Nan giải việc xử lý nạn "cát tặc" ở TP HCM
Liên tục bắt giữ "cát tặc"
Theo Thiếu tướng Phan Anh Minh, gần 100% số cát san lấp tại TP Hồ Chí Minh đều khó xác định nguồn gốc cát của địa phương nào. Và gần như cả phía Nam không có mỏ nào cho phép khai thác cát để san lấp, mà chỉ có các mỏ khai thác cát dành cho việc xây dựng. Nhưng với cát xây dựng cũng chỉ đáp ứng được 30-40%...
Mới đây nhất, lợi dụng các lực lượng đang tập trung ứng phó với cơn bão số 1 (bão Pabuk), những ngày đầu năm 2019 ở các tỉnh, thành Nam bộ, nhiều "cát tặc" đã tranh thủ bơm hút cát trái phép trên sông Đồng Nai, đoạn thuộc địa bàn quận 9, TP Hồ Chí Minh.
 |
| Một số phương tiện khai thác cát trái phép trên vùng biển Cần Giờ bị Bộ đội Biên phòng TP Hồ Chí Minh tạm giữ . |
Cụ thể, ngày 5-1-2019, Trung tá Phan Văn Mẫn, Đội trưởng Đội 2, Phòng Cảnh sát giao thông đường thủy, Công an TP Hồ Chí Minh, cho biết, trong những ngày đầu năm 2019, đã bắt giữ, bàn giao cho Công an quận 9 tang vật cùng một số đối tượng có hành vi bơm hút cát trái phép trên sông Đồng Nai.
Theo đó, khuya 2-1-2019, từ nguồn tin báo của người dân, Trạm Cảnh sát Giao thông đường thủy Cát Lái tiến hành tuần tra, mật phục trên tuyến sông Đồng Nai và sông Tắc. Tới khu vực cầu cao tốc Long Thành (quận 9, giáp ranh tỉnh Đồng Nai), tổ công tác phát hiện hai người đang sử dụng phương tiện bơm hút cát và một phương tiện đang chờ mua cát.
Biết bị phát hiện, những người này liền điều khiển phương tiện tháo chạy. Các chiến sĩ Cảnh sát giao thông đường thủy đã sử dụng ca nô truy đuổi và tạm giữ được một người, người còn lại nhảy xuống sông tẩu thoát.
Khoảng hơn 0h6 ngày 3-1, Trạm Cảnh sát giao thông đường thủy Cát Lái tiếp tục phát hiện ba người lén lút bơm hút cát lên ghe gần khu vực Nhà Việt Nam (phường Trường Thạnh, quận 9). Khi thấy Cảnh sát xuất hiện, các đối tượng nhanh chóng cho ghe chạy vào những rạch nhỏ trốn tránh rồi nhảy xuống sông sau khi rút lỗ thông nước nhằm đánh chìm phương tiện. Tuy nhiên, việc đánh chìm bất thành, tang vật đã được Công an thu hồi toàn bộ.
Tiếp đó, đến tối cùng ngày, Trạm Cảnh sát giao thông đường thủy Cát Lái tiếp tục phát hiện 6 đối tượng dùng máy bơm công suất lớn bơm trực tiếp cát dưới sông lên ghe mua cát.
Cảnh sát bắt giữ được 3 người, trong đó có một người ở ghe mua cát. Bước đầu nhóm "cát tặc" khai nhận chúng lợi dụng việc lực lượng chức năng tập trung ứng phó tình hình bão số 1 nên đã tranh thủ bơm hút cát lậu, nhưng không ngờ vẫn bị phát hiện, bắt giữ.
Theo Trung tá Phan Văn Mẫn, trong năm 2018, đơn vị đã phát hiện, bắt giữ 29 vụ bơm hút cát trái phép trên tuyến sông thuộc địa phận TP Hồ Chí Minh. Qua đó, đã tạm giữ 58 phương tiện (28 sà lan vận chuyển cát, 16 ghe bơm hút cát và 14 ghe thu mua cát) cùng 155 đối tượng bị xử lý, thu giữ hơn 17.000 m3 cát và nhiều trang thiết bị liên quan đến hoạt động bơm hút cát trái phép.
Ở địa bàn cụ thể là Cần Giờ, những ngày đầu năm 2019, thông tin mới nhất từ Bộ đội Biên phòng TP Hồ Chí Minh cho thấy, nạn khai thác cát trái phép trên vùng biển này vẫn đang diễn biến rất phức tạp. Chỉ từ tháng 10-2018 đến nay, đơn vị này đã phát hiện 8 vụ khai thác cát trái phép trên tuyến biển Cần Giờ.
Qua đó, cơ quan chức năng đã xử lý vi phạm hành chính 18 người, tịch thu gần 4.000m3 cát. Nếu trước đây, "cát tặc" chỉ hoạt động ban đêm thì hiện nay các đối tượng công khai làm cả ban ngày, thậm chí chống đối, tấn công lại lực lượng chức năng khi bị phát hiện, xử lý.
 |
| Cảnh sát giao thông đường thủy, Công an TP Hồ Chí Minh, chặn bắt tàu công suất lớn bơm hút cát lậu trên sông Đồng Nai ngay trong đêm. |
Có thể kể một số vụ việc nổi cộm, như lúc 1h45 ngày 19-12-2018, tổ tuần tra của Phòng Phòng chống ma túy và tội phạm (Bộ đội Biên phòng TP Hồ Chí Minh) phối hợp với Đồn biên phòng Long Hòa (Bộ đội Biên phòng TP Hồ Chí Minh) làm nhiệm vụ trên vùng biển Cần Giờ đã phát hiện hai sà lan số hiệu: ĐN-1042 và SG-7535 do Hoàng Văn Thành (28 tuổi, ngụ Thanh Hóa) và Nguyễn Văn Hiếu (43 tuổi, ngụ Long An) làm thuyền trưởng, đang khai thác cát trái phép. Tại thời điểm kiểm tra, trên hai sà lan có chứa khoảng 800m3 cát.
Khoảng 22h30 cùng ngày, tổ tuần tra của Đồn biên phòng Long Hòa tiếp tục phát hiện ba sà lan: SG-6668, HP-4437 và ĐN-0955 do Trần Văn Vạng (28 tuổi, ngụ Trà Vinh), Nguyễn Văn Khuyến (40 tuổi, ngụ Bắc Giang) và Vũ Văn Hải (36 tuổi, ngụ Yên Bái) làm thuyền trưởng, đang khai thác trái phép được khoảng 250m3 cát.
Khi tổ tuần tra yêu cầu dừng mọi hoạt động để kiểm tra thì thuyền trưởng các sà lan này không những không chấp hành, mà còn cố tình điều khiển sà lan bỏ chạy. Tổ tuần tra đã nhanh chóng khống chế người và phương tiện vi phạm.
Trước đó, vào lúc 0h5 ngày 24-10-2018, sau hơn 5 giờ mật phục trên biển, tổ tuần tra của Đồn biên phòng Cần Thạnh (Bộ đội Biên phòng TP Hồ Chí Minh) cũng bắt quả tang 4 sà lan lớn mang các số hiệu: SG-7772, HD-2043, HP- 4721 và SG-6764 do Vũ Hữu Đức (49 tuổi), Vũ Hữu Mạnh (41 tuổi), Nguyễn Văn Hùng (43 tuổi) và Nguyễn Văn Đạo (25 tuổi) làm thuyền trưởng có hành vi khai thác cát trái phép trên biển Cần Giờ. Tại thời điểm kiểm tra, các máy hút trên 4 sà lan này đang hoạt động hết công suất và đã hút được hơn 2.000m3 cát…
Nhiều chiêu trò chống đối lực lượng chức năng
Theo Bộ đội Biên phòng TP Hồ Chí Minh, những ngày cuối năm 2018 trên vùng biển Cần Giờ, cứ bắt đầu từ chập choạng tối, các sà lan hút cát lậu tập trung thành từng nhóm rồi cho người giả làm người dân địa phương chèo ghe ra đánh cá tại nhiều tuyến sông, biển gần khu vực cơ quan chức năng xuất quân nhằm theo dõi mọi động tĩnh.
Nếu thấy dấu hiệu canô, tàu biên phòng, Cảnh sát đường thủy xuất bến, họ sẽ gọi điện thoại thông báo cho đồng bọn ngừng ngay việc hút cát, quay về bến neo đậu. Đặc biệt, "cát tặc" còn lợi dụng ban đêm, sà lan tắt đèn, tắt luôn định vị nên nhiều khi lực lượng chức năng chỉ cách sà lan vi phạm 100m mà không thể phát hiện được mục tiêu.
Nghiêm trọng hơn, theo Thượng tá Phạm Long Bào, Đồn trưởng Đồn biên phòng Long Hòa, các đối tượng bơm hút cát trái phép trên biển Cần Giờ ngày càng manh động, bất chấp hậu quả. Trường hợp Bùi Văn Hợp (38 tuổi, quê Nam Định) điều khiển sà lan HP-4477 là một điển hình.
Chiều 17-11-2018, phát hiện sà lan do Hợp điều khiển cùng 4 sà lan khác tổ chức khai thác cát trái phép trên biển Cần Giờ, lập tức tổ công tác của Đồn biên phòng Long Hòa yêu cầu giữ nguyên hiện trường để xử lý.
 |
| Một phương tiện khai thác cát trái phép bị "cát tặc" tự đánh chìm đang được Bộ đội Biên phòng TP Hồ Chí Minh tổ chức trục vớt . |
Tuy nhiên, Hợp đã lớn tiếng và có biểu hiện chống đối, cố tình bơm cát ra ngoài để tẩu tán tang vật. Tổ công tác đã lập biên bản vi phạm hành chính, tạm giữ sà lan của Hợp cùng 4 sà lan và khoảng 700 mét khối cát trên các phương tiện để tiếp tục điều tra làm rõ.
Trước tình trạng "cát tặc" lộng hành thời điểm giao năm 2018-2019, cơ quan chức năng của TP Hồ Chí Minh đã có nhiều động thái tích cực đấu tranh ngăn chặn. Nguyên nhân được các cơ quan chức năng cho rằng mức chế tài còn quá nhẹ.
Cụ thể, hành vi khai thác cát khi giấy phép hết hạn hoặc trong thời gian tước quyền sử dụng giấy phép chỉ bị phạt từ 50-70 triệu đồng. Mức phạt tiền đối với tổ chức vi phạm sẽ gấp đôi mức phạt tiền đối với cá nhân, hộ kinh doanh… Mức phạt như vậy không đáng là gì so với lợi nhuận quá lớn từ việc khai thác cát trái phép.
Theo Phòng Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường, Công an TP Hồ Chí Minh, các giải pháp ngăn chặn nạn khai thác cát trái phép trên địa bàn TP Hồ Chí Minh nói chung và khu vực biển Cần Giờ nói riêng thời gian qua chỉ mang tính "cắt ngọn", phần lớn các vụ việc, trường hợp vi phạm chỉ bị xử lý hành chính.
Trong trường hợp muốn xử lý hình sự các đối tượng khai thác cát trái phép thường gặp rất nhiều khó khăn. Lý do là vì một trong những quy định để cấu thành tội khai thác khoáng sản trái phép là phải xác định được hậu quả để lại. Trên thực tế, không có cơ quan, tổ chức nào đánh giá được hậu quả nghiêm trọng của hành vi này. Do đó, đã kiến nghị cơ quan ban hành luật cần nghiên cứu, xem xét, điều chỉnh lại quy định để việc chế tài hành vi khai thác cát trái phép mang tính răn đe hơn.
Còn với các đồn biên phòng như Đồn Biên phòng Long Hòa, theo Thượng tá Phạm Long Bào, đơn vị sẽ cử nhiều tổ công tác thường xuyên bám nắm các địa bàn trọng điểm, đồng thời tuyên truyền cho ngư dân nếu phát hiện có hiện tượng bất thường thì báo ngay cho lực lượng Biên phòng và các cơ quan chức năng để kịp thời xử lý.
