Quảng Ninh: Cây rù rì đang... "sốt"

Trên các đảo của vùng biển Đông Bắc của tỉnh Quảng Ninh có một loại cây được người dân địa phương gọi là cây rù rì. Cây thân gỗ nhưng rất chậm lớn, lá nhỏ và dày, mọc thành chùm, có tán; mặt lá rộng chừng hơn 1cm, dài 5 đến 10cm; quả nhỏ có hình gần giống chiếc bình tỳ bà.

Cây thường sống ở những nơi khắc nghiệt, có thể mọc trên đất hoặc sống trên vách đá nơi đầu sóng ngọn gió, chiều cao tối đa từ 4-5m. Đây là loài cây mọc hoang dại trên các đảo ít được người dân quan tâm khai thác; nhưng thời gian gần đây, nhiều người ở các địa phương khác kéo nhau tới vùng biển, đảo thuộc các huyện Vân Đồn, Hải Hà, Móng Cái, Cô Tô (Quảng Ninh) săn lùng cây rù rì để xuất bán sang Trung Quốc với giá rất cao.

Một cây có chiều cao trung bình từ 1,5 đến 2m có thể bán được từ 20 đến 30 triệu đồng; cây được xác định có niên đại càng cao, bán càng cao giá; có cây đã được bán tới giá hàng trăm triệu đồng.

Giải thích về hiện tượng này, các lực lượng chức năng ở Quảng Ninh cho biết, có rất nhiều tin đồn về loại cây này; có người nói, sở dĩ cây rù rì được bán với giá cao vì người Trung Quốc mua loại cây này về để làm dược liệu nhưng nhiều người thì lại nói họ mua để làm cây cảnh trang trí trong các khu du lịch.

Thậm chí đến ngay những người có cây bán sang Trung Quốc cũng chẳng biết người Trung Quốc mua để làm gì; chỉ biết cây bán được giá cao thì họ mua, hoặc đi đào về để đem bán. Chính vì vậy đã tạo nên những đợt săn lùng cây rù rì lan rộng từ đất liền ra tới ngoài hải đảo, của cả người địa phương cũng như ở nơi khác tới.

Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, ông Nguyễn Huyền Kiêu, Chi Cục phó Chi cục Kiểm lâm Quảng Ninh cho biết: Đến thời điểm hiện nay, Kiểm lâm Quảng Ninh cũng chưa xác định được giá trị đích thực của cây rù rì.

Tuy nhiên, để bảo vệ rừng và tuân theo những qui định của pháp luật, đồng thời ngăn chặn tình trạng khai thác dễ dẫn tới kiệt quệ loài cây này, các lực lượng Kiểm lâm Quảng Ninh đã phối hợp chặt chẽ cùng các ngành chức năng như Công an, Hải quan, Quản lý thị trường, Bộ đội Biên phòng tỉnh, tăng cường tuần tra kiểm soát, đấu tranh ngăn chặn, phát hiện bắt giữ được hàng chục vụ vận chuyển và buôn bán trái phép cây rù rì sang Trung Quốc.

Mới đây nhất, 3 tàu đi khai thác, săn lùng mua loại cây này đã bị bắt giữ, xử lý tại đảo Cô Tô. Tuy nhiên, việc xử lý đối với các đối tượng có hành vi buôn bán loại cây này hiện nay vẫn đang có nhiều vướng mắc.

Cụ thể, cây rù rì là một loại cây rất khó bảo quản, một khi bắt giữ được, đem trồng lại thì cây đều bị chết. Chế tài xử lý đối với các đối tượng buôn bán loại cây này cũng chưa đủ sức răn đe ngăn chặn. Hầu hết các trường hợp bị phát hiện bắt giữ đều được lập biên bản và xử phạt hành chính bằng hình thức phạt tiền.

Tuy nhiên trên thực tế, trong trường hợp này luật chưa có qui định phạt vi phạm theo số cây bị chặt phá, vì vậy việc xử phạt được áp dụng bằng hình thức phạt tiền theo "khối" gỗ vi phạm; do đó mức tiền phạt thường là rất thấp và sau đó hàng được trả về cho chủ.

Như vậy, việc xử lý rơi vào tình trạng có cũng như không, cây rù rì lại vẫn có đường sang Trung Quốc. Biết thế nhưng hiện lực lượng Kiểm lâm và các ngành chức năng ở Quảng Ninh vẫn chưa có cách gỡ.

Năm 2007, trong lĩnh vực buôn bán lâm sản trái phép, Quảng Ninh đã rộ lên hiện tượng gỗ sưa. Cho đến nay, khi gỗ sưa lắng xuống thì cây rù rì vào thế chỗ. Đây là một loài cây có giá trị cao và đang đứng trước nguy cơ bị khai thác cạn kiệt, kéo theo đó là nạn tàn phá rừng không thương tiếc.

Vì vậy, bảo vệ cây rù rì, bảo vệ rừng trên các vùng biển đảo ở Quảng Ninh hiện là một vấn đề cần được đặt ra và quan tâm một cách đúng mức