Xung quanh việc BV Cần Thơ chẩn đoán viêm ruột thừa, lại cắt buồng trứng

Tóm tắt vụ việc

Theo lời bà Trần Thị Phỉ, là mẹ ruột của bệnh nhân Lê Thị Ánh Phương, 41 tuổi, ở huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng thì sáng ngày 6/5 vừa qua, con gái bà có triệu chứng sốt, đau bụng, nôn mửa nên gia đình đưa vào BV Cần Thơ. Tiến hành thăm khám, bác sĩ đã cho chị Phương nhập viện để theo dõi đồng thời làm thêm một số xét nghiệm chẩn đoán.

Dựa trên kết quả siêu âm và các triệu chứng lâm sàng, bác sĩ BV Cần Thơ chẩn đoán chị Phương bị viêm phúc mạc do viêm ruột thừa. Tiếp theo, sau khi nghe bác sĩ giải thích về trường hợp của chị Phương và hướng chữa trị, gia đình chị đã đồng ý ký vào bản cam kết phẫu thuật.

18 giờ cùng ngày, chị Phương lên bàn mổ. Khi đưa ống nội soi vào bụng, phẫu thuật viên nhận thấy buồng trứng hai bên hoại tử, có nhiều dịch đục, giả mạc, còn  ruột thừa thì bình thường. Tiến hành hội chẩn ngay tại bàn mổ với bác sĩ Lê Thị Thu Vân, trực khoa Sản, vị bác sĩ này quyết định chuyển từ mổ nội soi sang mổ hở để cắt hai buồng trứng và tai vòi hai bên mà không hề hỏi ý kiến hay giải thích cho gia đình chị Phương biết.

Và thế là sáng hôm sau - ngày 7/5, người nhà chị Phương choáng váng khi được bác sĩ Lê Thị Thu Vân gọi đến thông báo, rằng:  "Ruột thừa thì không bị gì, còn hai buồng trứng chúng tôi đã cắt hết do viêm nhiễm, có mủ".

BV Đa khoa Cần Thơ, nơi xảy ra vụ việc chẩn đoán viêm ruột thừa nhưng mổ cắt buồng trứng.

Vẫn theo lời bà Phỉ, hiện tại ngoài sức khỏe yếu, con gái bà còn bị khủng hoảng tâm lý vì chị Phương mới chỉ có một đứa con gái. Hai vợ chồng dự định sẽ sinh thêm đứa nữa. Bà Phỉ bức xúc: "Chuyện cắt bỏ hai buồng trứng của người phụ nữ là chuyện quan trọng, đâu phải chuyện đùa mà bác sĩ không nói với người nhà một tiếng. Hôm Phương mổ, gia đình chúng tôi có tới 7 người đứng đợi ở bên ngoài phòng mổ nhưng không hề có ai thông báo hay giải thích gì với chúng tôi, rằng tại sao phải cắt buồng trứng", trong lúc bác sĩ khoa sản nói "có chạy ra kiếm nhưng không gặp người thân"!

Vì sao lại cắt buồng trứng?

Ruột thừa nằm ở phần dưới bên phải ổ bụng, là một túi nhỏ nhô ra, có hình như con giun ở đoạn đầu ruột già (manh tràng), dài khoảng 5 - 6cm và có thể thay đổi vị trí. Theo một bác sĩ là giảng viên Bộ môn Ngoại tổng quát, Đại học Y Dược TP HCM, thì ruột thừa không có chức năng gì nên nếu cắt bỏ nó, khi bị nhiễm cũng chẳng ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của cơ thể.

Các triệu chứng ban đầu của viêm ruột thừa rất dễ nhầm với viêm dạ dày ruột, sỏi thận, nhiễm khuẩn đường tiểu, u nang buồng trứng và nhiễm khuẩn khung chậu… Nó bao gồm đầy bụng, khó tiêu, cơn đau bụng nhẹ ở vùng quanh rốn. Khi viêm nhiễm nặng hơn, cơn đau thường khu trú ở phần phải của bụng dưới và đau liên tục. Bệnh nhân buồn nôn, nôn, chán ăn, tiêu chảy, sốt và lạnh run kèm theo căng cứng cơ bụng. Nếu viêm nặng, đã có mủ hoặc ruột thừa đã vỡ thì bệnh nhân đau bụng dữ dội, phạm vi vùng đau cũng mở rộng kèm theo sốt cao. Nếu không được mổ cấp cứu kịp thời, bệnh nhân sẽ bị viêm toàn bộ ổ bụng (viêm phúc mạc), hình thành áp-xe ruột thừa và tắc ruột.

Với buồng trứng, đây là cơ quan sản sinh ra trứng nhằm phục vụ cho việc thụ thai và tiết sữa nhờ vào 2 chất nội tiết là progesteron và oestrogen. Viêm buồng trứng thường do nhiễm khuẩn, do các bệnh lây qua đường tình dục, do viêm ống dẫn trứng. Một số ít do nạo hút thai không an toàn hoặc sẩy thai nhưng không được điều trị chu đáo. Khi bị viêm, người bệnh có hiện tượng sốt, đau bụng dưới, đau vùng chậu hông, có cảm giác như sưng hậu môn. Ở thể cấp tính, bụng dưới bệnh nhân chướng, căng, đau dữ dội và những triệu chứng này rất dễ bị nhầm lẫn với viêm ruột thừa.

Ở đây, sai sót đầu tiên của các bác sĩ BV Cần Thơ - là những người trực tiếp thăm khám, điều trị cho chị Phương có thể đã nhầm lẫn trong chẩn đoán. Một bác sĩ chuyên khoa Chẩn đoán hình ảnh tại một BV ở TP HCM cho biết: "Siêu âm là một trong những phương tiện giúp phát hiện viêm ruột thừa vì có thể thấy được hình ảnh ruột thừa to hơn bình thường, thấy được dịch trong ổ bụng… Nó giúp ích rất nhiều trong việc phân biệt một số bệnh lý khác nhưng có cùng chung triệu chứng là đau bụng.

Tuy nhiên, siêu âm không phải lúc nào cũng phát hiện được các dấu hiệu của viêm ruột thừa mà nó tùy thuộc rất nhiều vào kinh nghiệm của bác sĩ đọc kết quả. Do đó, siêu âm nên được xem là một công cụ hỗ trợ trong việc theo dõi viêm ruột thừa chứ không phải là yếu tố quyết định. Chẩn đoán viêm ruột thừa chủ yếu dựa vào các triệu chứng lâm sàng, kết hợp với những lần thăm khám của bác sĩ".

Sự chẩn đoán nhầm lẫn từ viêm buồng trứng sang viêm ruột thừa đã dẫn đến sự khiếu nại của gia đình người bệnh. Vẫn vị bác sĩ là giảng viên Bộ môn Ngoại tổng quát, Đại học Y Dược TP HCM phân tích: "Trong trường hợp này, việc chẩn đoán trước và sau mổ không giống nhau khiến gia đình bệnh nhân hiểu nhầm là đau chỗ này nhưng lại mổ chỗ kia vì ngay cả các BV lớn, cũng không thể nào có tỷ lệ giống nhau hoàn toàn giữa chẩn đoán trước và sau mổ. Khi tiến hành phẫu thuật và khi đưa ống nội soi qua thành bụng, phẫu thuật viên có thể đã nhìn thấy dịch mủ, giả mạc do viêm buồng trứng. Nhưng vì chẩn đoán ban đầu dựa trên kết quả siêu âm là viêm ruột thừa nên trong trường hợp này, phẫu thuật viên vẫn phải đưa ống nội soi vào ổ bụng để kiểm tra ruột thừa nhằm loại trừ và xác định bộ phận bị viêm. Đó là việc làm đúng…".

Tuy nhiên, cái sai tiếp theo là khi đã xác định nguyên nhân do viêm buồng trứng, phẫu thuật viên thay vì phải tạm dừng để giải thích cặn kẽ cho gia đình bệnh nhân hiểu rõ để họ đồng ý cho tiếp tục ca phẫu thuật thì có thể do nôn nóng, muốn làm cho xong, làm cho nhanh nhằm tránh viêm nhiễm lan rộng, ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh nên kíp mổ đã quyết định cắt bỏ hai buồng trứng trong lúc gia đình người bệnh hoàn toàn không hay biết gì, và điều này không đúng với quy trình, quy định của BV.

Theo ông Đặng Quang Tâm, Giám đốc BV Đa khoa Cần Thơ thì "Không có chuyện cắt nhầm 2 buồng trứng của bệnh nhân", rồi ủy quyền cho ông La Văn Phương, Phó giám đốc BV làm việc với báo chí nhưng ông Phương cũng không trả lời các câu hỏi của phóng viên mà cho rằng, việc này đã giao cho người phát ngôn của BV là ông Nguyễn Minh Vũ, Trưởng phòng Kế hoạch Tổng hợp. Tuy nhiên, khi liên lạc với ông Vũ để tìm hiểu, ông Vũ lại "đá quả bóng phát ngôn" cho... ông Phương!

Chiều ngày 9/5, 4 bác sĩ liên quan đến ca phẫu thuật cắt buồng trứng của chị Phương đã phải viết tường trình để làm cơ sở cho việc kiểm điểm, gồm bác sĩ Khưu Vũ Lâm, Bùi Phi Hùng ở Khoa Ngoại, bác sĩ Hồng Quốc Thích và Lê Thị Thu Vân ở Khoa Sản, trong đó bác sĩ Thích là trưởng ca mổ, bác sĩ Vân là phẫu thuật viên.

Đây không phải là lần đầu tiên BV Đa khoa Cần Thơ gặp phải "tai biến" trong điều trị. Trước đó bác sĩ sản khoa Lê Thị Thu Vân cùng một bác sĩ khác đã bị kỷ luật với hình thức cảnh cáo vì đã để xảy ra cái chết của cả hai mẹ con sản phụ Trần Thị Phượng.

Theo kết luận của BV gửi Bộ Y tế, nguyên nhân tử vong của sản phụ là băng huyết sau sinh và rối loạn đông máu, kèm theo cơn bão giáp trạng. Sai sót của kíp trực là giải thích cho người bệnh chưa kịp thời, tiên lượng diễn biến bệnh chưa chính xác, đồng thời ghi chép hồ sơ bệnh án không đầy đủ theo quy chế. Còn nếu kể thêm thì năm 2011, bệnh nhân Hứa Cẩm Tú nhập viện trong tình trạng đau bụng. Bác sĩ BV Đa khoa Cần Thơ chẩn đoán chị Tú bị suy thận, ứ nước nên phải mổ. Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ Trần Văn Nguyên đã cắt cả hai trái thận của bệnh nhân rồi tuyên bố ca mổ thành công, còn BV thì khẳng định làm đúng quy trình vì bệnh nhân Hứa Cẩm Tú mắc chứng thận móng ngựa (?!).

Sau khi mất cả hai quả thận, chị Tú được một người hảo tâm ở Hà Nội tặng cho một quả thận. BV Đa khoa Trung ương Huế đã tiến hành thành công ca ghép thận cho chị Tú với chi phí phẫu thuật lên đến 2,5 tỉ đồng do BV Huế tài trợ. Nhờ vậy mà chị Tú qua khỏi