Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ (OAS) lần thứ 7: Hòa giải và tranh cãi

Với chủ đề “Thịnh vượng và công bằng: Thách thức hợp tác ở khu vực châu Mỹ”, hội nghị lần này đã thu hút được sự chú ý của đông đảo dư luận bởi sự tham gia lần đầu tiên của Cuba. Tuy nhiên, nội dung hàn gắn quan hệ các nước dường như vẫn đang bị che lấp bởi những tranh cãi giữa Mỹ - Venezuela và một số quốc gia khác về quyền tự quyết dân tộc.

Có thể nói rằng, sự tham dự của Cuba tại hội nghị lần này là một thông điệp mạnh mẽ mà các quốc gia ở châu Mỹ muốn nhắn nhủ tới thế giới, nhất là trong bối cảnh Mỹ-Cuba đang dần từng bước bình thường hóa quan hệ ngoại giao. Trên thực tế, vấn đề Cuba từng là biểu tượng của sự chia rẽ, mất đoàn kết tại khu vực kể từ khi hội nghị này được tổ chức vào năm 1994.

Năm 2012, tại Colombia, mặc dù tất cả các nhà lãnh đạo Mỹ Latinh và Caribbea đều nhất trí mời Cuba tham dự hội nghị thượng đỉnh song vẫn vấp phải sự phản đối từ Mỹ và Canada. Lần này, không những hoan nghênh sự có mặt của phái đoàn chính quyền La Habana mà trong tối khai mạc, Tổng thống Mỹ Barack Obama còn bắt tay và ngồi cùng Chủ tịch Cuba Raul Castro.

Sau 21 năm, lần đầu tiên Cuba tham dự Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ. Ảnh: El Diario

Chưa hết, vào ngày 11/4, hai nguyên thủ này còn có một cuộc đối thoại thượng đỉnh đầu tiên sau hơn 50 năm cấm vận và trừng phạt. Cuộc gặp này được thực hiện chỉ 2 ngày sau khi Mỹ và Cuba có cuộc hội đàm cấp Bộ trưởng Ngoại giao và Nhà Trắng đang xem xét việc đưa Cuba ra khỏi danh sách các nước bảo trợ khủng bố.

Hãng tin Notimex của Mexico cho biết, trong hai ngày diễn ra hội nghị thượng đỉnh, đại biểu các quốc gia đã bàn thảo nhiều vấn đề khu vực cần quan tâm, trong đó sự chú ý hàng đầu vẫn là mối quan hệ Mỹ-Cuba. Hiện tại, Brazil đang đóng vai trò hòa giải, là cầu nối giữa hai bên.

Ngoài ra, một vấn đề hòa giải khác cũng đang được bàn đến chính là mối quan hệ Mỹ-Venezuela. Cho tới thời điểm hiện tại, quan hệ giữa hai quốc gia này đang ở ngưỡng xấu. Nói thế là bởi lẽ Washington mới đưa ra một loạt lệnh trừng phạt nhằm vào các quan chức chính quyền Caracas. Đáp lại, Venezuela cũng có những biện pháp tương ứng nhằm vào giới chức Mỹ. Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro còn thực hiện một chiến dịch thu thập 10 triệu chữ ký vào bản kiến nghị gửi tới hội nghị để buộc Mỹ phải hủy bỏ sắc lệnh coi Venezuela là mối đe dọa an ninh quốc gia.

Kết quả là, trong cuộc họp báo nhân chuyến thăm ở Jamaica hôm 9/4, Tổng thống Mỹ Barack  Obama đã thừa nhận rằng, Caracas không phải là mối đe dọa đối với an ninh nước này… Bên cạnh đó, một biểu tượng hòa giải khác cũng được đem đến Hội nghị thượng đỉnh OAS lần thứ 7 này là thông báo của Tổng thống Colombia Juan Manuel Santos về những tiến bộ đạt được trong tiến trình đàm phán hòa bình ở nước này cũng như những đề xuất mới nhằm chấm dứt cuộc xung đột kéo dài nhất tại khu vực này.

Tuy nhiên, đối ngược với những tín hiệu vui về sự hợp tác thì tại hội nghị thượng đỉnh, người ta cũng bắt gặp cả những nét buồn của sự tranh cãi. Đó là việc hội nghị không ra tuyên bố chung do Mỹ và Canada không tán thành quyết định vốn được tất cả các nước Mỹ Latinh và Caribbea đồng thuận về môi trường, quyền được giáo dục tự do và yêu cầu hủy bỏ sắc lệnh hành pháp ngày 9/3 của Tổng thống Mỹ Barack Obama nhằm vào Venezuela cũng như lệnh bao vây cấm vận của Mỹ chống Cuba.

Hay như việc phái đoàn Cuba tham dự Diễn đàn xã hội dân sự, một trong bốn cuộc họp chính thức bên lề OAS đã rời phòng họp hôm 9/4 để phản đối sự có mặt của phần tử phản cách mạng trong hội nghị là Felix Rodriguez Mendigutia, cựu điệp viên Cơ quan tình báo trung ương Mỹ (CIA), một trong 2 kẻ chỉ huy chiến dịch sát hại chiến sĩ du kích anh hùng Ernesto Che Guevara. Phái đoàn của Venezuela cũng đã ra về ngay sau đó để thể hiện tinh thần đoàn kết với Cuba…

Còn Argentina, mặc dù nhận thấy sự thờ ơ của các quốc gia láng giềng về vấn đề quần đảo Malvinas/Falkland song Tổng thống Cristina Fernandez vẫn đưa ra tuyên bố đòi chủ quyền nhằm vào Anh và kêu gọi các nước trong khu vực thiết lập cơ chế để đối phó với những quỹ đầu cơ luôn tìm cách gây bất ổn thị trường tiền tệ khu vực. Bên cạnh đó, Tổng thống Argentina cũng tuyên bố rằng, giới chức Mỹ khi đưa ra bất kỳ một tuyên bố nào, cần phải suy nghĩ thật kỹ và nên nhìn lại chính sách của nước mình trước khi đưa ra bình luận về thực trạng của một nước khác.

Trước đó, Bộ Ngoại giao Argentina còn cáo buộc, cuộc khủng hoảng tài chính quốc tế khiến các nước rơi vào tình trạng tội tệ là do lỗi từ trung tâm tài chính Mỹ.