Người dân Chợ Đồn hoang mang vì sụt lún
Hố tử thần liên tiếp xuất hiện
Những ngày gần đây, người dân thôn Bản Tàn bàn tán xôn xao về hiện tượng lạ lùng này. Hiện trường vụ việc là 3 hố sụt lớn xuất hiện tại ao cá của gia đình bà Bàn Thị Thục. Toàn bộ nước trong ao bị rút xuống hố, chiếc ao cạn trơ đáy và toàn bộ cá trong ao cũng theo dòng nước bị hút xuống các hố sâu. Có hố sâu nuốt chửng cả một bụi tre và 1 cây xoan lớn, miệng hố vẫn xuất hiện các vết nứt và có nguy cơ tiếp tục sạt trượt.
Hố sụt lún lớn nhất xuất hiện ở sát bờ ao, có đường kính khoảng 14m, chiều sâu khoảng 16m. Hố này đã làm vỡ một đoạn bờ ao khá dài và một phần của thửa ruộng bên cạnh cũng bị sạt xuống hố sâu. Vì nằm giữa một con suối nhỏ nên toàn bộ nước của con suối cũng chảy xuống hố và theo mạch ngầm chảy đi khiến chiếc hố không thể đầy nước.
Cách hố to khoảng 5-6m còn 2 hố sụt lún khác cũng nằm giữa chiếc ao cá của gia đình bà Thục, có đường kính khoảng 5m và sâu khoảng 2-3m. Đến bây giờ bà Thục vẫn chưa hết bàng hoàng vì sự việc xảy ra một cách chóng vánh như thế.
 |
| Hố sụt lún tại ao của gia đình bà Bàn Thị Thục, thôn Bản Tàn. |
Bà Thục cho biết: "Vào khoảng 15h ngày 26-11, gia đình nghe tiếng ầm ầm như động đất, chạy ra thì thấy xuất hiện một hố lớn nuốt chửng bờ ao và một phần của thửa ruộng bên cạnh; đến khoảng 19h thì tiếp tục xuất hiện thêm 2 hố sụt lún nữa khiến nước ao cạn và cá cũng bị cuốn xuống các hố sâu. Đến sáng ngày 27-11, gia đình đã dùng bơm để bơm nước trong hố và huy động mọi người xuống bắt cá hòng vớt vát được phần nào".
Ao cá của gia đình bà Thục có diện tích gần 3.000m2, cá đã thả được 2 năm và chuẩn bị cho thu hoạch. Tuy nhiên chỉ sau 1 đêm toàn bộ số cá đã theo dòng nước chảy xuống các hố sâu. Mọi của cải công sức của cả gia đình bà suốt 2 năm trời đều theo dòng nước trôi đi mất. Bà Thục cho biết thêm, năm ngoái khu vực ao cá nhà bà cũng xuất hiện các hố sụt lún, tuy nhiên chỉ là các hố nhỏ, gia đình đã dùng đất lấp đi, tuy nhiên lần này xuất hiện các hố to và sâu hơn.
Vào khoảng 17h ngày hôm sau, tức ngày 27-11, cách ao cá của gia đình bà Thục chừng 10m, ruộng ngô của gia đình ông Hoàng Văn Sướng cũng xuất hiện một hố sụt lún có đường kính khoảng 4m, độ sâu khoảng 2m. Hố sụt lún đã nuốt chửng một đám ngô của gia đình ông Sướng cùng những gia đình lân cận.
"Vài hôm trước cũng xuất hiện một hố sụt lún nhỏ và gia đình đã lấp đi. Gia đình cùng mọi người trong thôn mong muốn các cấp chính quyền sớm tìm ra nguyên nhân, khắc phục hiện tượng sụt lún để bà con yên tâm sản xuất", ông Sướng chia sẻ.
Với gia đình ông Mông Văn Phủ thì mọi việc cũng không được suôn sẻ từ cách đây hơn 2 năm. Theo đó, vào năm 2016, tại khu vực sản xuất của gia đình ông đã xuất hiện các hố sụt lún nhỏ và năm 2017 thì xuất hiện thêm các hố sụt lún nữa ở thửa ruộng và ao cá của gia đình. Chiếc ao đã bị hố sâu hút cạn nước và không thể nuôi cá tiếp, gia đình đành bỏ hoang đến bây giờ. Đến hôm nay, gia đình ông tiếp tục chịu cảnh sụt lún khi hố tử thần nuốt chửng một phần ruộng ngô gần nhà.
"Khi xảy ra sụt lún, mọi người gọi tôi mới chạy xuống thì thấy một góc ruộng của gia đình bị hố sâu nuốt chửng, rất may ruộng lúa của gia đình vừa thu hoạch xong", ông Phủ cho biết.
 |
| Một phần ruộng ngô nhà ông Sướng bị nuốt chửng. |
Cần sớm khắc phục hậu quả!
Đây không chỉ là lần đầu tiên hiện tượng sụt lún xuất hiện nhiều ở Bắc Kạn. Trước đó, vào ngày 2-1-2016 tại tổ 10, thị trấn Bằng Lũng, huyện Chợ Đồn cũng xảy ra sụt lún với 1 hố sâu khoảng 15m, rộng khoảng 20m2. Hố sụt lún xuất hiện ngay sát tỉnh lộ 254 đã làm giao thông toàn tuyến tê liệt. Đầu năm 2017, tại thôn Bản Tàn, thị trấn Bằng Lũng, huyện Chợ Đồn cũng xảy ra gần 20 hố sụt lún lớn nhỏ khiến cho nhiều ao nuôi thủy sản của người dân bị thiệt hại, con suối chảy qua thôn cũng bị rút cạn nước.
Tình trạng sụt lún ở huyện Chợ Đồn xảy ra từ lâu và mật độ ngày càng tăng khiến cho người dân hoang mang. Mặc dù nguyên nhân sụt lún đã được cơ quan chức năng đưa ra giả định từ lâu nhưng cho đến nay vẫn chưa khắc phục được triệt để. Hiện tượng sụt lún vẫn xảy ra ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống, quá trình sản xuất của bà con nơi đây.
Là người đầu tiên có mặt khi hiện tượng sụt lún xảy ra tại Bản Tàn và cũng là người chủ trì Đề án đánh giá, nghiên cứu hiện tượng sụt lún tại thị trấn Bằng Lũng và xã Bằng Lãng, Ngọc Phái, huyện Chợ Đồn, ông Nguyễn Quốc Khánh, nghiên cứu viên của Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản cho biết: "Theo đo đạc được thì hố sụt lớn nhất có diện tích khoảng 280 m2, các hố nhỏ có diện tích khoảng 25m². Đây là hố sụt lún có diện tích lớn nhất trong số hơn 80 hố sụt lún trong khu vực đã xảy ra trước đây.
Đây là khu vực có địa chất caster có nhiều hang động ngầm phát triển bên dưới, cấu trúc địa chất, địa tầng ở khu vực xảy ra sập, sụt ở trên tầng đất phủ. Thành phần đất phủ ở đây chủ yếu là đất cát lẫn cuội sỏi nên khá dễ bị rửa trôi, phía trên là 1 lớp đất sét có chiều dày từ 0,8 đến 1m².
 |
| Nhiều hố tử thần liên tiếp xuất hiện. |
Khi có sự tác động của các yếu tố như mạch nước ngầm cạn, hiện tượng bơm hút nước ngầm sẽ dễ xảy ra hiện tượng sụt lún và hiện tượng sụt lún xảy ra nhiều vào mùa khô. Đến bây giờ công việc đo vẽ địa chất đã hoàn thành và đang triển khai đo địa vật lý một số tuyến cắt qua vị trí hố sụt, sau khi có được những kết quả cộng với các tài liệu quan trắc mực nước, chúng tôi sẽ đưa ra những khuyến cáo cụ thể hơn và khoanh định những vùng có nguy cơ xảy ra sụt lún".
Trước đó, tại Hội nghị thông tin về tình hình sụt lún tại huyện Chợ Đồn diễn ra vào tháng 2-2017, cơ quan chuyên môn đánh giá nguyên nhân cơ bản của hiện tượng sụt lún nêu trên là do điều kiện tự nhiên tạo nên, đó là tồn tại hệ thống hang ngầm hở (trần hang là đất đá gắn kết yếu, chứa nước và không chứa nước) và hệ thống đới đập vỡ nứt nẻ chứa nước.
Do đặc điểm địa chất tự nhiên, đá carbonat nứt nẻ dập vỡ bị nước hòa tan và rửa lụa hoặc hang động (hang động caster) tạo thành hệ thống kênh dẫn nước. Hệ thống hang caster tại đây nằm dưới đường quốc lộ 3B có mật độ xe qua lại nhiều, xe có tải trọng lớn tạo ra lực cộng hưởng tác động làm cho lớp đất đá trần hang bị rung chuyển và rơi rụng dần, hoặc nứt vỡ thêm trên nền trần hang ngày càng mỏng hoặc bị phá vỡ, do vậy hệ số chịu tải giảm xảy ra sập lở, sụt lún.
Đây là nguyên nhân trực tiếp tác động và sớm gây sụt lún tại vị trí sụt lún tổ 10 thị trấn Bằng Lũng, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn. Cùng với đó, quá trình khai thác nước ngầm dân sinh trong khu vực và những vùng lân cận, hoạt động khai thác khoáng sản trong khu vực và vùng lân cận có thể là một trong những nguyên nhân gián tiếp gây sụt lún.
Ngay sau khi hiện tượng sụt lún xảy ra ở thôn Bản Tàn, đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Kạn, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng Sản (Bộ Tài nguyên và Môi trường), UBND huyện Chợ Đồn đã phối hợp xuống hiện trường đo đạc, lập biên bản, thống kê thiệt hại để có phương án khắc phục, tìm nguyên nhân.
Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Kạn cũng đã chỉ đạo cơ quan chuyên môn huyện Chợ Đồn thông tin cho người dân trong khu vực không đến gần các hố sụt lún để đảm bảo an toàn, tiếp tục theo dõi diễn biến sụt lún và kịp thời thông tin, báo cáo cho các cơ quan chuyên môn.
Tỉnh Bắc Kạn cho biết, sẽ tiếp tục triển khai phối hợp với Viện Địa chất Trung ương, sớm có kết quả đánh giá chính xác hiện tượng sụt lún để có biện pháp khắc phục lâu dài. Trước mắt cần đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản cho người dân, tìm nơi ở an toàn cho các hộ dân nằm trong vùng nguy hiểm, di dời khẩn trương những hộ dân có nhà bị nứt nằm gần hố sụt lún. Thống kê thiệt hại và có phương án hỗ trợ người dân.Theo dõi và báo cáo tình hình thường xuyên. Cấp ủy, chính quyền địa phương cần tiếp tục làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân trên địa bàn ổn định đời sống, không hoang mang lo lắng khi chưa có kết luận chính thức về hiện tượng sụt lún. Tăng cường công tác bảo đảm an ninh trật tự trên địa bàn.
