Gặp nhau trên đường ra trận

Nhiều đoàn làm phim đã được thành lập và bám theo các cánh quân tiến vào các chiến trường. Trong số các đoàn làm phim ấy có đoàn làm phim của thầy trò Trường Đại học Điện ảnh Việt Nam. Trong cuộc hành quân trùng điệp ấy, nhà quay phim Vương Khánh Luông may mắn gặp lại những người thân trong gia đình trên đường ra mặt trận.

37 năm trôi đi, giờ đây cuộc gặp gỡ cảm động vào những ngày đầu xuân năm ấy đã để lại cho anh những kỷ niệm không thể nào quên. Tại cuộc gặp gỡ với tôi vào những ngày cuối năm Tân Mão, Nghệ sỹ ưu tú Vương Khánh Luông bảo rằng, đầu năm 1975, anh đang là sinh viên năm thứ 3 của Trường Đại học Điện ảnh và Sân khấu.

Đây là thời điểm mà chiến trường miền Nam diễn biến khá nhanh. Sau thất bại ở chiến trường Tây Nguyên, địch phải co cụm vào thế phòng ngự. Để ghi được những hình ảnh phản ánh khí thế hào hùng của quân và dân ta ở các chiến trường, Cục Điện ảnh quyết định thành lập nhiều đoàn làm phim hành quân vào chiến trường.

Hai anh em nhà quay phim Vương Khánh Luông gặp nhau trên đường ra trận đầu xuân năm 1975.

Theo đó, một số sinh viên đang theo học ở Trường Điện ảnh được lựa chọn, trong số đó có Vương Khánh Luông. Nhận nhiệm vụ, sau ít ngày ăn Tết cổ truyền của dân tộc với các thành viên trong gia đình, các sinh viên được lựa chọn đi chiến trường năm ấy tập trung tại Trường Đại học Thể dục, thể thao để học tập và rèn luyện thể lực. Kết thúc 3 tháng huấn luyện, họ nhận lệnh hành quân vào chiến trường. Trước ngày lên đường, như những người lính ra mặt trận, mọi người nhận quân trang và quân phục từ quần áo, ba lô, bi đông, tăng võng, lương khô….

Theo Vương Khánh Luông thì đoàn làm phim của anh khi đó có 8 người, gồm 3 giáo viên là Nghệ sỹ nhân dân Trần Thế Dân, Nhà giáo nhân dân Nguyễn Mạnh Lân và Lê Đăng Thực cùng 5 sinh viên đang theo học nghề quay phim. Nhiệm vụ của đoàn là quay những thước phim tư liệu về chiến dịch Hồ Chí Minh để làm tư liệu sử dụng lâu dài bằng máy quay phim 16 ly do Mỹ sản xuất.

Sau hơn một tuần hành quân trên đất Bắc, đoàn làm phim của Trường Đại học Điện ảnh Việt Nam đi trên 2 chiếc xe commăngca, cắm cờ Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam đã vượt qua sông Bến Hải. Xe đi đến đâu cũng gặp những đoàn quân tiến vào chiến trường.

Một khí thế thần tốc của các quân binh chủng như một dòng thác chảy từ các tỉnh miền Bắc đổ dồn về các chiến trường miền Nam khiến mọi người trong đoàn đều quên đi mệt nhọc và ai cũng cảm thấy hào hứng về sự hiện diện của mình trong thời khắc lịch sử.

Với Vương Khánh Luông, khi chiếc xe vượt qua sông Bến Hải, trong anh trào dâng một cảm xúc hồi hộp và thiêng liêng. Cũng thật dễ hiểu, bởi từ trước đến nay anh mới chỉ được đọc, được nghe và được xem những thước phim của các đồng nghiệp về dòng sông này. Còn bây giờ được tận mắt ngắm nhìn dòng sông ấy - một nhân chứng lịch sử về nỗi đau chia cách 2 miền Bắc-Nam trong suốt hơn 20 năm.

Đó cũng là dòng sông nhuộm đỏ bao máu xương của chiến sỹ, đồng bào. Sau những phút hồi hộp, anh tĩnh tâm và bắt đầu quay những thước phim đầu tiên về dòng sông Bến Hải, cây cầu Hiền Lương, những tàn tích, hậu quả do chiến tranh để lại bên dòng Bến Hải. Tiếp đó, đoàn làm phim của thầy và trò Trường Điện ảnh Việt Nam vừa hành quân vừa quay những cảnh tàn quân ngụy đang trút bỏ bộ quân phục khi bỏ chạy, cảnh xe tăng của địch bốc cháy dọc đường, cảnh đoàn quân ta vừa thắng trận, khí thế quần chúng nhân dân trong những ngày đầu giải phóng ở các tỉnh Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế…

Khi đoàn vào đến Đà Nẵng thì cũng là lúc thành phố vừa giải phóng. Mới cách đó vài ngày, các thành viên trong đoàn còn được nghe lời của viên Trung tướng quân đội Sài Gòn Ngô Quang Trưởng hùng hổ tuyên bố trên Đài Sài Gòn: “Tử thủ Đà Nẵng”, vậy mà khi đại quân ta tiến vào thành phố, y đã cao chạy xa bay, đến nỗi căn phòng làm việc của y điện vẫn chưa kịp tắt, chiếc quạt trong phòng vẫn còn quay. Thành phố ngập tràn niềm vui chiến thắng. Không bỏ lỡ cơ hội, đoàn làm phim của thầy, trò Trường Điện ảnh đã thay nhau quay các cảnh ở sân bay Đà Nẵng, cảng Tiên Sa, các căn cứ quân sự của Mỹ-ngụy ở bán đảo Sơn Trà…

Sau 2 ngày dừng chân ở Đà Nẵng, theo sự phân công, đoàn tiếp tục hành quân vào các tỉnh phương Nam. Khi đến TP Nha Trang, đoàn dừng lại để nhận xăng dầu và nhu yếu phẩm. Giờ phút hiếm hoi ấy, Vương Khánh Luông không ngờ lại được gặp người anh ruột của mình là Vương Khánh Hồng khi đó là phóng viên nhiếp ảnh ở Cục Chính trị, Đoàn 559. Gặp nhau, mừng mừng tủi tủi.

Theo Luông kể, trong gia đình, Luông có 2 người anh trong quân ngũ. Người anh thứ 2 là Bộ đội đặc công đã hy sinh từ năm 1969, nay gặp lại người anh cả của mình trên đường hành quân ra mặt trận không vui sao được. Chứng kiến cuộc hội ngộ của anh em Vương Khánh Luông, mọi người trong đoàn đều ngỡ ngàng. Nhưng rất tiếc, cuộc gặp gỡ ấy chỉ diễn ra trong thời gian ngắn ngủi. 2 anh em chỉ kịp chụp chung với nhau một vài kiểu ảnh rồi phải chia tay.

Vương Khánh Luông lại phải theo đoàn hành quân vào TP Sài Gòn. Rất may là khi đoàn làm phim của thầy, trò Trường Điện ảnh vào đến cửa ngõ thành phố thì Sài Gòn vừa giải phóng. Cả thành phố ngập tràn cờ và hoa trong niềm vui chiến thắng. Với Vương Khánh Luông, một sinh viên ở tuổi 20, Sài Gòn trong mắt anh vào thời khắc ấy xem ra cái gì cũng lạ.

Nhưng rồi, niềm vui ngày chiến thắng, tình cảm của người dân với những người lính Bộ đội Cụ Hồ đã làm cho các thành viên trong đoàn quen dần với nhịp sống của người dân nơi đây. Cùng các đồng nghiệp, anh lao vào công việc bằng tất cả lòng nhiệt huyết của tuổi trẻ.

Nghệ sỹ Ưu tú Vương Khánh Luông.

Theo sự phân công của đoàn, anh đã tham gia quay lễ duyệt binh mừng ngày chiến thắng, lễ bắn pháo hoa đến các cảnh quay về cuộc sống của người dân sau ngày giải phóng, đặc tả những khuôn mặt, nụ cười của lớp lớp các sinh viên, thanh niên thành phố cùng nhau xuống đường giúp Cảnh sát giao thông giữ gìn trật tự trị an thành phố, tham gia làm vệ sinh, tẩy rửa các vết nhơ của chế độ cũ. Dừng chân ít ngày ở thành phố, đoàn làm phim của thầy và trò Trường Điện ảnh Việt Nam tiếp tục hành quân về các tỉnh miền Tây Nam Bộ.

Lần đầu tiên được quay cảnh sông nước ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, rồi trực tiếp được trò chuyện với những người dân nơi đây, gặp bất cứ ai, anh cũng thấy gần gũi như những người ruột thịt của mình.

Kết thúc chuyến đi chiến trường năm ấy, các thành viên trong đoàn quay phim của Trường Điện ảnh Việt Nam trở về Hà nội. Một bất ngờ mà Vương Khánh Luông không thể ngờ tới là trên đường trở về đến TP Huế, anh gặp lại ông ngoại của mình. Hai ông cháu ôm nhau không khóc mà những giọt nước mắt cứ trào tuôn. Cũng như lần gặp người anh ruột ở TP Nha Trang, cuộc gặp của Luông với ông ngoại cũng chỉ diễn ra trong ít phút rồi anh phải theo đoàn trở về Hà Nội để tiếp tục theo học hết chương trình của khoá học.

Năm 1976, tốt nghiệp, Luông được phân về công tác tại Xưởng phim thời sự và tài liệu TW. Là một thanh viên giàu nhiệt huyết lại đắm say với nghề, anh miệt mài với các công việc. Lăn lộn với cuộc sống thực, anh học hỏi được bao kiến thức, kinh nghiệm của các nghệ sỹ có tên tuổi mà cả cuộc đời của họ gắn bó với nghiệp điện ảnh.

Mỗi một chuyến đi, mỗi thước phim, anh đều chắt chiu, gửi hồn và niềm đam mê, trí tuệ nhằm phản ánh trung thực các sự kiện cũng như những bức xúc trong cuộc sống thường nhật của người dân. Từ một phóng viên quay phim, năm 1998, Vương Khánh Luông chuyển sang học đạo diễn. Trong vai trò là đạo diễn, vừa kiêm phóng viên quay phim, hơn 10 năm qua Vương Khánh Luông đã được giao thực hiện nhiều phim tài liệu xuất sắc.

Điều đáng nói là trong số những bộ phim tài liệu mà anh tham gia thực hiện có nhiều phim đã được trao giải quay phim xuất sắc nhất tại Liên hoan phim Việt Nam và Liên hoan phim châu Á - Thái Bình Dương. Đó là phim “Chị Năm Khùng” và “Tiếng vĩ cầm ở Mỹ Lai”. Tiếp đó là phim “Đất tổ quê cha” do anh đạo diễn đoạt giải bạc tại Liên hoan phim Việt Nam.

Trước đó, ngay từ những năm trong quân ngũ, anh đã vinh dự được kết nạp Đảng và ít lâu sau anh được phong tặng Nghệ sỹ ưu tú. Giờ đây ở cương vị là Xưởng trưởng phim tài liệu, Hãng phim Tài liệu và Khoa học TW, đạo diễn, nhà quay phim Vương Khánh Luông vẫn đắm say với cái nghiệp của mình