Hải quan Việt Nam tích cực, chủ động các hoạt động hợp tác

Khẳng định vai trò trong cộng đồng Hải quan ASEAN

Trong khuôn khổ hợp tác hải quan tại cộng đồng Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Hải quan Việt Nam luôn là thành viên tích cực trong việc thực hiện các chương trình sáng kiến hợp tác hải quan khu vực.

Theo Vụ Hợp tác quốc tế (Tổng cục Hải quan), vị thế của Hải quan Việt Nam trong ASEAN từng bước được nâng cao thông qua việc đưa ra các sáng kiến hợp tác, hội nhập ASEAN được cộng đồng Hải quan ASEAN ghi nhận. Đặc biệt là có những đề xuất trong thay đổi cơ chế hoạt động mang lại hiệu quả, minh bạch hơn.

Minh chứng là năm 1995, lần đầu tiên Việt Nam đăng cai tổ chức Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN- đây có thể ví là lời chào của Hải quan Việt Nam với cộng đồng Hải quan ASEAN. Năm 2004, Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN 12 được tổ chức tại Hà Nội - đánh dấu quá trình tiếp cận ban đầu của Hải quan Việt Nam với Hải quan quốc tế, bắt đầu bước phát triển mới theo định hướng hiện đại hóa. Tháng 6/2014 tại Đà Lạt, Hải quan Việt Nam tiếp tục đăng cai, tổ chức thành công Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN lần thứ 23 tiếp tục khẳng định vị thế của Hải quan Việt Nam trong hợp tác quốc tế và hiện đại hóa hải quan. Bên cạnh việc tham gia xây dựng và thực hiện các Kế hoạch, Chiến lược phát triển Hải quan ASEAN (SPCD); Cơ chế một cửa ASEAN (ASW); Cơ chế quá cảnh hải quan ASEAN (ACTS); Hiệp định Hải quan ASEAN mới; xây dựng và rà soát Danh mục Biểu thuế hài hòa ASEAN (AHTN) trên phiên bản HS cập nhật..., Hải quan Việt Nam còn tham gia sâu rộng trong các chương trình hợp tác với các nước đối thoại và đối tác của ASEAN như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia-New Zealand, Mỹ trong việc hỗ trợ kỹ thuật nghiệp vụ hải quan.

Điển hình, trong năm 2023, Hải quan Việt Nam đã hoàn thành và triển khai Danh mục AHTN; triển khai ACTS; ký và triển khai thỏa thuận công nhận lẫn nhau về DN ưu tiên trong ASEAN (AAMRA); trao đổi thông tin Tờ khai hải quan ASEAN (ACDD) và Chứng nhận kiểm dịch điện tử (e-phyto) qua ASW. Ngoài ra, Hải quan Việt Nam chủ trì, phối hợp với Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Australia tổ chức thành công Chương trình đào tạo cán bộ lãnh đạo hải quan cấp trung (JCMMP) lần thứ 6 vào tháng 10/2023. Cũng trong năm 2023, với vai trò là chủ tọa trong đàm phán Chương Thủ tục hải quan và tạo thuận lợi thương mại của Hiệp định Thương mại tự do ASEAN- Canada, Hải quan Việt Nam đã hoàn thành mục tiêu đề ra của Ủy ban đàm phán. Trong vai trò là thành viên, Hải quan Việt Nam đã tích cực tham gia đàm phán nâng cấp các Hiệp định ASEAN- Trung Quốc, ATIGA và bước đầu khởi động đàm phán nâng cấp Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN - Ấn Độ.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, ngày 8/9/2015, Việt Nam chính thức thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia (NSW) và kết nối kỹ thuật ASW. Tính đến ngày 15/2/2024, NSW đã có 250 TTHC của 13 bộ, ngành kết nối với sự tham gia của hơn 69,5 nghìn DN. Đối với ASW, toàn bộ 10 nước thành viên ASEAN đã kết nối chính thức ASW từ tháng 2/2019. Tính đến ngày 15/2/2024, Hải quan Việt Nam tiếp tục mở rộng, duy trì kết nối chính thức ASW để trao đổi thông tin chứng nhận xuất xứ mẫu D điện tử với tất cả 9 nước thành viên ASEAN. Phối hợp với Ban thư ký ASEAN và các nước ASEAN để trao đổi chính thức tờ khai hải quan ASEAN theo kế hoạch. Chuẩn bị các yêu cầu liên quan để kết nối thử nghiệm trao đổi chứng nhận kiểm dịch thực vật. Trao đổi để xây dựng giải pháp, lộ trình kết nối trao đổi chứng từ điện tử giữa ASEAN và các đối tác như: Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc.

Theo Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Tài chính), kết quả đạt được trong hợp tác về lĩnh vực hải quan nhằm mục đích bảo vệ lợi ích kinh tế và ngăn chặn, phòng chống các vi phạm về hải quan, tạo thuận lợi thương mại, đầu tư và giao lưu đi lại giữa Việt Nam và các nước, đồng thời tranh thủ được nguồn hỗ trợ kỹ thuật nghiệp vụ, trang thiết bị... phục vụ quá trình cải cách, hiện đại hóa hải quan.

Trong phần thảo luận về Báo cáo xác định khoảng cách về hiện đại hoá của Hải quan ASEAN tại Phiên họp lần thứ 32 của Nhóm làm việc về tăng cường năng lực hải quan các nước thành viên ASEAN (CCBWG) diễn ra vào tháng 3/2023, đại diện Hải quan Việt Nam đã chia sẻ những vấn đề Hải quan Việt Nam tiếp tục cố gắng để đạt mục tiêu đề ra trong Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030. Hải quan Việt Nam cũng chia sẻ thực tiễn công tác Đánh giá hiệu quả hoạt động định kỳ hàng năm nhằm mục đích đánh giá hiệu quả hoạt động trên tất cả các lĩnh vực như: Thu thuế, tạo thuận lợi thương mại, kiểm soát và tăng cường năng lực. Đặc biệt, năm 2024, Hải quan Việt Nam đảm nhận vai trò Chủ tịch tổ chức đăng cai Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN lần thứ 33 dự kiến tổ chức vào tháng 6. Với vai trò là chủ tịch, Hải quan Việt Nam sẽ tích cực thúc đẩy, giữ vai trò kết nối các nước thành viên để tiếp tục triển khai và hoàn thành các sáng kiến hợp tác hải quan quan trọng trong ASEAN như: Trao đổi chứng từ điện tử, DN ưu tiên, thương mại điện tử...Trong tiến trình chung của hợp tác hải quan ASEAN, Hải quan Việt Nam tiếp tục thực hiện các sáng kiến đang triển khai và nghiên cứu một số nội dung mới như: Trao đổi thông tin dữ liệu thương mại điện tử giữa các cơ quan Hải quan và DN thương mại điện tử, rà soát và tháo gỡ các điểm vướng mắc trong quy trình giải phóng hàng.

Hải quan Việt Nam có quan điểm đồng thuận, thống nhất và ủng hộ các sáng kiến hoạt động hợp tác hải quan trong ASEAN nói chung với mục tiêu đơn giản hóa thủ tục hải quan, tạo thuận lợi thương mại và tăng cường hiệu quả kiểm soát hải quan theo các tiêu chuẩn và thông lệ quốc tế. Do đó, Hải quan Việt Nam sẽ phối hợp tiếp tục tham vấn và hợp tác về hỗ trợ kỹ thuật với các đối tác như: Úc, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, các Hội đồng kinh doanh EU-ABC, US-ABC trong một số lĩnh vực ưu tiên gồm: DN ưu tiên, Hải quan số, mô hình Hải quan thông minh...

Gấp rút hoàn thành các kế hoạch cho ADGCM

Hải quan Việt Nam đã và đang tích cực xây dựng, đề xuất các cấp phê duyệt các đề án, chuyên đề, chương trình hợp tác đa và song phương. Trong đó, tham mưu Bộ Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Hải quan Việt Nam đăng cai tổ chức Hội nghị ADGCM lần thứ 33 tại Phú Quốc; xây dựng báo cáo chuyên đề về sáng kiến an ninh container của Hoa Kỳ. Ngoài ra, các chương trình hợp tác đa phương và các dự án được triển khai, điều phối đúng theo kế hoạch đề ra chú trọng đến thực hiện các nghĩa vụ thành viên trong các thể chế đa phương như Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Tổ chức Hải quan thế giới (WCO), Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á- Thái Bình Dương (APEC) đảm bảo lợi ích của Việt Nam. Đồng thời, theo dõi sát tình hình nội, ngoại biên để kiểm soát chỉ đạo điều hành về tình hình XNK, quá cảnh của hàng hoá và phương tiện vận tải qua các cặp cửa khẩu Việt Nam – Campuchia, Việt Nam – Trung Quốc, Việt Nam – Lào.

Trong hợp tác song phương, Hải quan Việt Nam đã tiếp và làm việc với nhiều đoàn chuyên gia cấp cao của Hải quan Hoa Kỳ trong khuôn khổ Chương trình Trao đổi dữ liệu Điện tử với nước ngoài (FECDEP). Trình Bộ Tài chính về kế hoạch hợp tác chống vi phạm hải quan với Hải quan Liên bang Nga giai đoạn 2024-2026 và trao đổi để thống nhất nội dung, thời gian và ký kết kế hoạch. Trao đổi với Srilanka để ký kết Hiệp định giữa Chính phủ Srilanka và Chính phủ Việt Nam về hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau trong lĩnh vực hải quan; trao đổi với Hải quan Ấn Độ và khả năng đàm phán thỏa thuận công nhận lẫn nhau (MRA) về Chương trình DN ưu tiên (AEO). Đồng thời chuẩn bị các thủ tục cần thiết để ký Biên bản ghi nhớ (MOU) về xây dựng năng lực hải quan trong thời gian tới.

Đặc biệt, xây dựng kế hoạch hợp tác năm 2024 với Hải quan Trung Quốc nhằm triển khai các nội dung hợp tác đã được ghi nhận tại Tuyên bố chung Việt – Trung; nghiên cứu đề xuất của Đoàn công tác Bộ Thương mại Trung Quốc về việc làm việc và trao đổi với Hải quan Việt Nam về nội dung xây dựng cửa khẩu thông minh và tạo thuận lợi thông quan...Trong hợp tác đa phương, Hải quan Việt Nam thực hiện các nghĩa vụ thành viên trong các thể chế đa phương như ASEAN, WCO, APEC...Bên cạnh đó, Hải quan Việt Nam tích cực tham gia Phiên đàm phán lần 7 Chương Thủ tục hải quan và Tạo thuận lợi thương mại, Hiệp định ASEAN – Canada. Đàm phán nâng cấp: Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA nâng cấp), theo đó đã thống nhất được 17/22 Điều và dự kiến sẽ hoàn thành đàm phán trong năm 2024. Các nội dung cần tiếp tục đàm phán chủ yếu liên quan đến các sáng kiến hợp tác đang được triển khai trong ASEAN như thỏa thuận công nhận lẫn nhau về AEO, trao đổi chứng nhận điện tử qua Một cửa ASEAN, quá cảnh hải quan; Hiệp định Thương mại tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA nâng cấp), đến nay, đã thống nhất được 5/26 Điều khoản thuộc Chương CPTF. Tổ chức đoàn đánh giá Chương trình Kiểm soát container tại 4 Nhóm Kiểm soát cảng. Trong quý II/2024, Hải quan Việt Nam đang gấp rút hoàn thiện các kết hoạch, nội dung, chương trình Hội nghị ADGCM lần thứ 33 diễn tại Phú Quốc vào tháng 6 được diễn ra thành công. Tiếp tục tham gia các phiên họp, chương trình hợp tác và các nghĩa vụ thành viên trong khuôn khổ ASEAN, APEC, WCO, GMS; theo dõi, phối hợp trao đổi thông tin các bên liên quan... Chuẩn bị nội dung, phương án và đàm phán phiên 8 Hiệp định ASEAN - Canada FTA...