Chuyện tiếp quản Sở Nhà đất Hà Nội

Nhưng dưới sự vận động của cán bộ hoạt động bí mật trong nội thành, nhân dân Hà Nội đã sát cánh bên nhau đấu tranh bảo vệ, Nhà máy nước, Nhà máy Điện Yên Phụ, không cho chúng cướp đi thuốc men dụng cụ y tế ở Nhà thương Bạch Mai, Bệnh viện Phủ Doãn... Đấy là những cuộc giằng co, xô sát, đấu tranh quyết liệt lôi cuốn nhiều người tham gia, thêm cả những đoàn đại biểu công khai mang kiến nghị có hàng ngàn chữ ký lên tố cáo với Ủy ban Quốc tế giám sát thi hành Hiệp định Genève.

Bên cạnh đó là những cuộc đấu tranh âm thầm, những huyền thoại không mấy ai biết, để Hà Nội vui trọn vẹn trong ngày giải phóng và để hôm nay có sự an sinh, ổn định lâu dài.

Hà Nội có Sở Trước bạ và Quản thủ điền thổ do người Pháp lập ra từ những năm đầu thế kỷ XX mở mang thành phố (vì vậy Sở mang tên quản lý ruộng đất - điền thổ - chứ chưa phải quản lý nhà đất như tên gọi ngày nay). Bên cạnh đó là Sở Địa chính phụ trách đất đai cả xứ Bắc kỳ. Lại có Phòng Pháp chế nhà cửa tại tòa Thị chính nơi người dân đến giao dịch mua bán bất động sản.

Tháng 9/1954, cơ sở báo cho cán bộ ta biết đối phương có âm mưu mang đi Sài Gòn tất cả những hồ sơ, tài liệu về nhà đất Hà Nội. Những hồ sơ gốc này được bảo mật và sắp xếp trong những ô, ngăn tủ chuyên dùng đảm bảo yêu cầu tra cứu sử dụng tiện lợi. Vậy mà tất cả những hồ sơ nhà cửa đất cát sở hữu công và tư nhân qua đó có thể vẽ lại chân dung diện mạo Thăng Long Hà Nội xưa cũng như để chứng thực công lao mồ hôi nước mắt nghìn đời của ông cha để lại cho con cháu, đang bị đóng hòm, chuyển xuống Hải Phòng rồi lên tàu thủy đưa vào Nam.

Mục đích thâm hiểm của đối phương là sẽ gây cho Hà Nội rối loạn về quản lý và giao dịch thị trường nhà đất. Mất hồ sơ gốc thì người dân sẽ dựa vào đâu, chính quyền sẽ dựa trên cơ sở nào để hoạch định phát triển thành phố, để giải quyết những vụ phân chia tài sản, tranh chấp nhà cửa đất đai? Người dân sống ở nhà quê phải có ruộng vườn, ở thành thị phải có nhà đất. Không một tấc cắm dùi là câu tục ngữ nói lên sự gắn bó mật thiết giữa đất với người. Lại có câu "Hôn nhân điền thổ vạn cổ chi thù" cho thấy đất đai là một trong hai nguyên nhân sâu xa dẫn tới những mối thù truyền kiếp.

Tháng 9/1954. Người Hà Nội hồ hởi, hồi hộp đón chờ các anh bộ đội cụ Hồ về giải phóng Thủ đô. Không chỉ chờ đón mà mỗi người Hà Nội đều hiểu rõ mình phải góp phần vào sự nghiệp chung. Cho nên khi được vận động, mấy ông công chức Sở Quản lý điền thổ ra ngay huyện Thường Tín dự lớp bồi dưỡng chính trị để rồi trở về vận động các đồng sự không cho đối phương di chuyển hồ sơ nhà đất. Nên nhớ rằng đây là những công chức mẫn cán của chế độ cũ. Họ được xét tuyển theo những điều kiện khắt khe, đào tạo chu đáo để có ý thức trách nhiệm cao về bổn phận công chức một công sở có tính đặc thù, sống thanh liêm và... chữ viết ngay thẳng, rõ, đẹp.

Bất chấp mọi hiểm nguy, những người làm việc ở Sở Quản lý điền thổ đã bí mật mang từng chồng hồ sơ đi phân tán cất giấu. Cho đến khi ôtô nhà binh xịch đỗ trước công sở thì nhân viên vắng mặt, những hòm tài liệu rõ ràng được khóa, niêm phong cẩn thận đã không cánh mà bay!

Vậy mà đúng ngày quy định, khi cán bộ ta về tiếp quản thì các công chức, nhân viên Sở Trước bạ và Quản lý điền thổ có mặt đông đủ và các hòm, gói, cặp hồ sơ nhà đất được chở tới cơ quan, sắp xếp gọn gàng trật tự như cũ, trong các ngăn, tủ đúng theo quy tắc quản lý tiên tiến, khoa học, văn minh.

Và bất ngờ, ông Giám đốc Trần Văn Du xuất hiện, bàn giao cho cán bộ tiếp quản toàn bộ hồ sơ, tài liệu, tài sản của Sở. Mấy ngày qua ông phải đi trốn vì lo bị ngụy quyền bắt vào Sài Gòn, cho dù được hứa hẹn đi theo họ thì sẽ được trọng dụng, lương tăng cao hơn rất nhiều. Chính ông, những ngày qua đã cùng nhân viên tích cực cất giấu, phân tán những bộ hồ sơ vô giá.

Mấy ai biết những người làm việc trông coi giấy tờ sổ sách điền thổ một thời chưa xa ấy đã lặng lẽ góp phần nhỏ bé vào thành công to lớn tiếp quản Thủ đô và cũng nhờ đó, việc quy hoạch mở mang thành phố, công tác quản lý nhà đất ở Hà Nội những năm sau này được nền nếp, ổn định, để lại tín xác cho những "sổ đỏ" hôm nay.

Trong số công chức lưu dung (danh từ chỉ những người làm việc dưới chế độ cũ ở lại làm việc sau ngày giải phóng Thủ đô) có ông Du được Ủy ban Hành chính Hà Nội giữ nguyên chức Giám đốc Sở. Gia đình ông cũng được công nhận là "cơ sở kháng chiến", được tặng bằng khen