Chuyện kể trong ngày vui đại thắng
Vào cái tuổi "xưa nay hiếm", tóc đã bạc trắng, nhưng bước đi của ông Nguyễn Hữu Thái vẫn còn vững chãi lắm. Ông là người Đà Nẵng, chàng trai miền Trung duy nhất có mặt với 2 người khác quê ở Bắc và Nam, có mặt trên nóc Dinh Độc Lập của chính quyền Sài Gòn vào giây phút thiêng liêng của ngày vui đại thắng 30/4/1975. Đặc biệt hơn, ông Thái cũng là người đầu tiên sử dụng danh xưng Sài Gòn - TP Hồ Chí Minh trên sóng phát thanh trong thời điểm là mốc son của lịch sử…
Ông Thái say sưa kể cho chúng tôi nghe về những năm tháng ông vào Sài Gòn và tham gia vào phong trào học sinh, sinh viên miền
Năm 1964, sau khi viết một bài báo phản chiến gây sốc nặng cho người Mỹ và những kẻ chóp bu của chính quyền Sài Gòn lúc bấy giờ, ông Thái quay về Đà Nẵng tìm gặp anh Phan Chính Dinh (tức Nguyễn Chính, nguyên Quyền Trưởng ban Tôn giáo Trung ương), và được bố trí, sắp xếp vào vùng giải phóng gặp những cán bộ có trách nhiệm của tổ chức Mặt trận Giải phóng Quảng Đà…
Giáp Tết 1974, chính quyền Sài Gòn ra tay bố ráp bắt bớ những người hoạt động thuộc "Thành phần thứ ba và thân Cộng", ông Thái cũng nằm trong số đó. Nhưng, nhờ trốn vào nhà dân biểu Lý Quý Chung, một người bạn của ông và là một cơ sở của ta nên ông thoát được.
Ông Thái kể: "Tôi nắm rõ được diễn tiến tình hình qua người bạn là họa sĩ Ớt (tức Huỳnh Bá Thành, nguyên Tổng Biên tập Báo Công an TP Hồ Chí Minh). Sau này tôi mới biết anh Thành là cán bộ điệp báo cụm A10, thuộc Ban An ninh T4, cũng là bộ phận mà tôi đã hoạt động trước đây với anh Vũ Quang Hùng".
Sáng sớm 30/4, ông Thái cùng nhà báo Cung Văn Nguyễn Vạn Hồng và Giáo sư Huỳnh Văn Tòng vào Dinh Độc Lập nhằm mục đích thuyết phục những người quen biết trong chính quyền tướng Minh bàn giao chính quyền một cách êm thấm nhất.
"Chúng tôi thống nhất ra Đài Phát thanh để phát đi chủ trương hoà hợp dân tộc và vãn hồi trật tự. Đang lúc chúng tôi loay hoay thì một đoàn xe tăng rầm rộ tiến về hướng dinh. Bỗng chốc cửa dinh bị húc đổ, đoàn xe tăng cày lên thảm cỏ, tiến thẳng đến thềm dinh.
Một anh bộ đội xe tăng, sau này tôi mới biết là Bùi Quang Thận, giật chiếc cần ăng ten có gắn lá cờ Giải phóng nửa xanh, nửa đỏ, với ngôi sao năm cánh ở giữa, đã nhuốm màu lửa đạn và bụi đường, leo xuống xe chạy vội vào dinh. Có lẽ thấy chúng tôi đeo băng xanh đỏ của lực lượng quần chúng nổi dậy, nên khi tôi đề nghị dẫn đường thì anh Thận liền đi theo.
Đến nóc, chúng tôi còn phải leo thêm chiếc thang gỗ mới đến được chân cột cờ. Lá cờ ba sọc của Sài Gòn được kéo xuống và lá cờ giải phóng kéo lên trong tiếng reo hò lẫn tiếng súng chỉ thiên vang trời. Thật ngẫu nhiên, vào thời điểm lịch sử ấy trên nóc Dinh Độc Lập, lại có tôi là người miền Trung, anh Thận đến từ đồng bằng sông Hồng và Giáo sư Tòng quê Tây Ninh. Ba anh em chúng tôi ôm lấy nhau không cầm được nước mắt…
Tiếp đó, Ban chỉ huy lữ đoàn xe tăng cũng kịp đến. Chỉ huy Nguyễn Tất Tài lệnh cho các chiếc tăng còn lại vây quanh dinh phòng địch phản kích. Chính ủy Bùi Văn Tùng và Chủ nhiệm chính trị Lê Minh xuống xe thiết giáp bước vội vào sảnh dinh. Đại đội trưởng đơn vị đặc công Phạm Duy Đô chạy đến: "Báo cáo, anh em đang giữ Dương Văn Minh và cả nội các chính quyền Sài Gòn ngồi trong đó. Mời thủ trưởng đến giải quyết!".
 |
|
Ông Thái tại Dinh Độc Lập ngày 30/4/1975 (người ôm cuốn sổ). Trong ảnh, Borries Gallasch ngồi cạnh ông Dương Văn Minh để chuẩn bị ghi âm lời tuyên bố đầu hàng. Đây là bức ảnh duy nhất ghi lại thời khắc lịch sử ở Đài Phát thanh Sài Gòn ngày 30/4/1975. Tác giả bức ảnh này là nhà báo Kỳ Nhân - một nhà báo đang cộng tác cho Hãng tin AP (Mỹ). |
Chính ủy Tùng đường hoàng bước vào phòng lớn, nhìn thấy một nhóm người có vẻ buồn bã, cam chịu đang ngồi im lặng ở giữa căn phòng bài trí cực kỳ sang trọng. Thấy các cấp chỉ huy bộ đội vào, một người cao lớn, mang kính trắng đứng lên: "Thưa ông, chúng tôi đang chờ các ông vào để bàn giao!".
Chính ủy Tùng có vẻ không vừa ý, nói: "Các anh chẳng còn gì để mà giao!". "Thưa ông…". "Các ông chỉ có đầu hàng vô điều kiện!". Chính ủy Tùng nghĩ ngay đến việc phải buộc họ tuyên bố đầu hàng sớm để đỡ đổ máu. Vì lúc này, Sài Gòn vẫn còn vang tiếng súng, miền Tây Nam Bộ và các hải đảo vẫn chưa được giải phóng.
Ông quay sang hỏi Chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh (đang đảm nhiệm chức vụ Quyền Tổng tham mưu trưởng quân lực VNCH và cũng là một cơ sở cách mạng của ta): "Đường dây đến Đài Phát thanh còn hoạt động không?".
Ông Hạnh trả lời không sử dụng được nữa. Thế là, Chính ủy Tùng bảo Tổng thống Dương Văn Minh đến thẳng Đài Phát thanh để tuyên bố đầu hàng… Ông Thái tháp tùng xe của Chính ủy Tùng cùng nhà báo Tây Đức Von Boric Gallasch và Hà Huy Đĩnh đưa Tổng thống Dương Văn Minh, Thủ tướng Vũ Văn Mẫu và Tổng trưởng Thông tin Lý Quý Chung ra Đài Phát thanh.
Nhớ lại giây phút lịch sử ngày đó, ông Thái nói: "Về nội dung bản tuyên bố đầu hàng, tôi nhìn thấy giữa Dương Văn Minh và Chính ủy Tùng có lời qua tiếng lại. Hình như ông Minh không muốn nêu chữ "Tổng thống" mà dùng là "Đại tướng".
Tuy nhiên, Chính ủy Tùng cương quyết không chịu, vì cho rằng dẫu sao thì ông Minh cũng đã làm Tổng thống cuối cùng của chính quyền Sài Gòn, nay phải tuyên bố với tư cách đó mới ra lệnh được cho cả bên dân sự, lẫn quân sự".
Ông Thái kể tiếp rằng, sau khi lời tuyên bố đầu hàng đã được chỉ huy quân giải phóng soạn thảo, ông Dương Văn Minh lúc đó phải đọc và ghi âm hai lần vào máy của nhà báo Von Borries Gallasch (còn máy cassette hiệu Hitachi của anh em quân giải phóng bị rối băng liên tục, không xài được).
Lần đầu, ông Minh có lẽ hoảng loạn nên đọc không tự nhiên và bị vấp, đồng thời khi bật máy nghe lại băng thì giọng ông Minh... nhão nhoẹt vì máy yếu pin. Anh em sinh viên có mặt phải chạy nhanh ra ngoài, tìm đâu đó được mấy cục pin mới mang vào.
Và ông Thái đã trở thành "phát thanh viên bất đắc dĩ", với lời mở đầu như sau: "Chúng tôi là những người đại diện cho Ủy ban nhân dân cách mạng Sài Gòn-Chợ Lớn-Gia Định. Chúng tôi là Giáo sư Huỳnh Văn Tòng và cựu Chủ tịch Tổng hội Sinh viên Sài Gòn Nguyễn Hữu Thái. Đời sống bình thường đã trở lại Sài Gòn - TP Hồ Chí Minh, thành phố mà Bác Hồ đã mong đợi, nay đã được giải phóng. Xin giới thiệu lời kêu gọi của các ông Dương Văn Minh và Vũ Văn Mẫu của chính quyền Sài Gòn về vấn đề đầu hàng ở thành phố này…".
Như vậy, trong thời khắc thiêng liêng của ngày vui đại thắng, ở đô thành Sài Gòn, ông Thái là người đầu tiên dùng danh xưng "Sài Gòn - TP Hồ Chí Minh" trên sóng phát thanh, để rồi sau đó tuyên bố đầu hàng vô điều kiện của Tổng thống Dương Văn Minh đã được truyền đi khắp thế giới. Ông Thái cũng nói rằng, sở dĩ ông phải xưng danh mình và Giáo sư Tòng là nhằm để trấn an dân chúng…
"Tôi - Dương Văn Minh, Tổng thống chính quyền Sài Gòn, kêu gọi Quân lực Việt Nam Cộng hòa hạ vũ khí đầu hàng không điều kiện quân Giải phóng miền Nam Việt Nam. Tôi tuyên bố chính quyền Sài Gòn từ Trung ương đến địa phương phải giải tán hoàn toàn. Từ Trung ương đến địa phương trao lại cho Chính phủ cách mạng lâm thời miền Nam Việt
Vào thời khắc lịch sử đó, bỗng ông Thái nhìn thấy trong đám bạn bè kéo về Đài Phát thanh có người bạn thân của ông là nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Mọi người hò reo và hát vang bài ca "Nối vòng tay lớn".
Cũng có thể nói, đây là bài ca đầu tiên trong ngày giải phóng 30-4-1975 đã phát trên sóng phát thanh Sài Gòn. Bài ca ra đời từ năm 1968, nói lên giấc mơ của dân tộc nay mới trở thành hiện thực…
