Thị trường xăng dầu: “Sóng ngầm” vẫn tiếp diễn

Lãi quanh năm không ai biết, lỗ vài ngày đã… đóng cửa

Sau khi nhiều lần bị dư luận lên án về hiện tượng găm hàng chờ tăng giá, mới đây một số chủ cây xăng tư nhân đã xuất hiện kêu oan. Ông Nguyễn Tuấn Quỳnh, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Nhiên liệu Sài Gòn – đơn vị sở hữu 18 cửa hàng bán lẻ xăng dầu cho rằng: Không phải đại lý nào cũng găm hàng chờ tăng giá mà đa phần vì không có đủ hàng để bán. Ông này cho biết, trước thời điểm tăng giá xăng, hoa hồng cho các đại lý bán lẻ vào khoảng 50 đồng/lít xăng dầu, là mức thấp nhất trong hơn 30 năm qua. Với mức này thì tất cả các trạm xăng dầu bán lẻ đều lỗ rất nặng, không dưới 250 đồng mỗi lít.

Ông này cũng cho rằng bất công với các DN tư nhân khi họ phải tự gánh lỗ, trong khi các cửa hàng thuộc DN xăng dầu đầu mối trong nhiều năm qua vẫn được xem xét bù lỗ khi thực hiện nhiệm vụ. Đây cũng là lý luận của nhiều chủ cây xăng tư nhân. Một số đội trưởng Đội QLTT khu vực Hà Nội qua trao đổi với chúng tôi cho biết: Nhiều chủ cây xăng còn kêu sẽ không bán hàng nữa vì lỗ. Trên địa bàn Hà Nội cũng từng xuất hiện hiện tượng một cây xăng trưng biển “Ngưng bán hàng vì hoa hồng quá thấp”.

Vi phạm găm hàng chờ giá là “bổn cũ soạn lại” của các doanh nghiệp, nhưng cơ quan chức năng vẫn bó tay trong việc quản lý.

Tuy vậy, lý lẽ này là không thể chấp nhận, bởi được trao quyền kinh doanh xăng dầu là DN đã được trao cái đặc quyền kinh doanh không cần… suy nghĩ. Hàng hóa không bao giờ ế, không có cạnh tranh nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ vì số cây xăng đã có trong quy hoạch, không cần phải chiến lược dài hơi, không cần chăm sóc khách hàng… chỉ có việc nhập hàng về, bán và thu lãi. Đổi lại cái đặc quyền đó, họ phải chịu ràng buộc duy nhất là đảm bảo nguồn cung. Cái ràng buộc này chỉ có trong bối cảnh thị trường gặp khó khăn.

Tuy nhiên, vào lúc người dân và cả cơ quan quản lý cần chia sẻ thì DN chỉ cần chịu lỗ vài ngày là lập tức kêu trời và… đóng cửa. Họ lãi cả năm không ai biết, lỗ vài ngày là “sống chết mặc bay”.

Xăng dầu bị găm hàng bằng thủ đoạn nào?

Ngay trong thời điểm thị trường căng thẳng nhất, trao đổi với PV, ông Võ Văn Quyền – Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) vẫn khẳng định cân đối lớn vẫn đủ. Các đầu mối cũng khẳng định vẫn nhập hàng theo tiến độ và giao hàng đúng theo hợp đồng. Vậy tại sao hàng hóa lại khan hiếm trong khi nhu cầu không tăng đột biến, xăng dầu đã đi đâu?

Trao đổi với PV Báo CAND, ông Trần Ngọc Năm - Phó Tổng Giám đốc Petrolimex cho rằng: "Vào thời điểm xăng dầu sắp tăng giá cao (1.100 đồng/lít), chỉ cần găm hàng lại là họ dễ dàng kiếm lời, đương nhiên họ sẽ có tính toán".

Hiện tượng “găm” hàng là không thể chối cãi. Vấn đề là ai găm và găm như thế nào? Hiện nay, nhiều cây xăng bán lẻ đổ cho đại lý không giao hàng. Trao đổi với PV, ông Nguyễn Đắc Lộc, Chi cục phó Chi cục QLTT Hà Nội cho biết: “Tôi là người trực tiếp đã đến tận những cây xăng đóng cửa, mở cả téc ra không có giọt xăng nào. Họ tuyên bố thẳng, họ lấy hàng qua đầu mối, chỗ thì Petrolimex, chỗ PV Oil nhưng đều không cấp hàng cho họ".

Tương tự, tại địa bàn có nhiều cây xăng tái đi tái lại chuyện đóng cửa ngưng bán hàng là Thanh Oai, Đội trưởng Đội QLTT khu vực này là ông Nguyễn Quý Tính cũng cho biết, nguyên nhân cây xăng ngưng bán là do không nhập được hàng vì đầu mối (Công ty Xăng dầu Hà Sơn Bình và K 133) không cấp.

Trên thực tế, nhiều cây xăng ngưng bán hàng không bị xử lý là vì khi lực lượng chức năng kiểm tra bồn, thấy rõ ràng là không còn hàng. Chủ cây xăng thì giải thích là nhu cầu tăng cao, bán hết nhưng chưa nhập được. Đầu mối thì bảo chỉ cấp hàng theo hợp đồng, giờ hết hàng đột xuất muốn nhập thêm thì không cấp. Cuối cùng là huề cả làng, chả ai sai. Trong khi đó có giời mới biết cây xăng hết hàng là do nhu cầu tăng cao hay do họ mang giấu đi đâu mất. Việc kiểm soát lượng bán qua sổ sách cũng dễ dàng bị làm giả, do hiện người dân vẫn chưa có thói quen lấy hóa đơn mua hàng.

Trở lại câu chuyện găm hàng từ tổng đại lý. Đây không phải lần đầu tiên vấn đề này được đặt ra, mà Bộ Công Thương đã từng có một cuộc họp bàn về việc quản lý chặt các tổng đại lý này, do từ trước đến nay việc giám sát họ đang bị buông lỏng. Trong những lần căng thẳng trước, rất nhiều cây xăng cũng đã phản ánh chuyện tổng đại lý không cấp hàng, nhưng chưa từng có tổng đại lý nào bị xử lý vi phạm.

Chiều 15/8, PV Báo CAND đã trao đổi với Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường Đỗ Thanh Lam về việc cơ quan chức năng đã tiến hành kiểm tra các tổng đại lý hay chưa và sự thực có đúng như cây xăng phản ánh hay không? Tuy nhiên, câu trả lời chúng tôi nhận được vẫn chỉ là: “Hiện nay Cục đã yêu cầu các Chi cục làm rõ. Tất cả các hiện tượng đều phải xác minh”. Vấn đề ở chỗ hiện tượng này không hề mới, và lẽ ra các cơ quan chức năng phải có cách để quản lý chứ không phải lúc nào cũng chạy theo vi phạm để xác minh.