Chứng tích của Galile "trái đất quay quanh mặt trời"
Một loạt các hiện vật vô cùng bí mật vừa được Tòa thánh Vatican đem triển lãm ngày 29/2 vừa qua. Gây chấn động nhất là những chứng tích có chữ của Galile “Trái đất xoay quanh mặt trời” và bức thư mà một nhóm các nhà quý tộc Anh gửi tới Giáo hoàng đã định đoạt số phận cho cuộc hôn nhân của Vua Henry VIII…
Bức thư định đoạt số phận một vương triều
Bức thư năm 1530 viết trên tấm da rộng khoảng một mét (3 feet) với 81 con dấu buộc bằng những sợi dây lụa đỏ được gắn vào bức thư đã định đoạt số phận cho cuộc hôn nhân của Vua Henry và Catherine của xứ Aragon. Thời điểm đó Vua Henry VIII muốn hủy hôn với người vợ đầu tiên Catherine để nhà vua có thể cưới Anne Boleyn làm vợ. Giáo hội Rome đã phản đối cuộc ly hôn này, do vậy Vua Henry VIII đi đến quyết định, đưa nước Anh ly khai khỏi nhà thờ Công giáo của Giáo hoàng và tự mình làm người đứng đầu nhà thờ Anh.
Lập tức, một số nhà quý tộc Anh khi đó viết bức thư cảnh báo đối với nhà thờ Công giáo và gửi tới Giáo hoàng ép buộc ông tuyên bố hủy cuộc hôn nhân giữa Vua Henry VIII. Đây là một trong số 100 hiện vật từ kho lưu trữ bí mật của Tòa thánh Vatican được đem trưng bày trước công chúng lần đầu tiên tại bảo tàng Capitoline của Rome. Buổi triển lãm cũng đánh dấu sự kiện lần đầu tiên Tòa thánh Vantican cho phép công bố các tài liệu ra trước công chúng.
Bức thư năm 1530 được coi như vô giá khi nó ở vào đúng thời khắc mang tính quyết định của lịch sử. Angelo Mercati phát hiện ra bức thư trong một chiếc ngăn kéo bên dưới chiếc ghế với tình trạng được cất giữ hết sức hoàn hảo. Các giám mục có đưa ra lời cảnh báo ám chỉ rằng "sự hủy bỏ sẽ phải viện đến những biện pháp mạnh tay vì lợi ích của vương quốc mà đó là điều họ không ngần ngại xả thân". Bức thư được gửi đi từ London và phải mất hai tháng sau đó để nó có thể đến nằm trên bàn của Giáo hoàng.
Tuy nhiên, Giáo hoàng đã từ chối việc hủy cuộc hôn nhân của đức vua và hoàng hậu, điều này đã tạo bàn đạp cho một chuỗi các sự kiện dẫn đến sự ly khai khỏi nhà thờ Công giáo và sự khởi đầu của thời kỳ cải cách ở nước Anh. Trong số những hiện vật đem trưng bày còn có một cuộn giấy da là biên bản ghi chép lại phiên tòa xét xử các hiệp sĩ thánh chiến của quân đội Thập tự chinh thời Trung cổ, từng bị buộc tội dị giáo và thông dâm. Một phần của cuộn giấy đã được trải ra trong một căn phòng của bảo tàng, bên cạnh là các bản thảo viết tay bí mật, các bức thư và các bộ luật cổ.
Một cuốn sổ ghi chép về việc rút phép thông công (khai trừ) nhà cải cách người Đức Martin Luther ở thế kỷ XVI và biên bản phiên tòa năm 1633 xử nhà thiên văn học người Ý Galileo Galile với khẳng định cho rằng trái đất quay quanh mặt trời cũng được mang trưng bày. Một bức thư viết từ tháng 5/1887 của những người da đỏ Ojibwe vùng Ontario gửi đến Giáo hoàng Leo XIII, viết trên vỏ cây bulô với nội dung cảm ơn ông vì đã gửi những nhà truyền giáo đến giúp họ cải đạo. Những bức thư có nội dung nhạy cảm từ trước và trong thời gian diễn ra Thế chiến II không được công bố - một trong những giai đoạn gây nhiều tranh cãi cho các nhà sử học đặt nghi vấn xung quanh việc Giáo hoàng Pius XII có thực sự cố gắng dùng tiếng nói của mình để chống lại Hitler hay không.
Nhân viên lưu giữ văn thư Pier Paolo Piergentili cho rằng, đây là lần đầu tiên trong lịch sử lưu trữ 400 năm Tòa thánh lại quyết định chọn ra những đồ vật đem trưng bày. Ông cho biết: "Mục đích của việc này đơn thuần chỉ là trưng bày nguồn cội của lịch sử và mang những tài liệu từng làm nên lịch sử châu Âu đến gần với công chúng hơn không chỉ trong phạm vi châu Âu".
Những tài liệu trong kho lưu trữ bí mật Vatican đã có lịch sử từ thế kỷ thứ VIII đến thế kỷ XX. Ước tính Vatican có khoảng 85 km các giá đỡ chứa tài liệu ở các khu vực khác nhau trong lòng Tòa thánh, một phần của khối lượng đồ sộ các tư liệu hiện được để ngỏ nhằm phục vụ công tác nghiên cứu của các nhà khoa học.
Những chứng tích về Galile
Nhà văn Dan Brown, tác giả của cuốn tiểu thuyết bom tấn "Thiên thần và ác quỷ" đã được chuyển thể thành bộ phim cùng tên từng đến Tòa thánh Vatican. Tại đây, ông đã dồn hết tâm huyết cho cuốn tiểu thuyết của mình bằng việc tập trung nghiên cứu hàng dặm những giá đỡ tư liệu bụi bặm, đầy mùi giấy cũ mốc của tài liệu từ hàng thế kỷ trước. Trong bộ phim, nơi lưu trữ là một tòa nhà mới xây dựng với cửa kính chống đạn và hệ thống kiểm tra điện tử hiện đại nhưng trên thực tế, kho lưu trữ rất khác và chỉ hiện diện với những chồng tài liệu có tiêu đề đánh dấu bằng bìa cứng viết tay và biên soạn cẩn thận.
Chiếm giữ hai tầng sâu bên dưới lòng Vatican, kho lưu trữ khi được xây dựng đã được tính toán để tránh được cả các tác động của bom nguyên tử. Nhân viên văn thư ở đây thường gọi kho lưu trữ bằng cái tên trìu mến "boongke". Trong "Thiên thần và ác quỷ", nhà biểu tượng học Robert Langdon do Tom Hanks thủ vai đã phải tìm kiếm khắp các tài liệu có niên đại 400 năm trước về vụ án của nhà thiên văn học Galileo Galile để cố gắng tìm ra mật mã. Trong cuộc chạy đua với thời gian, cô nữ trợ lý xinh đẹp Vittoria Vetra quyết định cách tốt nhất để có thể tìm ra mật mã là phải xé trang giấy ra khỏi quyển sách bởi vì các vệ sĩ đang truy đuổi họ rất sát sao.
Trên thực tế, dĩ nhiên mọi chuyện không được thần thánh hóa như trong tiểu thuyết nhưng chữ ký của Galile trên cuốn tài liệu xuất hiện trong cuộc trưng bày như một phần của cuộc triển lãm. Ghi chép về phiên tòa năm 1633 xử nhà thiên văn học người Ý này về tội đi trái lại quan điểm của nhà thờ với khẳng định về trái đất của ông cũng được mang ra trưng bày.
![]() |
Bút tích của Galile trên tài liệu khẳng định “trái đất quay xung quanh mặt trời”. |
Chỉ các học giả được tin tưởng mới được phép ra vào các phòng đọc. Tuy được phép nhưng họ vẫn phải trải qua những kiểm tra rất nghiêm ngặt. Các tài liệu được mang đến để họ nghiên cứu phải do các nhân viên bảo quản tài liệu có đeo găng tay cẩn thận mang đến. Tự ý di chuyển tài liệu khỏi bàn mà không qua kiểm tra là điều hết sức nghiêm cấm.
Thành lập năm 1612 bởi Giáo hoàng Paul V, kho lưu giữ gồm tất cả các ghi chép về hoạt động và tài liệu liên quan đến bộ máy cai trị của nhà thờ. Cuộc triển lãm với tên gọi "Lux in Arcana: bộc lộ bí mật Vatican" sẽ mở cửa từ tháng 3 cho đến tận tháng 9 với mục đích giải mã những bí ẩn của Giáo hội