Những phát hiện khảo cổ năm 2023 làm “thay đổi lịch sử”

Thứ Sáu, 26/01/2024, 15:09

Năm 2023 có thật nhiều sự kiện được đánh dấu bằng những tin tức quan trọng trong thế giới khoa học và văn hóa. Liệt kê những khám phá khảo cổ học thú vị nhất trong năm qua, trang Khoa học Văn hóa (Nga) nhận định: Chúng đang làm thay đổi quan điểm lịch sử của con người hiện đại…

Những kho báu

Về lịch sử bản địa, Viện Nhân chủng học và Lịch sử Quốc gia Mexico (INAH) đã chia sẻ nhiều phát hiện ấn tượng trong năm 2023. Nền văn minh Zapotec tồn tại từ thời tiền Colombia ở thung lũng Oaxaca (khoảng thế kỷ VI TCN), đã để lại một mê cung dưới lòng đất gồm nhiều đường hầm quanh một khoang đất. Họ tin rằng nó dẫn đến thế giới ngầm. Người Tây Ban Nha đến đây vào thế kỷ XVII đã ra lệnh đóng lối vào mê cung bằng đá xây, nơi mà họ coi là cổng địa ngục.

Giới khảo cổ cũng tìm thấy một khu dân cư ưu tú của người Maya gần Chichen Itza, một bức tượng Aztec 500 năm tuổi và một bức tượng Moai chưa từng được biết đến trước đây ở đáy hồ khô cạn.

Những phát hiện khảo cổ năm 2023 làm “thay đổi lịch sử” -0
Tìm kiếm di vật có “tuổi đời” 8.000 năm tuổi. Ảnh: smithsonianmag.com

Trong một khám phá gây sửng sốt vào năm 2023, hàng trăm bình rượu (một số vẫn còn niêm phong) đã được phát hiện trong lăng mộ của Nữ hoàng Ai Cập Meret-Neith. Ở Trung Quốc, một bộ xương gấu trúc còn nguyên vẹn được tìm thấy trong lăng mộ của Tùy Văn Đế (541-604). Con vật dường như đã bị hiến tế.

Một khám phá gần hơn là phát hiện ra nhà hát sang trọng của Hoàng đế Nero. Nó được khai quật trong quá trình xây dựng một khách sạn ở Roma.

Năm vừa qua còn có nhiều phát hiện liên quan đến những thành viên nổi tiếng nhất của Hoàng gia Anh trong triều đại Tudor (1485-1603). Trong số đó: một mặt dây chuyền vàng quý hiếm của Catherine, người vợ đầu tiên của Henry VIII, một cuốn sách thế kỷ XVI trước đây chỉ được biết đến từ bức chân dung của Thomas Cromwell, và những bức thư bí mật được mã hóa từ Nữ hoàng Scotland Mary trong thời gian bà bị giam cầm ở Anh.

Không có gì kích thích trí tưởng tượng hơn những kho báu cổ xưa. Trong số những đồng xu cổ nhất có niên đại từ thời đồ sắt được phát hiện trong năm 2023, có 15 đồng xu, ở một mặt đúc hình thần Apollo và một mặt là con ngựa được bao quanh bởi các biểu tượng.

Ở Italy, các thợ lặn ngoài khơi bờ biển Sardinia đã phát hiện ra hàng vạn đồng tiền đồng, nhiều trong số đó khắc họa Constantine I, Hoàng đế La Mã trị vì từ năm 306 đến 337 sau Công nguyên.

Tại Bỉ, một thợ săn kho báu đã sử dụng máy dò kim loại để phát hiện mảnh của một vật thể 12 mặt được gọi là khối mười hai mặt. Vật phẩm này có niên đại hơn 1.600 năm, có thể đã được sử dụng để dự đoán tương lai và thực hành phép thuật phù thủy. Ngoài ra còn có những phiên bản có thể là một thiết bị đo lường cổ xưa.

Tại Scotland, các nhà khảo cổ đã phát hiện ra 36 đồng xu có thể được giấu dưới lò sưởi trước hoặc ngay trong khoảng thời gian xảy ra vụ thảm sát Glencoe năm 1692. Có khoảng 30 thành viên của gia tộc MacDonald đã bị giết sau khi họ không muốn thề trung thành với vị vua và hoàng hậu mới.

Tại Mỹ, một kho tiền xu khác được phát hiện ở Kentucky, nơi một người đàn ông giấu tên đã tìm thấy hơn 700 đồng tiền vàng có niên đại từ năm 1840 đến năm 1863. Chủ nhân của số tiền có thể đã giấu nó trong kho lưu trữ như một vật bảo hiểm trong bối cảnh nội chiến hỗn loạn. Ở thời điểm cuộc xung đột kết thúc vào năm 1865, người đàn ông có thể đã chết hoặc quên chính xác chỗ nào chôn kho báu.

Những phát hiện khảo cổ năm 2023 làm “thay đổi lịch sử” -0
Những pho tượng Phật mới được phát hiện.

Những dòng tôn giáo

Năm 2023, các nhà khoa học đã tìm thấy rất nhiều kho báu lịch sử từ thời kỳ Thế chiến thứ hai cho đến những cổ vật có niên đại từ thế kỷ XI TCN. Theo đó, một thanh kiếm 3.000 năm tuổi với chuôi kiếm bằng đồng hình bát giác quý hiếm đã được phát hiện ở Đức, một vũ khí hơn 1.000 năm tuổi và một số thanh kiếm La Mã hơn 1.800 năm tuổi đã được phát hiện ở Phần Lan.

Ở Hà Lan, một khu bảo tồn có tên là “Dutch Stonehenge” đã được phát hiện, nơi các nữ tu sĩ và linh mục thời kỳ đồ đồng tiến hành các nghi lễ sùng bái, đồng thời cũng thực hiện các nghi lễ hiến tế.

Một khám phá quan trọng khác đã được thực hiện ở Israel: những thanh kiếm La Mã được quân nổi dậy Do Thái cất giấu trong cuộc nổi loạn Bar Kochba khét tiếng đã được tìm thấy trong một hang động gần Biển Chết. Trong khi đó, một chiếc cốc thủy tinh có hình vị thần Roma bằng vàng, nhân cách hóa nhà nước La Mã, đã được tìm thấy ở Roma, Italy.

Ở thành phố cảng Berenice của Ai Cập cổ đại vừa tìm thấy một bức tượng phật cao nửa mét. Tác phẩm điêu khắc được tạo ra vào khoảng thế kỷ II và là bằng chứng rõ ràng về mối quan hệ thương mại rộng rãi của thế giới cổ đại.

Ở Anh, các cuộc khai quật tại nhà thờ Exeter đã tiết lộ nền móng ban đầu của bàn thờ chính từ thế kỷ XII, một hầm mộ thời Trung cổ và những ngôi mộ trống của hai vị giám mục. Theo các nhà sử học, những phát hiện này là những khám phá khảo cổ thú vị nhất từng được thực hiện trong khu vực.

Tại Pháp, các nhà nghiên cứu xây dựng lại Nhà thờ Đức Bà sau trận hỏa hoạn kinh hoàng năm 2019 nhận ra rằng những người xây dựng ban đầu đã sử dụng những khung sắt lớn để gia cố các khối đá của tòa nhà. Các chuyên gia cho biết vật liệu này đã giúp công nhân "xây dựng một cấu trúc lớn, chắc chắn nhưng lại có vẻ mỏng và dễ vỡ".

Những ngôi mộ cổ

Thông thường, những ngôi mộ cổ xưa tiết lộ các nghi lễ tang lễ nhằm mang lại lợi ích cho người đã khuất ở thế giới bên kia. Ví dụ, cách thành phố Nara của Nhật Bản không xa, các nhà sử học phát hiện một thanh kiếm sắt được đặt trong một gò đất để người quá cố có thể tự bảo vệ mình ở thế giới bên kia.

Trong khi đó, tại Paris, các nhà khoa học đã phát hiện ra một nghĩa địa 2.000 năm tuổi được sử dụng bởi Parisii, một bộ tộc Gallic đã chiến đấu chống lại Julius Caesar. Những chiếc bình bằng gốm và thủy tinh được tìm thấy trong các ngôi mộ, và một bộ xương được chôn với một đồng xu trong miệng, có lẽ nhằm mục đích giải quyết việc vượt sông Styx vào địa ngục.

Những phát hiện khảo cổ năm 2023 làm “thay đổi lịch sử” -0
Những đồng tiền bạc và đồ trang sức vàng được người kiếm sắt vụn tìm thấy ở Hà Lan. Ảnh: Fleur Schinning.

Tương tự, một phụ nữ 40 tuổi sống vào thế kỷ thứ 2 sau Công nguyên được chôn cất trong quan tài bằng đá vôi ở khu vực ngày nay là Reims, Pháp, cùng với bốn ngọn đèn dầu, một chiếc gương, một chiếc nhẫn hổ phách, một chiếc lược và hai bình thủy tinh chứa dầu thơm. Một loạt đồ vật phong phú như vậy cho thấy người phụ nữ thuộc về tầng lớp thượng lưu. Các nhà khảo cổ không tìm thấy quan tài ở nơi này, nhưng những đồng xu, mảnh gốm và nhiều hiện vật khác nhau hiện diện trong lăng đã nói lên sự giàu có của chủ nhân nó.

Tại Dải Gaza, một nghĩa trang riêng biệt với hai quan tài bằng chì và ít nhất 125 ngôi mộ có thể chứa hài cốt của các quý tộc La Mã, một số người trong số họ được tìm thấy ngậm đồng xu trong miệng.

Căn phòng chôn cất trong khu phức hợp kim tự tháp Abusir của Ai Cập đã phát hiện yêu cầu của một viên thư ký hoàng gia hãy để ngôi mộ của ông chứa đầy những bùa chú để xua đuổi rắn. Các nhà Ai Cập học nói rằng đây là trường hợp duy nhất trong lịch sử mà phép thuật được trao một vị trí danh dự như vậy.

Cũng có những khám phá vào năm 2023 đặt ra nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời. Ví dụ, các nhà khảo cổ đã tìm thấy một nơi chôn cất thuộc về thời đại đồ đồng ở sa mạc Negev của Israel và lúc đầu họ nghĩ rằng không có gì đáng ngạc nhiên, chẳng bao lâu sau, họ phải xem xét lại: những bộ xương 2.500 năm tuổi được phát hiện trong hai phòng chôn cất cách nhau một cái sân, không liên quan đến một khu định cư cụ thể, thay vào đó, ngôi mộ của họ nằm ở giao lộ của hai tuyến đường thương mại, có thể cho thấy những người đã khuất là nô lệ nước ngoài.

Cũng tại Israel, người ta đã tìm thấy hài cốt của một người đàn ông trải qua ca phẫu thuật não. Bộ xương đã hơn 3.500 năm tuổi! Không thể tìm ra cách thức và ai thực hiện một hoạt động như vậy vào thời điểm xa xôi đó.

Ở Trung Đông, một khám phá mang tính bước ngoặt cũng đã được thực hiện. Các nhà khảo cổ đã tình cờ phát hiện ra một hành lang ẩn giấu trong đại kim tự tháp Giza. Mục đích xây dựng của nó vẫn chưa rõ ràng, nhưng một số chuyên gia tin rằng nó đóng vai trò như một giải pháp hậu cần thuận tiện để giúp phân bổ trọng lượng bên trong cấu trúc đá khổng lồ.

Việc chôn cất thường tiết lộ những bí mật của người xưa. Ở Scotland trong thời kỳ đồ đồng, người chết được hỏa táng và hài cốt của họ sau đó được đặt trong nghĩa trang Shetland, nơi những tảng đá lớn và đá thạch anh trắng được dùng làm bia mộ. Gần Stonehenge, người ta đã tìm thấy 20 ngôi mộ, một số trong đó cũng có dấu hiệu hỏa táng.

Một phương pháp chôn cất phổ biến khác thời cổ đại là ướp xác. Các nhà khảo cổ đã phát hiện ra xác ướp 4.300 năm tuổi của một người đàn ông tên Hekashepes, người được chôn cất tại thủ đô Memphis của Ai Cập cổ đại. Xác ướp được phủ một lớp vàng.

Cũng trong năm 2023, các nhà khảo cổ học đã tìm thấy khoảng 2.000 hộp sọ ướp xác trong lăng mộ của pharaon Ai Cập Ramses II, có thể dùng làm vật hiến tế. Đồng thời họ phát hiện ra những sợi tóc được tẩm thuốc gây ảo giác của thời kỳ đồ đồng, một giếng ước nguyện 3.000 năm tuổi chứa đầy những chiếc ghim quần áo bằng đồng, đồ gốm, hạt cườm, dấu vết của thực vật và các vật phẩm có giá trị khác.

Những hiện vật kể trên quả thực khiến chúng ta phải có những thay đổi trong cách nhìn lịch sử.

Đăng Bẩy
.
.
.