“Hô biến” thịt heo thành thịt bò bằng hóa chất

Vụ việc này mới được Công an TP Hồ Chí Minh phát hiện như lời cảnh báo về sức khỏe cộng đồng, nhất là vấn đề chất lượng thực phẩm, nguy cơ mất an toàn thực phẩm trên thị trường dịp cuối năm và Tết Nguyên đán Bính Ngọ 2026.

Thịt heo + huyết heo + hóa chất = thịt bò 

Các trinh sát Phòng Cảnh sát kinh tế Công an TP Hồ Chí Minh đã phải mất khá nhiều thời gian để theo dõi các hoạt động và thu thập tài liệu chứng cứ để có cơ sở phối hợp với Công an phường Thới An tiến hành kiểm tra hành chính cơ sở chế biến thực phẩm tại địa chỉ số 46 đường D2, khu phố 37, phường Thới An.

Tại thời điểm kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện chủ cơ sở là Lê Quang Quyết (sinh năm 1992) cùng 6 nhân viên đang tổ chức sản xuất thịt bò nghi giả. Đồng thời, Công an cũng phát hiện một nhân viên khác đang điều khiển xe máy vận chuyển hơn 36 kg thịt bò thành phẩm nghi giả đi giao cho khách hàng.

Mở rộng điều tra, Phòng Cảnh sát kinh tế tiếp tục phối hợp Công an phường Hiệp Bình kiểm tra địa điểm tại số 144/2 đường số 6, phường Hiệp Bình do Nguyễn Đức Đạt (sinh năm 1992) làm chủ hộ kinh doanh. Tại đây, tổ công tác phát hiện 247 kg thịt bò nghi giả thành phẩm được làm từ thịt heo cùng nhiều phương tiện, dụng cụ, hóa chất phục vụ việc biến thịt heo thành thịt bò giả.

Khai nhận với cơ quan Công an, chủ cơ sở Lê Quang Quyết cho biết cơ sở hoạt động từ tháng 2/2025 đến nay. Quyết thuê 7 nhân viên làm các công việc từ nhập nguyên liệu đến sơ chế, đóng gói, giao thịt thành phẩm cho khách hàng. Cơ sở hoạt động không có giấy phép đăng ký kinh doanh, không khai báo thuế, không đóng thuế, không ký hợp đồng lao động với các nhân viên.

Người hướng dẫn Quyết cách làm thịt heo giả thịt bò là Nguyễn Đức Đạt; đồng thời Đạt cũng là người cung cấp nguyên liệu thịt heo và muối công nghiệp Sodium Metabisufite HP Na2S2O5 để sản xuất ra thịt bỏ giả. Trung bình một ngày, Quyết mua của Đạt khoảng 500kg đến 700kg thịt heo, giá thịt tùy theo thời điểm (cao nhất là 118.000 đồng/1 kg và thấp nhất là 95.000 đồng/1 kg), giá muối 1 triệu đồng/1 bao 25kg.

Quyết khai nhận, thịt heo tảng mua về được Quyết cho nhân viên đem cắt cục, đưa vào máy cắt lát mỏng, sau đó ngâm thịt heo đã cắt mỏng vào hỗn hợp gồm huyết heo, muối công nghiệp Na2S2O5, xong vớt ra rổ để ráo nước, tiếp theo đóng bịch và cân theo định lượng 1kg/1 bịch. 

 Thịt bò giả thành phẩm sẽ được cất giữ bằng cách cấp đông tại cơ sở, sau đó đem đi tiêu thụ từ từ. Ngoài ra, Quyết còn thuê thêm một căn nhà tại địa chỉ đường DT835B, xã Mỹ Yên, tỉnh Tây Ninh để làm kho chứa thịt bò giả và thuê một nhân viên tên Nguyễn Đức Thịnh (sinh năm 1992, không rõ lai lịch cụ thể) túc trực tại đây với mục đích thuận lợi trong việc giao hàng thịt bò giả cho khách trên địa bàn Tây Ninh.

Đáng nói, khách hàng mua thịt bò giả của cơ sở Quyết chủ yếu là các quán bún bò, bán phở bò (khoảng 75 quán) trên địa bàn TP Hồ Chí Minh và một số khách trên địa bàn tỉnh Long An (cũ) - hiện là tỉnh Tây Ninh.

Để thuận lợi trong việc buôn bán mặt hàng này, Quyết cho in tờ rơi, sau đó cùng với nhân viên đến các quán phở bò và bún bò trên khắp các địa bàn ở TP Hồ Chí Minh để chào hàng. Trên tờ rơi có ghi số điện thoại liên lạc của Quyết, ghi giá thịt tái, giá thịt nạm, giá bò viên, giá thịt gân, giá thịt bắp, giá xương, giá sườn… Khi có nhu cầu mua thịt, khách sẽ liên lạc với Quyết qua số điện thoại in trên tờ rơi. Lúc đó, Quyết sẽ cho nhân viên đem hàng đến giao đúng theo yêu cầu, thường thì khách hàng mua ít nhất là 1kg và nhiều nhất là khoảng 50kg/ngày.

Theo lời khai của Quyết, mỗi ngày cơ sở sản xuất khoảng 600kg thịt bò giả, được Quyết bán ra thị trường với nhiều giá khác nhau (tùy theo từng khách hàng): thấp nhất 118.000 đồng/1kg và cao nhất là 140.000 đồng/1kg. Cũng tùy theo từng thời điểm, trung bình Quyết thu lời thấp nhất 15.000 đồng/1kg và cao nhất là 40.000 đồng/1kg.

Căn cứ tài liệu, chứng cứ thu thập được, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hồ Chí Minh đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm”; đồng thời khởi tố 7 bị can gồm: Lê Quang Quyết, Nguyễn Đức Đạt, Nguyễn Minh Tuấn, Ngô Tường Quốc, Lê Thị Hà, Lê Thị Thủy và Lê Đình Lộc về cùng tội danh “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm”.

Trong đó, Lê Quang Quyết được xác định là đối tượng chủ mưu, cầm đầu; Nguyễn Đức Đạt giữ vai trò giúp sức tích cực khi cung cấp nguyên liệu, hướng dẫn cách thức sản xuất và cho sử dụng địa điểm để làm thịt bò giả; các đối tượng còn lại tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất, tiêu thụ và quản lý hoạt động mua bán…

Đáng lưu ý là vụ việc trên đây không phải vụ “thịt bò giả” cá biệt. Gần đây Phòng Cảnh sát kinh tế Công an TP Hà Nội phối hợp với lực lượng Quản lý thị trường thành phố kiểm tra Công ty cổ phần thực phẩm Hida (Hoài Đức) phát hiện hành vi bơm phụ phẩm tạo vân mỡ, “hô biến” thịt trâu Ấn Độ thành thịt bò Nhật bán giá cao gấp nhiều lần.

Cụ thể, chủ doanh nghiệp này đã mua thịt trâu loại kém chất lượng, nhập khẩu từ Ấn Độ với giá 120.000 đồng/kg, sau đó đưa vào dây chuyền sản xuất để tiêm hỗn hợp bột trắng tạo vân, đóng gói sản phẩm ghi trên bao bì, nhãn mác là thịt bò. Từ đó, thịt bò giả này được bán ra thị trường với giá tới 400.000-600.000 đồng/kg. Trước đó không lâu, Công an tỉnh Phú Thọ cũng đã kiểm tra Công ty TNHH MTV MQ Food, phát hiện hơn 30 tấn thịt trâu, thịt heo đông lạnh nhập khẩu từ Ấn Độ, phần lớn không rõ nguồn gốc. Từ năm 2020, doanh nghiệp này dùng hơn 1.000 tấn thịt này sản xuất 400 tấn thịt sấy khô, thu hơn 100 tỷ đồng…

Hóa chất độc hại và nguy cơ mất an toàn thực phẩm ngày Tết

Những vụ việc liên tiếp bị phát hiện cho thấy thực trạng đáng lo ngại trên thị trường thực phẩm: Nhiều cơ sở đang “phù phép” thịt giá rẻ thành hàng cao cấp để thu lợi bất chính. Bằng các thủ thuật như tẩm ướp phụ gia, bơm hóa chất, dùng hương liệu mùi vị thịt bò, thịt trâu, thậm chí thịt vụn giá rẻ có thể dễ dàng biến thành các sản phẩm cao cấp.

Theo các nhà khoa học, bản thân thịt heo hay thịt bò đều là thực phẩm. Nhưng mối nguy hiểm thực sự đến từ việc các đối tượng đã sử dụng các loại hóa chất công nghiệp. Bất kỳ thực phẩm nào có chứa các chất này đều trở thành độc hại.

Riêng trong vụ việc mới nhất kể trên, hóa chất muối công nghiệp Sodium Metabisulfite Na2S2O5 mà các đối tượng dùng để biến thịt heo thành thịt bò giả được cho là một chất bảo quản bị cấm sử dụng trong các sản phẩm thịt. Đây là chất bảo quản mạnh, có khả năng ức chế sự phát triển của vi sinh vật, giúp thực phẩm chậm ôi thiu.

Theo Bác sĩ Chuyên khoa II Châu Thị Anh, phụ trách khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á (TP Hồ Chí Minh), Sodium Metabisulfite (Na2S2O5) là hóa chất thường được sử dụng để khử trùng, chống ôxy hóa, đồng thời là chất bảo quản. Khi hòa tan với nước, Sodium Metabisulfite giải phóng SO2 có đặc tính tẩy trắng mạnh.

Sodium Metabisulfite (Natri Metabisunfite - E223) có một số tên gọi thông thường và các tên khoa học khác tùy theo cách gọi và ngành nghề sử dụng. Trong ngành công nghiệp thực phẩm, nó thường được biết đến với mã số E223 như một phụ gia, sử dụng làm chất chống oxy hóa và bảo quản.

BS.CKII Châu Thị Anh cho biết, các nghiên cứu cho thấy Natri Metabisulfite có thể gây độc tế bào bình thường, làm giảm đáng kể khả năng sống sót của tế bào và gây ra quá trình tự chết của tế bào (apoptosis). Đặc biệt, hóa chất này gây tác dụng dị ứng đối với những người nhạy cảm với sulfite, bao gồm các ảnh hưởng đến hệ hô hấp như hen phế quản, khó thở, co thắt phế quản. Nếu sử dụng vượt quá ngưỡng cho phép, có thể gây tổn thương gan và thận.

Sodium Metabisulfite cũng có thể gây dị ứng, gây buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, đau bụng, hoặc các triệu chứng khác như rối loạn tuần hoàn và trầm cảm, tổn thương giác mạc, gây mù lòa… và trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong.

Theo quy định, Sodium Metabisulfite không được phép sử dụng để bảo quản thịt và các sản phẩm từ thịt. Chất này chỉ được cho phép dùng hạn chế đối với một số loại nông sản xuất khẩu như nhãn, vải với mục đích sát trùng bề mặt vỏ ngoài; khí SO2 sinh ra sẽ bay hơi một phần trong quá trình bảo quản…

Tết Nguyên đán Bính Ngọ đang đến gần, đây là thời điểm nhu cầu tiêu thụ thực phẩm của người dân tăng cao, đặc biệt đối với các nhóm sản phẩm phục vụ Tết như thịt heo, thịt bò, giò chả, bánh mứt, thực phẩm chế biến sẵn và các sản phẩm truyền thống. Cùng với sự gia tăng sản xuất, lưu thông và kinh doanh thực phẩm, nguy cơ mất an toàn thực phẩm cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được kiểm soát chặt chẽ.

Do đó, TP Hồ Chí Minh đã chủ động triển khai đồng bộ các giải pháp bảo đảm nguồn cung hàng hóa, kiểm soát giá cả và nhất là việc siết chặt an toàn thực phẩm. Mới đây, Đoàn công tác liên ngành của Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã làm việc với các sở, ngành TP Hồ Chí Minh, đồng thời khảo sát thực tế tại các siêu thị, chợ đầu mối nhằm đánh giá toàn diện chuỗi cung ứng thực phẩm trước Tết.

Các cơ quan chức năng yêu cầu doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh tăng cường kiểm soát chất lượng ngay từ khâu sản xuất, giết mổ, vận chuyển đến bày bán. Đặc biệt, những mặt hàng có nguy cơ cao như thịt heo, gia cầm, thủy sản và rau củ quả được đưa vào diện giám sát chặt chẽ, lấy mẫu hậu kiểm thường xuyên để kịp thời phát hiện và xử lý vi phạm.

TP Hồ Chí Minh cũng tiếp tục phối hợp với các địa phương cung ứng lớn như Đồng Nai, Lâm Đồng, Đồng Tháp… nhằm kiểm soát nguồn hàng từ “gốc”, hạn chế tình trạng thực phẩm không rõ nguồn gốc thâm nhập thị trường. Việc công khai thông tin kiểm tra, xử lý vi phạm được xem là giải pháp quan trọng để nâng cao trách nhiệm của doanh nghiệp và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Trao đổi với báo chí, ông Lê Minh Hải, Phó Giám đốc Sở ATTP TP Hồ Chí Minh, cho biết đơn vị đã xây dựng kế hoạch kiểm soát ATTP Tết theo 3 giai đoạn gồm trước Tết, trong Tết và sau Tết. Công tác bảo đảm ATTP mùa Tết tập trung 2 nội dung chính là truyền thông, hướng dẫn cho các doanh nghiệp về bảo đảm thực phẩm và tổ chức kiểm tra việc chấp hành pháp luật về ATTP trọng điểm Tết.

Về mặt hàng, Sở sẽ tập trung kiểm tra các cơ sở sản xuất - kinh doanh các mặt hàng tiêu thụ mạnh mùa Tết như: bia, rượu, nước ngọt, bánh, mứt và các loại nông thủy sản như: thịt, cá, rau củ quả... Bên cạnh đó, Sở cũng tăng cường vận động các doanh nghiệp tham gia chuỗi thực phẩm an toàn để bảo đảm nguồn cung, chất lượng và ATTP cho người dân trong dịp Tết…

Trong khi đó, Chi cục Quản lý thị trường TP Hồ Chí Minh cũng cho biết đang tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường cuối năm, trong đó chú trọng đến an toàn, vệ sinh thực phẩm, đồng thời tập trung kiểm tra về việc chấp hành pháp luật về đăng ký kinh doanh, niêm yết giá, kiểm tra quy định về giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn, vệ sinh thực phẩm, nguồn gốc, chất lượng…