Salman, ngày 18/4, Saudi Arabia đã tuyên bố sẽ viện trợ nhân đạo trị giá 274 triệu USD cho Yemen. Saudi Arabia cũng khẳng định vương quốc này “luôn sát cánh với nhân dân Yemen anh em”, đồng thời hy vọng “an ninh và ổn định sẽ được khôi phục” tại nước láng giềng của mình.

Tình hình tại Yemen, nơi Saudi Arabia đang chỉ huy chiến dịch không kích kéo dài ba tuần qua nhằm vào lực lượng nổi dậy Houthi, hiện đang ở mức “báo động nghiêm trọng” khi các hoạt động quân sự đã phá hủy nhiều trường học, bệnh viện, các nhà máy chế biến lương thực và nhiều cơ sở hạ tầng dân dụng ở nước này.

Giới chức Yemen cho biết, chỉ trong ngày 17/4 đã có ít nhất 76 người thiệt mạng trong các cuộc không kích do Saudi Arabia đứng đầu, nhằm vào lực lượng phiến quân Houthi được huy động chi viện cho cuộc tấn công nhằm vào phe trung thành với chính quyền Yemen tại thành phố Aden, cũng như trong cuộc giao tranh bùng phát ở Taez.

Nhiều ngôi nhà bị phá hủy tại thủ đô Sanaa. Ảnh: Reuters.

Theo nguồn tin trên, phần lớn số người thiệt mạng là phiến quân Houthi. Cùng một ngày, phiến quân Al-Qaeda chi nhánh ở bán đảo Arab đã giành được quyền kiểm soát một doanh trại quân đội chiến lược ở thành phố Mukalla, thủ phủ tỉnh miền Đông Nam Hadramawt lớn nhất Yemen, thu giữ nhiều vũ khí hạng nặng, trong đó có xe tăng, pháo binh và vũ khí hạng nặng khác. Một quan chức giấu tên của Yemen xác nhận Al-Qaeda đã kiểm soát toàn bộ Mukalla, 1 ngày sau khi chiếm sân bay thành phố này.

Trước bối cảnh trên, ngày 17/4, Iran chính thức đệ trình lên LHQ kế hoạch hòa bình 4 điểm cho Yemen. Trong lá thư gửi Tổng Thư ký LHQ Ban Ki-moon, Ngoại trưởng Iran Mohammed Javad Zarif kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức và chấm dứt mọi cuộc tấn công của quân đội nước ngoài, viện trợ nhân đạo, nối lại đối thoại toàn quốc và “thành lập một chính phủ đoàn kết dân tộc đa đại diện”.

Ngoại trưởng Zarif cho rằng, điều cấp thiết đối với cộng đồng quốc tế là cần tham gia hiệu quả hơn trong việc chấm dứt các cuộc không kích vô ích và thiết lập lệnh ngừng bắn, đồng thời khẳng định giải pháp duy nhất để khôi phục hòa bình và sự ổn định tại Yemen là cho phép tất cả các đảng phái ở nước này thành lập một chính phủ đoàn kết dân tộc duy nhất mà không kèm theo điều kiện tiên quyết nào cũng như không có sự can thiệp của nước ngoài.

Ông Zarif nhấn mạnh: “Các cường quốc bên ngoài không nên đặt ra điều kiện cho tương lai của Yemen. Họ không nên can thiệp vào tiến trình đàm phán. Điều họ cần làm là tạo điều kiện cho các cuộc đối thoại giữa các nhóm ở Yemen. Và đó là điều chúng tôi sẽ làm”.

Trước đó, phát biểu tại Câu lạc bộ Báo chí quốc gia ở Washington (Mỹ) ngày 16/4, Tổng Thư ký Ban Ki-moon đã lần đầu tiên, kể từ khi Saudi Arabia tiến hành chiến dịch không kích, lên tiếng kêu gọi các bên tại Yemen ngừng bắn ngay lập tức.

Theo ông Ban Ki-moon, Yemen đã rơi vào khủng hoảng trước khi xảy ra các rối loạn gần đây, khiến mức độ an ninh lương thực thấp hơn cả những nước nghèo nhất ở châu Phi. Các cuộc giao tranh hiện nay chỉ làm nghiêm trọng thêm vấn đề này. Vì vậy, Tổng Thư ký LHQ kêu gọi tất cả các bên ngừng bắn ngay lập tức. Ông khẳng định “tiến trình ngoại giao được LHQ ủng hộ là cách tốt nhất để thoát khỏi một cuộc chiến tranh dai dẳng kéo theo các tác động nghiêm trọng đến sự ổn định của toàn khu vực”.

Ông Ban Ki-moon cho biết thêm rằng, Saudi Arabia đã nhất trí là cần một tiến trình chính trị để giải quyết cuộc khủng hoảng tại Yemen. Ông kêu gọi tất cả người dân Yemen tham gia tiến trình này.

Chia sẻ quan điểm này, cùng ngày, tân Phó Tổng thống kiêm Thủ tướng Yemen Khaled Bahah đã lên tiếng kêu gọi các lực lượng vũ trang Yemen ủng hộ chính phủ “hợp pháp” đang lưu vong, đồng thời kêu gọi liên quân do Saudi Arabia dẫn đầu không triển khai bộ binh đến Yemen nhằm tránh gây thêm thương vong và thiệt hại.

Theo ông Bahah, chính người Yemen cần đối phó với các diễn biến trên bộ dưới sự yểm trợ của các cuộc không kích. Phó Tổng thống Yemen cũng kêu gọi viện trợ nhân đạo nhằm tránh thảm họa do thiếu lương thực, thuốc men, điện, nước...

Giới quan sát chỉ ra rằng, các cuộc không kích của Saudi Arabia đến nay chỉ nhằm vào phiến quân Houthi theo dòng Hồi giáo Shiite chứ không ngó ngàng đến những khu vực mà phiến quân Al-Qaeda theo dòng Sunni chiếm đóng. Các cuộc không kích này cũng đang vấp phải những chỉ trích của một số tổ chức quốc tế vì gây ra thương vong cho dân thường.