Hủy hội đàm giữa 2 ngoại trưởng Mỹ - Nhật: Liên minh chiến lược đứng trước nguy cơ tan vỡ?

Chuyến công du Washington vào cuối tuần này của Ngoại trưởng Katsuya Okada đã được lên kế hoạch từ trước. Hơn nữa, đây là chuyến đi tiền trạm để chuẩn bị cho chuyến công du Tokyo của Tổng thống Barack Obama dự kiến diễn ra trong 2 ngày (12 và 13/11).

Giới thạo tin cho biết, nội dung chính của cuộc hội đàm giữa Ngoại trưởng Hillary Clinton với Ngoại trưởng Katsuya Okada xoay quanh kế hoạch di chuyển căn cứ không quân Futenma. Nhật Bản là bên đề xuất cuộc gặp kể trên nhằm giải thích lập trường về kế hoạch di chuyển căn cứ không quân Futenma, nhưng Mỹ không hưởng ứng "chủ đề gai góc này". Bộ trưởng Quốc phòng Robert Gates cũng vừa có chuyến công du tới Nhật Bản để yêu cầu Tokyo thực hiện những cam kết trước đây, nhưng chưa nhận được sự chấp thuận của Thủ tướng Yukio Hatoyama. Ông Robert Gates thậm chí còn dọa, Mỹ sẽ không rút 8.000 lính thủy đánh bộ Mỹ từ Okinawa tới đảo Guam như đã thỏa thuận.

Có người còn cảnh báo, nguy cơ mâu thuẫn, thậm chí đối đầu trong quan hệ Nhật - Mỹ có thể xảy ra và điều này ảnh hưởng lớn tới chuyến thăm sắp tới của Tổng thống Barack Obama.

Ngoại trưởng Hillary Clinton với Ngoại trưởng Katsuya Okada trong cuộc tiếp xúc mới đây.

Giới phân tích cho rằng, sự nguội lạnh trong quan hệ Mỹ-Nhật bắt đầu sau khi Thủ tướng Yukio Hatoyama chủ trương, Tokyo phải triển khai một đường lối đối ngoại độc lập hơn với Mỹ. Việc huỷ cuộc hội đàm còn diễn ra đúng thời điểm uy tín cũng như tỷ lệ ủng hộ đối với nội các của Thủ tướng Yukio Hatoyama bị giảm mạnh từ mức 72% (giữa tháng 9) xuống còn 61,8% (1/11). Tỷ lệ ủng hộ đối với Đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) cầm quyền đã giảm xuống còn 43,4%, trong khi tỷ lệ ủng hộ đối với Đảng Dân chủ Tự do (LDP) đối lập lại tăng lên 21,1%. Điều đáng nói là một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ nêu trên bị suy giảm có việc di chuyển căn cứ không quân Futenma.

Dư luận cho rằng, kể từ khi đắc cử và lên nắm quyền (tháng 9), Thủ tướng Yukio Hatoyama đã đưa ra nhiều tuyên bố khiến Mỹ không hài lòng. Điều đáng nói là ông Yukio Hatoyama không dừng lại ở những tuyên bố, mà thúc đẩy nhiều việc "nhanh hơn dự kiến". Thủ tướng Yukio Hatoyama đang yêu cầu Mỹ phối hợp để chuyển căn cứ không quân Futenma của lính thủy đánh bộ Mỹ tới khu vực bên ngoài Okinawa.

Theo thỏa thuận đã ký năm 2006, phải tới năm 2014 căn cứ không quân Futenma mới chuyển từ thị trấn Ginowan tới một khu vực thưa dân cư hơn ở Nago cũng thuộc Okinawa. Nhưng Thủ tướng Yukio Hatoyama muốn Mỹ chuyển căn cứ không quân Futenma ra khỏi Okinawa, nhưng Washington không chấp nhận giải pháp này.

Giới bình luận cho rằng, việc chuyển căn cứ không quân Futenma có thể ảnh hưởng tới mối liên minh chiến lược giữa Tokyo và Washington. Được biết, Mỹ hiện có khoảng 47.000 binh sĩ đóng tại Nhật Bản, trong đó hơn 50% đồn trú tại Okinawa