Công nghiệp điện tử: Cần tạo bước đột phá để phát triển
Tỷ lệ nội địa hoá còn thấp
Theo Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương), thời gian qua sản xuất kinh doanh các sản phẩm điện tử nhìn chung tăng trưởng khá cao. Năm 2019, sản lượng sản xuất điện thoại di động đạt 215,2 triệu cái; sản phẩm ti vi ước tính đạt 14.626 nghìn cái. Năm 2019, hầu hết các sản phẩm ngành điện tử tăng trưởng khá cao, đạt và vượt kế hoạch đề ra.
Báo cáo của Cục Công nghiệp cũng chỉ ra, kim ngạch XK nhóm ngành thiết bị truyền thông với tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn 2006-2019 đạt lần lượt là 42% và 19%, sau cùng là nhóm thiết bị điện tử khác và nhóm ngành điện tử dân dụng có tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn 2006-2019 đạt lần lượt là 39% và 35%. Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận thực tế, năng lực của các DN nội địa trong ngành còn nhiều hạn chế, chất lượng, mẫu mã sản phẩm chưa đáp ứng được yêu cầu cao của thị trường.
Trong khi đó, các DN điện tử nội địa có tiếng trước đây đang phát triển chậm lại hoặc mất dần thương hiệu và chiếm thị phần nhỏ. Có một số nhãn hiệu điện tử trong nước mới nổi như Bphone, Vsmart, Viettel… Đây là điều rất là đáng khích lệ, giúp cho các DN Việt Nam dần làm chủ, sản xuất được những sản phẩm điện tử có giá trị cao, góp phần đẩy mạnh XK nhóm hàng này trong thời gian tới. Tuy nhiên, hiện thị trường điện - điện tử dân dụng trong nước chủ yếu do các thương hiệu nước ngoài chiếm lĩnh..
Ngoài ra, tỷ lệ nội địa hoá ngành điện tử hiện nay rất thấp, chỉ khoảng 5-10%. Các sản phẩm điện tử trên thị trường Việt Nam đa số là hàng nhập khẩu nguyên chiếc hoặc lắp ráp trong nước bằng phần lớn các linh kiện nhập khẩu. Các DN công nghiệp hỗ trợ ngành điện tử trong nước đã có tham gia vào chuỗi giá trị của ngành. Tuy nhiên, đa số mới cung cấp các sản phẩm đơn giản có giá trị, hàm lượng công nghệ thấp.
 |
| Đẩy mạnh liên kết giữa doanh nghiệp ngành điện tử trong nước và doanh nghiệp FDI là giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh. |
Tăng cường sự liên kết giữa doanh nghiệp Việt và doanh nghiệp FDI
Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho biết, điện tử là sản phẩm vừa mang hàm lượng công nghệ rất cao và đồng thời các yếu tố cấu thành rất nhiều và phức tạp. Do vậy, chuỗi cung ứng của nó cũng sẽ trải dài đến một số quốc gia.
Tại Việt Nam, từ trước đến nay, các DN sản xuất điện tử chủ yếu đến từ các quốc gia có nền công nghệ tiên tiến như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc. Nhưng ta cũng nhìn thấy một sự thay đổi rất rõ nét khi trong những năm gần đây, Việt Nam đã có những nhà sản xuất là ODM (sản xuất theo đơn đặt hàng) của các DN điện tử lớn. Đây là tín hiệu đáng mừng cho ngành điện tử có cơ hội tăng trưởng và phát triển. Đến nay, Việt Nam là nơi đặt nhà máy của một số hãng công nghệ lớn như Samsung, LG, Canon, Intel... với số vốn hàng tỷ USD.
Thời gian qua, các nhà cung ứng nội địa và bản thân các DN trong nước cũng đã nỗ lực nâng cao chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh để gia nhập vào chuỗi cung ứng của các DN FDI. Như Samsung Việt Nam, số nhà cung ứng cấp 1 thuần Việt cho Samsung đã tăng đáng kể từ 4 nhà cung ứng năm 2014 lên 35 nhà cung ứng năm 2018. Panasonic Việt Nam hiện cũng có 4 DN Việt Nam cung ứng sản phẩm và giá trị cung ứng mới chiếm khoảng 10% giá trị linh kiện đầu vào sản xuất của Panasonic. Canon Việt Nam cũng liên tục tìm kiếm nhà cung cấp Việt Nam để tăng tỷ lệ nội địa hoá.
Để có thể tận dụng cơ hội và thực thi hiệu quả EVFTA, các DN ngành điện tử cần nâng cao năng lực để có thể tham gia chuỗi cung ứng của các DN đầu chuỗi đang hoạt động tại Việt Nam và tăng cường tham gia các hoạt động, sự kiện kết nối kinh doanh để có thể tận dụng được những cơ hội kết nối với DN điện tử EU.
Bà Đỗ Thị Thúy Hương, Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội DN điện tử Việt Nam cũng cho rằng, để phát triển bền vững ngành điện tử tại Việt Nam, các DN Việt Nam cần phải liên kết sản xuất với các tập đoàn FDI công nghệ cao. Trong đó, các DN phải đáp ứng được ba điều kiện là chất lượng, giao hàng đúng hẹn và giá cả hợp lý.
Các chuyên gia cho rằng, cần tập trung hỗ trợ một số DN triển vọng của Việt Nam trong lĩnh vực điện tử nhằm tạo cơ hội cho các DN này phát triển, đóng vai trò dẫn dắt thị trường điện tử trong nước, đặc biệt là các sản phẩm điện - điện tử gia dụng. Bên cạnh đó, rà soát, hoàn thiện chính sách pháp luật, đặc biệt là quy định cụ thể về hàng hóa xuất xứ Việt Nam; thực hiện các giải pháp nhằm mở rộng thị trường trong nước và xuất khẩu.
