Cần phải thay đổi tư duy xuất khẩu hàng hóa
Vẫn còn tâm lý coi thị trường Trung Quốc là dễ tính
Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, từ đầu năm đến nay, xuất khẩu (XK) mặt hàng nông sản sang Trung Quốc có chiều hướng sụt giảm. Nguyên nhân đến từ việc Trung Quốc thay đổi chính sách mới, kiểm soát chặt hơn các điều kiện nhập khẩu.
Đây là xu thế tất yếu, không chỉ Trung Quốc mà nhiều thị trường khác cũng đẩy mạnh kiểm soát chặt hơn để đảm bảo về an toàn vệ sinh thực phẩm, truy xuất nguồn gốc… Trong khi đó, một bất cập trong XK của Việt Nam sang Trung Quốc là sự “thiếu chuyên nghiệp” và còn phụ thuộc quá nhiều vào tiểu ngạch.
“Các DN Việt Nam còn thiếu thông tin, nghiên cứu, tìm hiểu về thị hiếu, nhu cầu của thị trường, giữ tập quán kinh doanh chứa đựng nhiều yếu tố rủi ro, không ổn định về thị trường, dẫn tình trạng tồn đọng, ùn ứ trong nước và ảnh hưởng đến tiến độ, hiệu quả XK”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.
 |
| Việc thay đổi tư duy xuất khẩu sẽ giúp nông sản Việt chinh phục được nhiều thị trường. |
Ông Trần Thanh Hải, Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) nêu 3 nguyên nhân chính khiến việc xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc sụt giảm, hàng hoá ùn ứ cửa khẩu, đó là do tiêu thụ nội địa giảm (ảnh hưởng từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung); Trung Quốc đẩy mạnh chính sách tự cung tự cấp, đồng thời đẩy mạnh chính sách kiểm dịch, vệ sinh an toàn thực phẩm.
Trong khi đó, một nguyên nhân căn cơ mãi phía Việt Nam chưa sửa được, đó là nông sản thuỷ sản chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn. “Một số địa phương và doanh nghiệp chưa nhận thức được, vẫn giữ phương thức kinh doanh manh mún, nhỏ lẻ, dẫn đến tình trạng ùn ứ, ảnh hưởng đến chất lượng và bị ép giá”, ông Hải nói.
Ở góc độ DN, bà Bùi Thị Thanh Tâm, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Lương thực Miền Bắc (Vinafood 1) cho rằng, nguyên nhân lớn nhất có sự sụt giảm XK gạo sang Trung Quốc là do họ tăng cường siết chặt về kiểm dịch và tăng cường yêu cầu an toàn thực phẩm.
Thứ hai, Trung Quốc hiện có lượng dư tồn kho rất lớn. Nếu trước đây họ là nước nhập khẩu lớn thì hiện nay họ là nhà XK. Với tình hình hiện nay, Trung Quốc sẽ trở thành nhà XK gạo lớn thứ 5 thế giới. Hiện, Chính phủ Trung Quốc đang tăng cường đầu tư vào nông nghiệp, cơ cấu lại nền kinh tế, cũng như triển khai đầu tư nông nghiệp sang Campuchia và Myanmar nên giảm nhu cầu nhập khẩu gạo.
Gỡ các nút thắt để đẩy mạnh xuất khẩu
Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường cũng rằng việc nâng cao chất lượng tiêu chuẩn nhập khẩu của Trung Quốc là “đòi hỏi đúng”. Bởi ai cũng có nhu cầu đòi hỏi những sản phẩm tốt, đảm bảo an toàn vệ sinh. “Không còn cách nào là chúng ta phải thích nghi.
Trung Quốc là thị trường cực kỳ tiềm năng, có dung lượng khổng lồ. Nông sản Việt Nam lại mang tính bổ trợ cho nông sản Trung Quốc. Do vậy, thời gian tới phải đẩy mạnh tháo gỡ các nút thắt, đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường này”, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nói.
“Cứ bảo các bạn thay đổi phương thức nên khó khăn. Nhưng nếu làm tốt thì tôi nghĩ sẽ không có vấn đề gì. Hoạt động XK nông sản của chúng ta cần chú trọng về công tác quy hoạch, tái cơ cấu sản xuất hàng nông thủy sản, coi trọng, quan tâm đến công tác đàm phán mở cửa thị trường, tăng cường quản lý, kiểm soát chất lượng, tiêu chuẩn hàng nông thủy sản nhằm vượt qua các hàng rào kỹ thuật, đồng thời thông tin, định hướng, hỗ trợ cho người nông dân, các DN trong hoạt động sản xuất, chế biến XK, cũng như các chính sách nhằm tăng cường liên kết chuỗi”, ông Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh.
Bà Nguyễn Phương Lan, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội cho biết, hiện nay, Sở Công Thương Hà Nội cùng Sở NN&PTNT đang tiến hành rà soát các vùng trồng, tư vấn, hướng dẫn người nông dân thay đổi tư duy sản xuất, ứng dụng khoa học kỹ thuật để vùng trồng đáp ứng tiêu chí đảm bảo chất lượng và ATTP theo các tiêu chuẩn của các nước trong từng khối ASEAN và EU.
Do đó, thời gian tới, Sở Công Thương Hà Nội sẽ tiếp tục triển khai đến các quận, huyện, thị xã Chiến lược phát triển XK giai đoạn 2015-2020 và những năm tiếp theo để giúp các hộ nông dân được tư vấn về các tiêu chuẩn, điều kiện hàng hóa XK sang thị trường các nước, trong đó có Trung Quốc.
Tại hội nghị, lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh đề nghị Bộ Công Thương xem xét chọn một số mặt hàng có dung lượng lớn và Trung Quốc cũng có nhu cầu lớn, theo đó không cho phép buôn bán tiểu ngạch như tôm, cao su, sắn, tinh bột sắn…
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khẳng định, những khó khăn về XK sang Trung Quốc đã tồn tại nhiều năm và các Bộ ngành, DN cũng đã có nhiều nỗ lực để giải quyết. Tuy nhiên, thời điểm này, không thể chậm trễ được nữa vì Trung Quốc sẽ ngày càng đặt ra các hàng rào, yêu cầu cao, chặt chẽ liên quan đến chất lượng sản phẩm, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu…
Phía Trung Quốc có nhu cầu lớn với các mặt hàng chủ lực của ta như gạo, cao su, thủy sản, nông sản chế biến… đặc biệt là trong giao thương chính ngạch. Do đó, chúng tôi muốn phối hợp để định vị lại, sao cho đúng với thực tiễn thương mại quốc tế, từ đó đi đến các giải pháp cụ thể để tăng trưởng XK, tạo nên thị trường ổn định cho ngành nông nghiệp, từng bước giải quyết câu chuyện được mùa mất giá của nông sản như đã chứng kiến lâu nay.
Việc thay đổi tư duy XK nông sản sẽ giúp nông sản không còn chỉ phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc mà khi chất lượng được nâng cao sẽ chinh phục được nhiều thị trường khác. Bà Bùi Thị Thanh Tâm kiến nghị: Các DN không thể kiểm soát từ A - Z mà cần có sự vào cuộc các Bộ, ngành, địa phương để kiểm soát dư lượng bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu, để hạt gạo Việt Nam an toàn. Khi Trung Quốc đang nâng cao kiểm soát về mặt chất lượng, DN buộc phải thay đổi. Khi thay đổi, DN cũng sẽ có cơ hội với các thị trường khác.
Tại hội nghị, Bộ Công Thương đã ra mắt sổ tay “Một số thông tin cần biết khi XK nông thủy sản sang thị trường Trung Quốc” để cung cấp thông tin về thị trường cho các Bộ ngành, DN, hiệp hội.
