Tiềm ẩn nguy cơ thẩm lậu từ hoạt động kho ngoại quan, tạm nhập tái xuất

Phó Cục trưởng Cục điều tra chống buôn lậu Nguyễn Ngọc Tuấn cho biết, việc nghi vấn hàng hóa làm thủ tục qua KNQ bị thẩm lậu vào thị trường nội địa là có cơ sở. Tuy nhiên, theo thông tin nắm được, toàn bộ hàng hóa sau khi làm thủ tục xuất KNQ đều được giám sát thực xuất, sau khi hàng đã thực xuất thì các đối tượng buôn lậu mới lợi dụng địa hình và thời gian trời tối để đưa hàng hóa quay trở lại, do đó gây rất nhiều khó khăn cho công tác kiểm tra, giám sát, kiểm soát của cơ quan hải quan... 

Hoạt động gửi hàng hóa kho ngoại quan (KNQ) và tạm nhập tái xuất (TNTX) là hoạt động thương mại phổ biến trong hoạt động giao thương quốc tế. Ở Việt Nam, các hoạt động kinh doanh này đang phát triển để tận dụng những lợi thế về điều kiện tự nhiên của nước ta, đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là các tỉnh biên giới phía Bắc. Tuy nhiên, hoạt động này vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ vi phạm, đòi hỏi có thêm những chính sách quản lý chặt chẽ, thống nhất, tránh việc núp bóng hoạt động thương mại phổ biến này để thực hiện hành vi bất chính.

Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) cho biết, bên cạnh việc tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu (XNK), Hải quan Việt Nam cũng rất chú trọng và chủ động trong thực hiện công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, trong đó có việc ngăn chặn các hành vi vi phạm liên quan đến hoạt động của loại hình KNQ và TNTX.

Thuốc lá, rượu gửi kho ngoại quan chiếm tới 90%.

Cụ thể, trong lĩnh vực KNQ, cuối năm 2013, qua điều tra, nắm bắt thông tin, Cục Điều tra chống buôn lậu phát hiện Công ty TNHH quốc tế Sao Bắc (Quảng Ninh) có hành vi chuyển tiêu thụ nội địa một lượng lớn rượu ngoại là hàng hóa gửi KNQ. Lực lượng chống buôn lậu đã thu giữ tại hiện trường 430 thùng rượu nhãn hiệu REMY, trị giá hàng hóa vi phạm ước tính khoảng 3 tỷ đồng.

Mở rộng điều tra, ngày 6/3/2014, Cục Điều tra chống buôn lậu tiếp tục phát hiện, bắt giữ xe ôtô biển kiểm soát 14C-05013 vận chuyển 150 thùng rượu CHIVAS REGAL 18, tại địa bàn TP Móng Cái (Quảng Ninh).

Theo khai nhận của tài xế, số rượu không rõ nguồn gốc trên đang được vận chuyển tiêu thụ nội địa. Theo điều tra của Cục Điều tra chống buôn lậu, số rượu trên cũng có nguồn gốc từ KNQ trên địa bàn. Nếu tiêu thụ trót lọt, các đối tượng sẽ trốn được số tiền thuế trên 1 tỷ đồng.

Liên quan đến vi phạm trong hoạt động kinh doanh TNTX, cuối năm 2014, tại khu vực bờ phía Đông của đảo Tuần Châu (Quảng Ninh), Hải đội Kiểm soát Hải quan trên biển khu vực miền Bắc (Hải đội 1)-Cục Điều tra chống buôn lậu phối hợp với cơ quan Cảnh sát điều tra TP Hạ Long (Quảng Ninh) tiến hành truy bắt thành công một vụ buôn lậu thuốc lá quy mô lớn.

Vào thời điểm đó, một xuồng cao tốc chạy từ ngoài biển vào đất liền với tốc độ cao có nhiều biểu hiện nghi vấn. Lập tức, lực lượng chức năng triển khai phương tiện, lực lượng vây bắt. Trước sự truy đuổi gắt gao của lực lượng Hải quan và Công an, các đối tượng đã bỏ phương tiện và tang vật tháo chạy. Toàn bộ hàng hóa vi phạm thu giữ được trong vụ việc này là hơn 87.000 bao thuốc lá ngoại hiệu 555.

Phó Cục trưởng Cục điều tra chống buôn lậu Nguyễn Ngọc Tuấn cho biết, đối với hầu hết các mặt hàng được gửi vào KNQ để xuất khẩu hoặc tái xuất sang nước thứ 3 thì các doanh nghiệp Việt Nam thường chỉ làm dịch vụ thu phí, không phải là chủ hàng thực sự, do đó, trong nhiều trường hợp, doanh nghiệp không thể kiểm soát được hàng hóa thực sự mà mình làm thủ tục, thường phải lệ thuộc vào thông tin từ phía đối tác nước ngoài (chủ yếu là đối tác Trung Quốc, Hồng Kông). Đây là một khó khăn rất lớn trong công tác quản lý cũng như xác minh, xử lý trong trường hợp có sai phạm.

Trong trường hợp các đối tượng buôn lậu sử dụng công ty ma (ở nước ngoài), chứng từ giả để làm thủ tục, rồi lợi dụng kẽ hở trong chính sách, cách quản lý của cơ quan Hải quan để buôn lậu, thì nếu có bị phát hiện cũng sẽ khó tìm được chủ hàng thực sự, và việc xác định được chủ hàng để xử lý cũng gặp nhiều khó khăn vì hầu hết các doanh nghiệp đều là doanh nghiệp nước ngoài...

Theo ông Tuấn, việc nghi vấn hàng hóa làm thủ tục qua KNQ bị thẩm lậu vào thị trường nội địa là có cơ sở. Tuy nhiên, theo thông tin nắm được, toàn bộ hàng hóa sau khi làm thủ tục xuất KNQ đều được giám sát thực xuất, sau khi hàng đã thực xuất thì các đối tượng buôn lậu mới lợi dụng địa hình và thời gian trời tối để đưa hàng hóa quay trở lại, do đó gây rất nhiều khó khăn cho công tác kiểm tra, giám sát, kiểm soát của cơ quan hải quan.

Do vậy, Cục Điều tra chống buôn lậu đã nhiều lần báo cáo, kiến nghị lên lãnh đạo các cấp về công tác quản lý KNQ, trong đó có đề xuất tạm dừng đưa những hàng hóa có nguy cơ, rủi ro cao vào KNQ như rượu, thuốc lá, hoặc trong trường hợp tiếp tục cho các mặt hàng có thuế tiêu thụ đặc biệt được làm thủ tục qua KNQ thì phải có quy định cụ thể, rõ ràng về hồ sơ, quy trình thủ tục. Hàng có thuế tiêu thụ đặc biệt xuất KNQ chỉ được xuất qua cửa khẩu chính, cửa khẩu quốc tế.